De smartphone: betaalmiddel van de toekomst

Nu we allemaal voldoende vertrouwen hebben gekregen in internetbetalingen en webbankingsystemen, en we zelfs de mobiele variant daarvan in ons dagelijkse leven zijn gaan toelaten, staan alle sluizen open voor nòg ingrijpendere veranderingen in de manier waarop geld van hand tot hand gaat.

Alle partijen en echelons in het betalingsproces, van technologiebedrijven via betalingsoperatoren tot banken, zijn daar vandaag ook mee bezig. En ze experimenteren wild: virtuele portemonnees, systemen om snel van persoon naar persoon te betalen, integratie van getrouwheidskaarten en promoties enzovoort.

Een belangrijke katalysator is uiteraard de doorbraak van de smartphone. Die veroorzaakte een heuse experimenteerdrang met nieuwe apps en modellen, waaruit tot nu toe vooral apps kwamen waarmee je snel van persoon naar persoon kan betalen. Stel: twee mensen zitten op café, en op het moment dat de rekening komt blijkt een van hen geen cash op zak te hebben. Met een p2p-betalingssysteem (‘person-to-person’) neemt een van de twee gewoon de volledige rekening voor zich en betaalt de andere onmiddellijk zijn deel terug via de mobiele app.

KBC had wat dat betreft al de KBC Mobile Banking-app, en onlangs sprong Bancontact/Mister Cash op dezelfde trein met zijn mobiele app: betalingen van minder dan 125 euro kunnen gewoon van smartphone/tablet naar smartphone/tablet uitgevoerd worden. En ook betalingsoperatoren als MasterCard en Visa bieden person-to-person betaaldiensten.

“De manier waarop we betalen, is aan het veranderen: niet alleen door de snelle groei van nieuwe technologieën, maar vooral omdat de consument om flexibelere betalingsmanieren vraagt”, zei Visa’s Europees directeur Peter Ayliffe onlangs tijdens een conferentie over het onderwerp in Parijs.

Digitale portemonnee

Maar ook je betalingsverkeer met "hiërarchische" betalingsechelons, zoals bankterminals, zal in de toekomst veranderen. Bedrijven die bezig zijn met mobiele betalingen willen dat je je smartphone binnenkort ziet als een soort digitale portemonnee, die tegelijk de functies van je bankkaart en je portefeuille overneemt.

Hoe communiceert die dan precies met een betalingsterminal? Niet door je telefoon in de sleuf te steken natuurlijk; geldoperatoren zien heil in een contactloze betaling via radiostralen. Telefoonfabrikanten en betalingsoperatoren hebben enkele jaren geleden de Near Field Communication (NFC)-standaard afgesproken, waarbij de transactie gebeurt via een radiochip in de telefoon en de terminal.

Hier wringt natuurlijk het schoentje: als je in de toekomst met zo"n digitale portemonnee wil werken, zal je weer een nieuwe telefoon moeten kopen. De fabrikanten van telefoons schieten echter traag in gang. Volgens het Amerikaanse marktanalysebedrijf Yankee zullen er tegen eind 2014 nog maar zo"n 151 miljoen mobiele telefoons met NFC in gebruik zijn – niet veel, aangezien er wereldwijd momenteel al meer dan zes miljard mobiele telefoons gebruikt worden. De functie zit vandaag ook alleen maar in de betere toestellen en bepaalde fabrikanten – Apple, om er een prominente te noemen – hebben duidelijk nog geen zin om ze in hun nieuwe producten in te bouwen.

Ook is er nog tijd nodig om betaalterminals, parkeermeters en andere apparatuur klaar te maken voor de standaard, een uitrol die eveneens erg traag verloopt. “Zoiets kost altijd tijd”, zegt David Dechamps, algemeen directeur bij MasterCard België. “Maar op de consumentenmarkt kan het sneller gaan dan verwacht. Er is een snelle vervangmarkt in mobiele telefoons: mensen blijven geen jaren meer rondlopen met hetzelfde toestel. De adoptie van NFC gebeurt ook voor een stuk onderhuids: veel mensen die een nieuwe telefoon kopen, hebben het zonder het te weten.”

Weg met muntjes

Wanneer die elektronische portemonnees een beetje deftig uitgewerkt worden, liggen er nog veel meer mogelijkheden in het verschiet. Kom jij er bijvoorbeeld ook altijd pas aan de winkelkassa achter dat je je Carrefour- of Delhaizekaart thuis vergeten bent, en verlies je vervolgens ook nog eens het kassaticket waarop de spaarpunten tijdelijk worden bijgehouden? Dan zijn elektronische portemonnees per definitie een killer application voor jou.

