Beter beeld: alles wat je moet weten over HDR

Bij het kopen van een nieuwe televisie, monitor, laptop of smartphone heb je ongetwijfeld de term HDR al eens zien voorbijvliegen. Het is een vage benaming die je in allerlei verschillende vormen en contexten tegenkomt, en dat vaak samen met nog een boel andere noemers zoals FHD, 4K of oled. Deze overdaad aan afkortingen maakt het niet altijd makkelijk om een duidelijk overzicht te krijgen en te weten wat je nu net allemaal in huis haalt.  

In het kort komt HDR neer op diepere zwartwaardes, helderdere witte tinten en een aanzienlijk groter kleurbereik dan voorgaande schermtechnologieën. HDR vormt de basis voor veel van de huidige schermtechnologieën. Zo kan je nu naast HDR ook nog HDR10, HDR10+, HLG HDR en Dolby Vision terugvinden. Toegegeven, echt veel helpen deze afgeleiden niet om alles overzichtelijk te houden. Gelukkig zijn wij er nog om alles voor jou te verduidelijken, zodat je steeds op de hoogte bent van wat alle termen juist inhouden. In dit artikel leggen we kort uit wat HDR inhoudt en waarom het beter is. Daarnaast gaan we dieper in op de verschillende vormen van HDR, zodat je steeds alles weet om van de beste beeldkwaliteit te kunnen genieten.  

High Dynamic Range 

HDR staat voor high dynamic range en daarin schuilt al meteen een deel van de verklaring van deze technologie. Televisies werken namelijk met een bepaald spectrum tussen de donkerste donkere en lichtste witte waardes. De volledige breedte van het spectrum tussen de twee uiterste waardes noemen we het dynamische bereik, maar staat ook wel bekend als het contrast. Zoals de naam doet vermoeden zorgt HDR voor een groter dynamisch bereik, en dus voor donkerdere zwartwaardes en lichtere heldere tinten dan traditioneel het geval is. 

De standaard komt samen met de toegang tot nieuwe technologieën, zoals steeds beter wordende lcd- of oled-schermen. Oudere standaarden, zijnde SDR (Standard Dynamic Range) waren immers afgesteld op de technische beperkingen die onze oude technologieën kenden. Zij gingen niet zo diep qua zwartwaardes, omdat je bij bijvoorbeeld televisietoestellen dit verschil toch niet kon opmerken. Zij konden dit fysisch gewoon niet tonen. Nieuwere televisies en displays kunnen een groter dynamisch bereik halen, maar de oudere standaarden zijn niet in staat om hier gebruik van maken. Oudere signalen kennen dus een bepaald bereik dat van het volledige spectrum op een ouder toestel gebruikmaakt, maar nieuwe toestellen hebben dus een nieuw bereik nodig.  

HDR is een standaard die dit grotere bereik voorziet. Het heeft een signaal dat meer data draagt, en dus een groter dynamisch bereik kan aanbieden. Omdat het ook om een ander signaal gaat, moet jouw toestel in staat zijn om deze data om te zetten naar een beeld waar je als kijker van kan genieten. Daarom moet je dus op zoek naar een televisie met HDR-ondersteuning.  

Ook binnen toestellen bestaan er de nodige verschillen. Zo zullen sommige televisies bijvoorbeeld aangeven dat ze in staat zijn om HDR-beelden weer te geven, maar deze zullen dan misschien slechts een beperkt deel van het nieuwe bereik kunnen beslaan, en niet alles. 

Displays met HDR-ondersteuning tonen dus content met donkerdere en lichtere tinten, en dat meer grijswaardes bevat. Dit heeft onrechtstreeks ook een effect op de hoeveelheid kleuren die je kan zien, al ligt de focus van HDR daar niet. Het richt zich immers vooral op een groter dynamisch bereik. Maar door dat grotere bereik zal je ook zien dat de hoeveelheid details toeneemt. Maar die stijging mag je niet verwarren met de resolutie van het beeld. Daarbij gaat het enkel over de hoeveelheid pixels die er op een scherm te zien zijn. 4K gaat over meer pixels, en HDR gaat om mooiere, meer kwalitatieve pixels. Beide gaan weliswaar hand in hand, maar het zijn wel degelijk verschillende zaken.

