PlayStation bestaat 25 jaar!

Groot feest bij Sony deze week want het was dinsdag exact 25 jaar geleden dat hun gameconsole de PlayStation op de markt verscheen. En de rest is geschiedenis. Bij die geschiedenis staan we in dit artikel even stil.

Nintendo en Sony gaan uiteen

Het idee van de PlayStation was eigenlijk al ontstaan in 1988. Toen werkte Sony nog samen met Nintendo om een cd-rom extensie te maken voor de Super Famicom-console (in Europa en Verenigde Staten beter bekend als de Super Nintendo Entertainment System). Games spelen op cd-roms zoals we dat vandaag de dag gewend zijn, was toen eigenlijk redelijk revolutionair. Toen tijdens een gamebeurs in juni 1991 de nieuwe console van Sony en Nintendo als “Play Station” werd aangekondigd, leek het nog slechts een kwestie van tijd vooraleer de console het licht zou zien.

Maar dat ging toch even anders. Een dag later al blies Nintendo de samenwerking met Sony op en ging het verder in zee met Philips om een nieuwe console te ontwikkelen. Sony was woedend en wilde vanaf nu vol de strijd aangaan met Nintendo. Een zekere Ken Kutaragi werd aangesteld bij Sony om een gameconsole te ontwikkelen. Na wat interne spanningen bij Sony werd in juni 1992 het plan voor de PlayStation volledig groen licht gegeven. Dat leidde in 1993 tot de oprichting van Sony Computer Entertainment Inc. die ontstond uit de muziekdivisie van Sony. Vanaf nu waren alle laatste bestuurlijke obstakels uit de weg geruimd en kon de ontwikkeling van de gameconsole in een stroomversnelling komen. Het succes van Sega’s Virtua Fighter in Japanse speelhallen deed Kutaragi inspireren om games in 3D-graphics te ondersteunen. Invloedrijke gameontwikkelaars zoals EA Games en Namco toonden ook interesse in het project.

Voor wie het interesseert: de keuze van Nintendo om voor Philips te kiezen bleek uiteindelijk niet zo goed uit te pakken. Philips bracht dan wel in 1991 de CD-i console op de markt – waarvoor Nintendo onder andere enkele Super Mario en Legend of Zelda games uitbracht – maar de console zou gruwelijk mislukken, omwille van de veel te hoge marktprijs.

Driehoeken

Door al die perikelen hebben we uiteindelijk tot 3 december 1994 moeten wachten tot de PlayStation het levenslicht zag. Maar gamegeschiedenis was er wel mee geschreven. Met van in het begin een herkenbaar concept. Als je een kijkje neemt naar de controllers van de eerste PlayStation, zijn die niet eens zo verschillend met de Dualshock 4-controllers van vandaag. Een keypad links, twee joysticks onderaan, en de befaamde vier knoppen rechts. Er is eigenlijk al die jaren nauwelijks wat veranderd.

Maar het is wellicht het meest om de polygone 3D-graphics dat we ons vandaag de dag PlayStation nog herinneren. De driehoekige borsten van Lara Croft in Tomb Raider 2 zijn ook vandaag nog steeds een populaire meme op het internet. We kunnen daar wel wat mee lachen nu, maar de PlayStation verdient zijn plaatsje in de Hall of Fame. Met in totaal 102,5 miljoen verkochte stuks is de PlayStation de eerste gameconsole die de kaap van 100 miljoen wist te ronden. Sony deed het een stuk beter dan zijn concurrenten Sega en Nintendo. Dat maakt het ook één van de beste verkochte consoles aller tijden. Enkele games die de console mee groot maakten zijn Metal Gear Solid, Castlevania: Symphony of the Night, Crash Bandicoot, Tomb Raider 2 en vele andere. In 2000 zou nog een kleinere, nieuwe versie komen, de PSone. Die deed het in zijn eerste maanden ook zeer goed, maar kon niet dezelfde naam en faam opbouwen als zijn grotere broer.

Twee is beter dan één

Op dat moment was de opvolging ook al in de maak. Het kon uiteraard niet anders dan dat Sony het succes van PlayStation een verlengstuk wilde geven. Dat kwam er op 4 maart 2000 met PlayStation 2 (in Japan, in Europa moest men wachten tot 24 november). Maar wellicht had Sony zelf nooit durven denken hoe hoog hun succes zou rijzen met deze console.

Ten opzichte van PlayStation had de PlayStation 2 verbeterde graphics, een snellere engine en de mogelijkheid om dvd’s, cd-roms en cd’s af te spelen. Verder bouwde Sony nog enkele slimmigheden in: de discs waarop de games kwamen weken af van de standaardnorm voor cd’s. Omdat de PlayStation 2 enkel deze discs kon lezen, maakte Sony komaf met illegale kopieën of games gemaakt door gameontwikkelaars zonder licentie. Dat was toen best een groot probleem. Via een PSOne-geheugenkaart konden zelfs de games van zijn voorganger er mee gespeeld worden. Via een ethernetverbinding was de console één van de eerste die het concept van online gamen invoerde. Al kan je je inbeelden dat dat anno 2000 nog een hele onderneming was.

De PlayStation 2 was een echt kassucces voor Sony. In totaal werden er maar liefst 155 miljoen stuks verkocht. Dat zijn cijfers waar enkel de Nintendo DS bij in de buurt kan komen. Net als PlayStation kreeg PlayStation 2 een ‘slankere’ versie, de Slimline in 2004 die nog een opvolger in 2007 kreeg. Volgens The Guardian werd de productie van PlayStation 2-consoles pas in 2013 definitief stopgezet; 13 jaar na zijn geboorte. Weinig consoles hebben het zolang uitgezongen. Wees zeker niet verbaasd als je deze legende nog tegenkomt in menig huiskamer. En toegegeven: een spelletje Grand Theft Auto San Andreas blijft gewoon pure nostalgie.