De betalingsapps van onder meer MasterCard en het Amerikaanse internetbetalingsbedrijf PayPal, dat in de Verenigde Staten ook in fysieke winkels begint op te duiken, bevatten digitale versies van de kortings- en getrouwheidskaarten die anders uit je portefeuille zouden puilen. MasterCard heeft bijvoorbeeld een open standaard, waarbij getrouwheidskaarten van winkeliers als een soort mini-app gedownload kunnen worden in de PayPass-app van het bedrijf.

Ook een digitaal kortingsbonnensysteem als dat van de MyShopi-app, dat momenteel werkt met terugbetalingen, kan veel vlotter verlopen wanneer het gecombineerd wordt met een mobiel betalingssysteem. Kortom: gebruikmaken van kortingen zal in de toekomst een pak gemakkelijker gaan, want het bedrag aan kortingsbonnen en gespaarde punten dat je tegoed hebt kan meteen verrekend worden tijdens de betaling.

Een nòg verdere stap die de betalingsoperatoren binnen enkele jaren hopen te zetten, is het elimineren van muntjesautomaten. MasterCard bijvoorbeeld experimenteert nu al met drankautomaten die contactloze betalingen aanvaarden, en in Polen rijden er al bussen met een ticketmachine die betalingen aanvaardt door gewoon met de mobiele telefoon langs het toestel te zwiepen.

Het aantal probeersels waarbij NFC gebruikt wordt om betalingen met muntjes te vervangen, is bijna eindeloos. In Australië kan het bijvoorbeeld gebruikt worden in bioscopen, de Canadese stad Ottawa heeft zijn parkeermeters uitgerust met NFC, en in Parijs hebben de zes miljoen gebruikers van de openbaarvervoerkaart Passe Navigo de mogelijkheid om gewoon met hun mobiele telefoon te zwaaien.

“Bij betalingen aan automaten merk je pas echt welke voordelen contactloos betalen kan opleveren”, zegt David Dechamps. “Je wint enorm aan snelheid, en bedrijven besparen zwaar op logistiek: er moeten immers geen automaten meer leeggehaald worden.”

Betalen aan een reclamebord

Er zijn ook slimme oplossingen die ervoor zorgen dat betaler en ontvanger niet eens allebei over apparatuur hoeven te beschikken. Als de koper een bank- of kredietkaart heeft, en de verkoper een speciale kaartlezer van het Amerikaanse Square of het Zweedse iZettle, is het goed.

Dat maakt mobiel betalen nòg toegankelijker. Stel: het is zondagnamiddag, je maakt een wandeling door de stad of een autorit door het land, en je stuit ineens op een gezellige kunstmarkt. Dat schilderij staat je wel aan, alleen heb je niet genoeg cash geld op zak. Met de kaartlezertjes in kwestie is het zo gepiept, want iedereen kan er bankkaartbetalingen mee aanvaarden.

De twee bedrijven hebben toestelletjes op de markt waarbij ambulante verkopers, of winkels die er de commerciële noodzaak niet van zien om te investeren in een betaalterminal, gewoon een betaalautomaat op zak hebben. Ze slikken debet- en kredietkaarten, worden achteraan op de mobiele telefoon aangesloten en voeren de betaling uit via een app. Beide toepassingen zijn nog niet gelanceerd in België, maar iZettle is wel al aanwezig in Frankrijk, Groot-Brittannië en Duitsland.

Een laatste technologie die gebruikt kan worden om in de fysieke wereld online betalingen uit te voeren, eveneens zonder dat een van de twee partijen over nieuwe apparatuur beschikt, is het QR-plaatje. Die geavanceerdere opvolger van de streepjescode kan gewoon ingescand worden met de ingebouwde camera in een smartphone, en werkt dus al met de smartphone die je nu op zak hebt. In Brugge kan je deze methode al gebruiken om parkeergeld te betalen, en wereldwijd zijn er veel uitgebreidere experimenten.

In Zuid-Korea heeft de Britse supermarktketen Tesco in drukke metrostations een aantal virtuele supermarkten geïnstalleerd, waarbij ieder product zijn eigen QR-code heeft. Bestellen is simpel: gewoon de plaatjes inscannen en de bestelling plaatsen. Zo besparen pendelaars een bezoek aan de supermarkt in de tijd die ze toch maar verliezen terwijl ze op de metro wachten. Tesco levert de goederen, die met een speciale app online besteld en afgerekend worden, vervolgens aan huis.

MasterCard probeert ook QR-codes uit in fastfoodrestaurants, waar je gewoon een geafficheerd menu kan bestellen door het QR-plaatje ervan in te scannen en vervolgens naar de kassa te lopen. En als dát kan, is het ook niet te gek om van een reclamebord meteen een winkelpunt te maken: gewoon de mobiele telefoon in de buurt houden, en klaar. “Kopen kan je overal”, zegt Dechamps. “Het moment waarop je een product ziet, kan meteen ook het moment zijn waarop je het koopt. De telecomkosten die gepaard gaan met mobiele transacties zijn vandaag laag genoeg om impulsaankopen toe te laten.”