Verschillende soorten HDR 

HDR vormt de basis voor de verschillende beschikbare schermtechnologieën. Veel van deze standaarden bouwen voort op elkaar, met steeds geavanceerdere functies. Daarnaast zijn er ook concurrerende technologieën, waardoor het aanbod – en daarmee de verwarring – verder toeneemt.  

HDR10 

HDR an sich kan je het best zien als een overkoepelende term voor een upgrade in beeldkwaliteit. Als we van een echte afgelijnde standaard willen spreken, dan moeten we kijken naar HDR10. Dit is het meest eenvoudige formaat binnen de reeks. HDR10 maakt gebruik van ‘vaste metadata’. Dat houdt in dat er een vaste en eenmalige HDR-optimalisatie plaatsvindt voor de content die op het scherm wordt getoond, zoals films en series. Deze statische metadata blijft hetzelfde voor alle schermen waar je de content op bekijkt. Alles bestaat dus uit absolute waardes. Het voordeel is dat het een eenvoudige bewerking is met een beter beeld als resultaat, maar daar liggen dan ook meteen de beperkingen. Juist omdat het om een vaste bewerking gaat, blijft er weinig ruimte over voor flexibiliteit. Zodra je bepaalde scènes te zien krijgt met extra donkere of heldere stukken, dan mis je hier toch wat extra kracht.  

HDR10 is een open standaard, wat inhoudt dat alle televisie- en schermfabrikanten de standaard zonder kosten of problemen in hun toestellen kunnen implementeren. Er moeten geen licenties worden betaald aan de bedrijven en organisaties die achter de ontwikkeling van de tech staan, wat goed nieuws is voor zowel de fabrikanten als de consumenten.  

HLG HDR 

HLG HDR, oftewel Hybrid Log Gamma HDR, is een aparte versie van HDR die specifiek ontwikkeld is voor televisiezenders. De Britse BBC en Japanse openbare omroep NHK hebben meegewerkt aan de uitbouw ervan. In het kort, en zoals de naam al lichtjes doet vermoeden, is het een hybride formaat dat zowel SDR als HDR biedt. Veel gezinnen hebben thuis immers nog een SDR-televisie staan, dus zonder HDR-ondersteuning. Als zo’n tv een HDR-signaal binnenkrijgt, dan zal deze het niet kunnen verwerken. Bovendien is het nog steeds goedkoper om SDR uit te zenden. Die twee factoren zorgen ervoor dat het voor omroepen nog niet heel aantrekkelijk is om HDR-content te leveren.  

HLG HDR levert echter een signaal dat zowel SDR- als HDR-informatie bevat. Zodra dit signaal door jouw televisie wordt opgepikt, zal deze de relevante standaard kiezen en kan je dus van de aangepaste beeldkwaliteit genieten. Net als bij HDR10 wordt er gewerkt met vaste metadata, waardoor er geen flexibiliteit is bij donkerdere of lichtere beelden. Momenteel wordt HLG HDR nog niet veel gebruikt voor het aanbieden van content. Steeds meer fabrikanten beginnen het te implementeren, waardoor de kans groot is dat jouw nieuwe televisie dit ondersteunt en dat we dit in de toekomst te zien krijgen.  

HDR10+ 

HDR10+ is door Samsung ontwikkeld en in 2017 voor het eerst voorgesteld. De standaard neemt de basisbeginselen van HDR10 en voegt daar wat extraatjes aan toe. HDR10+ maakt om te beginnen gebruik van dynamische metadata. Dit houdt in dat er per scène en shot van een reeks of film aparte data toegevoegd kan worden. Zo krijg je dus alle beelden in de optimale helderheid en kleur te zien. Het geeft de makers van content ook de mogelijkheid om alles iets meer naar hun hand te zetten en het te tonen zoals zij dat willen. Daarnaast zorgt het voor een stijging in de maximale helderheid van 1.000 nits bij HDR10 naar 4.000 nits.   

Om van HDR10+ te kunnen genieten moet je natuurlijk wel over een televisie of scherm beschikken dat de standaard ondersteunt. Net als bij HDR10 draait het hier om een open standaard die fabrikanten zonder problemen en kosten kunnen gebruiken. Ze moeten hun toestellen wel eerst laten certificeren alvorens ze het HDR10+-logo mogen gebruiken, maar daar blijft het dan ook bij.  

