18 april 2019 13:00

Transformation Thursday: Jaron Lanier

Je kan hem met gemak de rebel van Silicon Valley noemen. Hij is niet de beste vriend van de technologiewereld, en adviseert in keynotes zijn publiek steevast om alle sociale media te verwijderen. Toch staat hij niet buiten die technologiewereld, maar bevindt hij zich er pal middenin. Jaron Lanier is namelijk een pionier in het ontwikkelen van virtualrealitytoepassingen en is daarnaast de medeoprichter van VPL Research, een bedrijf dat virtualrealityproducten ontwikkelde. Als klap op de vuurpijl doceert hij ook aan een aantal bekende universiteiten in de Verenigde Staten. Maak kennis met Jaron Lanier.

Een zonderling in the Valley

Lanier groeide op in Mesilia, New Mexico, en studeerde aan het New Jersey Institute of Technology, waar hij in 2006 een eredoctoraat ontving. In 2011 mocht hij de Watson Award in ontvangst nemen, en in 2005 was hij een van de finalisten van de Edge of Computation Awards. In 2009 werd zijn werk binnen de VR bekroond met een Lifetime Career Award van het IEEE.

Lanier spreekt en schrijft over verschillende onderwerpen, zoals de technologie-industrie, internetpolitiek, en de toekomst van humanisme. Zijn schrijfsels schopten het zelfs tot in de New York Times, Wall Street Journal, Forbes en Wired, waar hij overigens een van de medeoprichters van is. Lanier wordt regelmatig uitgenodigd voor een televisie-optreden en wist zich zo al in afleveringen van “The News Hour” en “Nightline” te vertonen.

Niet te stuiten

Tijdens zijn tewerkstelling bij VPL ontwikkelde Lanier samen met zijn collega’s VR-sets, en stond hij aan het hoofd van het team dat instond voor het eerste softwareplatform ter wereld dat levensechtere VR-ervaringen tot stand bracht. Van 1997 tot 2001 werkte Lanier mee aan de uitbouw van Internet2, en van 2001 tot 2004 was hij de Visiting Scientist bij Silicon Graphics. Daar ontwikkelde hij oplossingen voor problemen met tele-aanwezigheid. Van 2006 tot 2009 was Lanier Scholar at Large bij Microsoft, en bleef hij daarna aan als Partner Architect. Vanaf 2010 begon Lanier volop boeken te schrijven, die overigens niet zonder controverse bleven.

Strijd tegen collectieve onwetendheid

Je moet het Lanier wel nageven; voor iemand die zo van leer trekt tegen de technologie-industrie, heeft hij er opvallend veel thought leadership over, en valt zijn boodschap hoegenaamd niet in dovemansoren. Een eerste belangrijke mijlpaal in zijn kruistocht tegen digitale onwetendheid was het online essay “Digital Maoism: the Hazards of the New Online Collectivism”, dat hij aan het einde van mei 2006 publiceerde op Edge. In dat artikel heeft Lanier het over het te grote vertrouwen dat vaak in algemene kennisbronnen zoals Wikipedia wordt gesteld. Hij waarschuwt ook vooral voor de notie dat het internet zelf iets te zeggen zou hebben, terwijl het uiteraard één grote vergaarbak is van meningen die reiken van gestaafd tot ronduit absurd.

Overigens vond hij in dat artikel ook dat je maar beter niet afstandelijk kan schrijven op Wikipedia, aangezien dat de verkeerde indruk creëert dat de auteur een autoriteit is, wat niet altijd het geval is.

Je moet het Lanier wel nageven; voor iemand die zo van leer trekt tegen de technologie-industrie, heeft hij er opvallend veel thought leadership over.

Daarenboven haalt het voor de lezer allerlei clues weg over de identiteit van de auteur, clues die je goed kan gebruiken om content op Wikipedia en consorten een plaats te geven. Lanier week helemaal niet af van dat idee, en werkte het in december 2006 zelfs nog verder uit met een kritisch stuk op Edge, getiteld “Beware the Online Collective”.

Jij bent geen gadget

Zijn boek “You are not a gadget”, dat hij in 2010 schreef, was een kritiek op de kuddementaliteit die, hand in hand met de digitale revolutie, sterk oprukte. Daarin beschrijft Lanier hoe de individuele, intellectuele stem het heeft moeten afleggen tegen de collectieve internetgemeenschap die de wijsheid in pacht lijkt te hebben. Op het moment dat hij zijn werk schreef was Lanier opvallend genoeg nog in dienst bij Microsoft. Toch omschrijft Lanier zichzelf als “de loyale oppositie” van de technologie-industrie, en stelt hij geen complete machtswissel voor. Informatie compleet gratis maken, lijkt hem ook een brug te ver, maar ze betaalbaar maken is wel een van zijn doelstellingen.

In “Who owns the future” bindt Lanier dan weer de strijd aan met de data-economie, en stelt hij dat de middenklasse steeds vaker de nadelen daarvan ondervindt. Door gebruikers te voorzien van gratis diensten in ruil voor persoonlijke gegevens, betaalt die data-economie ook geen enkele meerkost. In plaats van die individuen dus te betalen voor hun informatie, heerst er een grote geldconcentratie rond slechts een paar individuen.

Weg met sociale media

Vorig jaar bracht Lanier een summier werk uit getiteld “10 argumenten om je socialemediaprofielen nu te verwijderen”. Lanier pleit daarin dat sociale media je gedrag manipuleren, en dus je vrije wil op het spel zetten. Hij stelt ook nog eens dat socialemediaplatformen net zijn ontworpen om verslavend te zijn, en dat ze bijdragen tot de algemene verspreiding van fake news.

Jaron Lanier is een allesbehalve terughoudende man. Toch lijken zijn meningen en boeken steeds meer bijval te krijgen, en krijgt hij regelmatig een platform als spreker op internationale conferenties. Wie weet zit er toch een digitale revolutie aan te komen. Als dat zo is, dan mag Lanier die wat mij betreft leiden.