Derde keer, minst goede keer

Sony zat in het begin van de twintigste eeuw op de troon in de gamingindustrie. De machtige heerser Nintendo leek definitief verslagen. In 2006 introduceerde Sony zijn nieuwste creatie in Japan. Net als in design en controllers, toonde Sony zich in de benaming van zijn consoles altijd redelijk consequent. Na 1 en 2 komt 3. Eenvoudig toch?

Niemand die bij Sony er aan durfde twijfelen dat de PlayStation 3 de records van zijn voorganger opnieuw zou verpulveren. De graphics waren immers opnieuw verbeterd, en de PlayStation 3 introduceerde blu-ray. Twee edities konden bij de lancering gekocht worden: één met een harde schijf van 40GB en geen achterwaartse compatibiliteit, en één met 60GB en wel achterwaartse compatibiliteit. Het tweede model zou al snel plaats ruimen voor een versie met 80GB.

Maar toch is de PlayStation 3 er niet in geslaagd zijn voorgangers eer aan te doen. Met 80 miljoen verkochte stuks moet het nog steeds een succesvolle console genoemd worden, maar de hoogdagen van PlayStation 1 en 2 konden niet herbeleefd worden. Hoe komt dat? Ten eerste waren er wat bestuurlijke verschuivingen bij Sony. Ken Kutaragi, sinds 1997 CEO, werd in zijn positie vervangen en ging zich terug meer focussen op de gameafdeling van Sony. De verklaring moet echter vooral gezocht worden in de concurrentie, die uit vele hoeken kwam.

Daar was Sony namelijk zelf deels verantwoordelijk voor. In 2004 zette het de stap naar de draagbare consoles. De PlayStation Portable, kortweg PSP, moest ook in dit segment Nintendo van de troon stoten. Toch heeft Sony zich nooit echt helemaal kunnen vestigen binnen de draagbare consoles. PSP was toch nog goed voor 80 miljoen verkochte stuks, latere edities zoals bijvoorbeeld PlayStation Vita hebben nooit echt het grote succes gekend. Maar het was vooral de externe concurrentie die de PlayStation 3 heeft afgeremd. Microsoft had zich op dit moment ook gemengd in de industrie. Waar de eerste Xbox nog wat in de schaduw van de onvermijdelijke PlayStation 2 bleef, trad de Xbox 360 daar helemaal uit. Met zo’n 83 miljoen verkochte stuks heeft die het beter gedaan dan PlayStation 3. Maar er was ook een oude vos die zijn streken nog niet verleerd had: Nintendo lanceerde bijna gelijktijdig met Sony de Nintendo Wii. Die zorgde voor een nieuwe revolutie binnen de gamingindustrie omwille van zijn controllers die reageerde op bewegingen meer dan het simpel op een knop drukken. Het concept van de Wii sloeg duidelijk aan, want de Wii werd meer dan 100 miljoen keer verkocht en heeft dit jaar pas met Just Dance 2020 zijn allerlaatste release gekregen. Koning Nintendo zat weer op zijn troon!

Sony mag weer 4en

Voor het eerst werd Sony’s steile opmars naar de top even teruggeslagen. Maar het antwoord van de Japanners was gepast. Eind 2013 maakten we kennis met de PlayStation 4. Die introduceerde weer heel wat nieuwigheden. De controllers kregen een lichtgevende balk op de achterkant die gamers kan waarschuwen dat ze er bijna aanzijn voor de moeite. Omdat PlayStation ook sterk is beginnen inzetten op streaming, kan dit heel eenvoudig via een shareknop op de controller. Sony introduceerde ondere andere ook de Plus-abonnementen en is zelfs beginnen experimenteren met virtual reality. Naast de standaardversie bracht Sony zoals gebruikelijk een kleiner en slanker model uit, maar ook een PlayStation Pro, die onder andere de beeldkwaliteit van de games kan verbeteren tot 4K.

Vandaag kunnen we gerust stellen dat PlayStation 4 Sony opnieuw naar de absoute top gebracht heeft. Cijfers van eind oktober brachten de teller voor PS4 op 102,8 miljoen. Net boven de PlayStation 1 en de Nintendo Wii dus. Wil PlayStation 4 de beste gameconsole aller tijden worden, dan zal er toch nog flink wat moeten gebeuren om zijn grootvader PlayStation 2 van de troon te stoten.

PlayStation 5

Want ook voor PlayStation 4 nadert het einde stilaan. De concurrenten Microsoft en Nintendo zitten immers ook niet stil. Met de Nintendo Switch heeft Nintendo, na een mislukte escapade met Wii U, weer een aardig kassucces in huis. Volgend jaar zal Sony’s vijfde kind, PlayStation 5, op de markt verschijnen. Heel veel weten we daar nog niet over, buiten dat de beeldresolutie 8K zal zijn en dat de controllers worden vernieuwd met haptische feedback. Geruchten over een virtuele assistent doen de ronde maar zijn nog niet bevestigd. Benieuwd ook hoe Sony zal reageren op de aankomende trend van cloudgaming, dat in principe het einde van de console zoals PlayStation wil worden. Al toont de moeizame opstart van Google Stadia aan dat we nog niet meteen de revolutie moeten verwachten. Sony mag dus gerucht hoge verwachtingen hebben voor de PlayStation 5.

Bedankt Sony voor de uren gameplezier en de mooie herinneringen!