Waar is de ‘wow’?

Een goed jaar na de introductie van Microsofts nieuwste besturingssysteem, Windows Vista, wordt het tijd om de balans op te maken. Heeft het nieuwe platform zijn verwachtingen ingelost? En heeft de ‘wow’ plaatsgemaakt voor een diepe zucht? Een stand van zaken.

U herinnert zich misschien nog de poeha waarmee Windows Vista vorig jaar ook in ons land werd voorgesteld: het Atomium was voor één keer in een bollenversie van Redmond herschapen, en iedereen mocht meegenieten van het ‘wow’-gevoel dat volgens Microsoft onvermijdelijk volgde op de aankoop van hun kersverse besturingssysteem. Daarna mocht de consument dit ‘wow’-gevoel voor enkele maanden opbergen, want enkel de bedrijven werden voor de feestdagen getrakteerd op dit onmisbaar cadeautje.

Lag het nu aan de ongelukkige timing – Vista had best de feestperiode kunnen gebruiken als ruggensteun voor de verkoop in de eerste maanden – of was het iets anders dat Microsoft parten speelde? In elk geval maakte het enthousiasme van de eerste dagen snel plaats voor tonnen kritiek die over het nieuwe besturingsysteem werden gespuid.

In Nederland zorgde Vista zelfs voor een heuse rel. De Nederlandse Consumentenbond riep ontevreden Vista-klanten op om een gratis downgrade naar XP te eisen en mensen die een pc-aankoop overwogen, werden aangespoord om een exemplaar met XP erop te eisen. Dit naar aanleiding van duizenden klachten die de consumentenbond zou hebben ontvangen. Ter informatie: bedrijven hebben wel steeds het recht om een pc te downgraden naar de voorgaande versie van Windows.

Compatibiliteit
Deze actie in Nederland was een hoogst ongewone en extreme reactie als gevolg van een niet ongewone reeks klachten na de komst van een nieuw besturingssysteem. Want dat na elke nieuwe versie van een besturingssysteem, niet alleen van Windows overigens, een aantal klachten steeds weer terugkeren, is de normaalste zaak van de wereld. De vaakst gehoorde klacht betreft telkens de compatibiliteit met de bestaande omgeving van de gebruiker.

Oudere toepassingen en/of hardware drivers blijken niet te werken met het nieuwe besturingssysteem. Dit is lang niet altijd Microsofts fout – vaak gebruiken hardware- of softwareleveranciers een upgrade als excuus om een bepaalde versie van hun product niet meer te ondersteunen en de klant naar een nieuwe versie te dwingen. Maar het blijft wel vervelend voor de klant.

Bovendien is een deel van het probleem wel eigen aan de nieuwe versie, erkent ook Wim Van Winghe, Business Group Manager van de afdeling Windows Client bij Microsoft België: “Een aantal zaken in de kernel van het besturingssysteem zijn fundamenteel gewijzigd. Dit was nodig om de volgende generatie besturingssystemen voor te bereiden.”

Maar tegelijk benadrukt hij dat Vista nu al heel wat meer toestellen ondersteunt dan XP ondersteunde na één jaar tijd. En hij is ervan overtuigd dat deze compatibiliteitsproblemen bij volgende releases van het besturingssysteem van de baan zijn. “In de volgende release zal applicatievirtualisatie inherent in het besturingssysteem aanwezig zijn, wat een oplossing zou moeten bieden voor de meeste compatibiliteitsproblemen.”

De ingrijpende wijzigingen aan het besturingssysteem liggen ook aan de basis van een andere verklaring voor de lauwe reacties op Vista: tot nu toe zien de gebruikers weinig reden om spontaan over te stappen naar het nieuwe besturingssysteem. Om het in populaire Amerikaanse taal uit te drukken: er is nog steeds geen ‘killer app’, die unieke toepassing waarvoor gebruikers massaal naar een nieuw platform overstappen. “Is die er dan voor XP geweest?” vraagt Wim Van Winghe retorisch, “soms heb ik de indruk dat men het belang van Vista wat overschat.