HDR10+ Adaptive 

Een variatie op HDR10+ is HDR10+ Adaptive, dat enkel op high-end televisies beschikbaar is. Hierbij worden de HDR10+-beelden ook nog eens afgestemd op de belichting in de ruimte van de televisie. Het toestel registreert de hoeveelheid licht in de kamer en optimaliseert vervolgens de helderheid en het contrast van de beelden, zodat deze zo goed mogelijk worden weergegeven. Met deze standaard hoef je je dus geen zorgen te maken of jouw beelden qua instellingen wel op de omgeving zijn afgestemd. HDR10+ Adaptive zorgt steeds voor het allerbeste resultaat, of je nu in een donkere ruimte of heldere woonkamer zit. 

HDR vs Dolby Vision 

Zoals we reeds aanhaalden, bestaan er ook concurrerende standaarden voor HDR. Een van de belangrijkste is Dolby Vision. Deze HDR-tegenhanger is door geluidspecialist Dolby ontworpen, dat ook verantwoordelijk is voor Dolby Surround Sound en Dolby Atmos. In tegenstelling tot HDR is de technologie niet open source en moeten fabrikanten hiervoor dus licenties betalen.  

Dolby Vision baseert zich voor een deel op de HDR-standaard, maar bracht zelf de nodige aanpassingen aan. Het is dus een variatie op HDR en ligt het dichtst bij HDR10+. Dolby Vision voegt dynamische metadata toe aan beelden, waarbij elke scène of elk frame zijn eigen waardes kan krijgen. De minimale en maximale waardes kunnen dus volledig worden aangepast. Zo behouden donkerdere en lichtere beelden hun details in alle omstandigheden.  

Daarnaast maakt Dolby Vision ook gebruik van de metadata van jouw eigen specifieke scherm. Dolby Vision zal jouw televisie telkens zodanig instellen dat deze de juiste kleur- en contrastwaarden gebruikt, afhankelijk van de waardes die de fabrikant en Dolby voor dat specifieke toestel hebben vastgelegd. Dolby Vision ondersteunt een maximale helderheid van 10.000 nits, wat dus veel hoger is dan de 4.000 van HDR10. Je hebt tevens een 12-bit kleurendiepte en kan alles in de Rec.2020-kleurenruimte bekijken, wat voor meer diepgang zorgt.  

Er hangen natuurlijk ook enkele nadelen aan Dolby Vision vast. Vanwege de licentiekosten zijn meer fabrikanten geneigd om voor HDR10 te kiezen. Als gevolg zijn er minder televisietoestellen die de technologie ondersteunen, bovendien zijn die vaak aan de duurdere kant. Bovendien is het aanbod aan content dat in Dolby Vision wordt aangeboden aan de magere kant.  

Dolby Vision IQ 

Dolby Vision IQ is weer een aangepaste versie van Dolby Vision, waarbij de dynamische metadata wordt samengevoegd met de verlichting die door de lichtsensoren van een televisie wordt opgepikt. De helderheid van de beelden wordt dus automatisch aangepast naargelang de ruimte waar het scherm zich bevindt. Daarmee lijkt de technologie weer enorm veel op HDR10+ Adaptive.  

Is HDR het waard? 

HDR is een interessante upgrade ten opzichte van het gebruikelijke standaardformaat waar we lange tijd naar hebben moeten kijken. De beelden met HDR zijn veel gedetailleerder en stralen meer leven uit, waardoor we een overstap naar HDR enkel kunnen aanraden. De vraag of de hogere beeldkwaliteit het waard is, hangt natuurlijk af van jouw persoonlijke wensen.

Bekijk je liefst alles in de best mogelijke kwaliteit? Dan is Dolby Vision misschien wel iets voor jou. Maar dan zul je dieper in de buidel moeten tasten en kun je kiezen uit een kleiner aanbod. Staat extra beeldkwaliteit minder hoog op je wensenlijst, dan kun je beter voor HDR gaan. En welke technologie ook je ook gekozen hebt, we garanderen dat je niet meer terug wilt naar een mindere beeldkwaliteit als je eenmaal van HDR hebt geproefd.  

Eens je bent overgestapt naar HDR, is er geen weg meer terug.