Het is per slot van rekening ook maar een besturingssysteem.” Maar hij erkent desgevraagd ruiterlijk dat Microsoft misschien zelf heeft bijgedragen tot deze overschatting door de spectaculaire lancering en slogans als ‘the wow begins now’. Hoe dan ook blijft de situatie dezelfde: door de ingrijpende wijzigingen zien eindgebruikers weinig redenen om over te stappen, en de partners zijn minder snel om toepassingen voor het nieuwe platform te schrijven zodat de bezwaren tegen een overstap minder snel worden gecounterd door argumenten pro de nieuwe omgeving.

Vooral voor lokale softwarebouwers speelt dit enorm, erkent Van Winghe: “we hebben speciaal budget vrijgemaakt om volgend jaar deze groep, die toch een belangrijke rol speelt in onze KMO-markt, te overtuigen om over te stappen op Vista.”

Beveiliging
En de beveiliging dan? Was Vista niet het ultieme antwoord op de vele klachten dat Microsoft een inherent onbeveiligde omgeving was? Eigenlijk wel, als we de cijfers mogen geloven die Microsoft ons voorlegt: zes maanden na de release van het vorige besturingssysteem, windows XP, waren er al 36 ernstige beveiligingsproblemen gerapporteerd.

Zes maanden na Windows Vista bleef dit aantal beperkt tot twaalf. Verdienstelijke cijfers, dat wel, maar ineens bleek dat bedrijven en eindgebruikers hier helemaal niet van wakker liggen. Bedrijven zijn meestal voldoende uitgerust met eigen beveiligingssoftware, uit pure noodzaak om te overleven met Windows XP en 2000.

En eindgebruikers? Wel, die blijken hoegenaamd niet wakker te liggen van die verbeterde beveiliging. “Met security lok je geen grote toeloop naar een besturingssysteem,” stelt Van Winghe vast.
Goeie start, slechte start
Toch is Microsoft allesbehalve ontevreden over de adoptie van Windows Vista in de loop van het eerste jaar. Wim Van Winghe maakt de vergelijking met Windows XP: “Vijf jaar na de release heeft XP een marktaandeel van 71 %, terwijl Windows 2000 nog steeds goed is voor 22 %. Het duurt dus ruim vijf jaar eer de adoptie van een besturingssysteem volledig is.

Onze verwachtingen voor het eerste jaar waren dan ook beperkt: we waren heus niet op zoek naar een marktaandeel van 20 procent.” En ook de expliciete vraag naar XP relativeert Van Winghe: “hetzelfde is gebeurd met XP: toen wilden bedrijven ook expliciet verder met Windows 2000, al was het maar voor de homogeniteit in het pc-park.”

Volgens Van Winghe is Vista zelfs een succes: “Tegen eind dit jaar zou zo’n 6 à 7% van de bedrijfs-pc’s op Windows Vista draaien, bij Windows XP lag dit een jaar na de lancering nog rond de 4 à 5% (bij bedrijven met een park van meer dan 250 PC’s, nvdr). Met deze cijfers doet België het meer dan behoorlijk ten opzichte van andere landen, en liggen we zelfs een tikje voor op de verwachtingen.” Die beter dan verwachte verkoop van Vista wordt ook als voornaamste reden voor de overtroffen winstverwachtingen voor Microsoft in de voorbije kwartalen aangehaald.

Deze vaststelling staat in schril contrast met cijfers die analisten als Gartner en Forrester ons voorschotelen. Volgens Gartner hebben de meeste bedrijven een jaar achterstand op hun oorspronkelijk voorziene planning voor de adoptie van Vista. En zou de grote adoptiegolf pas beginnen in 2009, op het moment dat Vista’s opvolger al klaar zou moeten zijn.

Betekent dit dat Vista de ME van zijn generatie wordt: het besturingssysteem dat iedereen liever aan zich liet voorbijgaan? Wellicht niet want bij Microsoft zelf wordt al breed geglimlacht als die deadline van 2009 voor de volgende Windows wordt besproken. Dat die deadline nooit zal worden gehaald is nog niet officieel maar het is wel duidelijk dat iedereen er al rekening mee houdt.

Vista is duidelijk voor vele bedrijven én consumenten te veel en te vroeg: het besturingssysteem blijft te zwaar voor de meeste huidige machines. Wim Van Winghe relativeert deze vaststelling: “bij mij thuis draait Vista wel snel, maar dan zijn daar wel geen belastende factoren zoals een VPN die toch bij vele werknemers standaard geïnstalleerd is.”

Maar het aantal spontane upgrades zal sowieso beperkt blijven, en als de adoptie voor Microsoft inderdaad meevalt, zal het bedrijf dit vooral te danken hebben aan de vernieuwing van het pc-park die bedrijven sowieso hebben gepland, waar Vista standaard als besturingssysteem wordt meegeleverd. Microsoft wijst ook op het stijgend aantal bedrijven dat het besturingssysteem toevoegt aan zijn volume licence contract, waardoor de upgrade automatisch verloopt.

Volgens Wim Van Winghe zat de verkoop van Vista de voorbije maanden ook serieus in de lift: “Sinds de bekendmaking van Service Pack 1 is het vertrouwen precies toegenomen”, stelt hij vast. En hoog tijd ook, vindt Van Winghe, “want dan kunnen de gebruikers eindelijk kennismaken met onze sterke toevoegingen zoals versiecontrole en de gecentraliseerde zoekfuncties.

” Ironisch genoeg zijn dit juist features die gebruikers vaak gaan zoeken bij concurrent Apple “terwijl onze versiecontrole en shadow copies gewoon veel beter zijn”, aldus Van Winghe. Blijkbaar zal er ook nog een budget voor marketing moeten worden vrijgemaakt.

Klachten top-5

In ons zusterblad PC Magazine verscheen deze maand een lijst met de meest gehoorde klachten over Vista, en een eenvoudige manier om ze te verhelpen. Hieronder volgt een kort overzicht (voor de technische workarounds verwijzen we u naar PC Magazine nummer 109.

1. “Bent u hier wel heel zeker van?”
In hun ijver om van Vista het veiligste besturingssysteem ooit te maken, hebben de ingenieurs uit Redmond zichzelf overtroffen in het toevoegen van pop-up vensters die vragen of u wel zeker bent dat u wil doorgaan met een installatie, soms tot drie keer toe. Deze worden UAC pop-ups genoemd (user account control) en kunnen worden uitgeschakeld, op eigen risico welteverstaan.

2. Vista lust geen oude software
Het steeds terugkerende probleem bij elke nieuwe versie van het besturingssysteem: de oude versie van uw software blijkt niet compatibel, en u dient dus ook nieuwe toepassingen te kopen naast de investering in het besturingssysteem. Veel meer kunt u hier niet aan doen behalve heel hard uw ongenoegen laten blijken.

3. Uw eigen bestanden kennen u niet meer
Bij een upgrade van Windows XP naar Vista kan het gebeuren dat u geen toegang meer heeft tot uw eigen bestanden en/of mappen. Vooral als deze op een externe schijf of een andere partitie stonden kan dit wel eens voor problemen zorgen. Dan moet u zichzelf eerst eigenaar maken voor u gewoon kunt verder werken.

4. Hoe zet u Vista uit?
Vista gaat verder waar de vorige besturingssystemen zijn geëindigd: een waaier aan opties tussen de standen ‘aan’ en ‘uit: stand-by, slaap, sluimer… Bovendien is het standaard uitzetten geen functie in het start-menu meer, maar gewoon – zoals vroeger – met de aan/uit-knop. Hier hebben echter al enkele stuurprogramma’s hun tanden op stukgebeten.

5. 64-bit, technologie van de toekomst
De toekomst is weggelegd voor 64-bit-besturingssystemen en toepassingen. Maar helaas zijn vandaag weinig toepassingen al gemaakt voor deze snellere processors. Sterker nog: als u een 64-bit-versie van Vista draait, dreigt u met bepaalde oudere 32-bit-toepassingen en hardware in de problemen te raken. Hou hiermee rekening voor u zich een ‘platform voor de toekomst’ aanschaft.