Waar moet je op letten bij het (ver)bouwen van een computer?

Een computer is voor veel mensen een toetsenbord, een scherm, al dan niet gekoppeld aan een bak of samengesmolten tot een laptop. Ben je op zoek naar een nieuw toestel, of wil je je oude computer een extra boost geven, dan weet je beter een aantal basisbeginselen over de binnenkant van je toestel. Een technisch onderwerp, dat wel, maar lang niet zo moeilijk als je zou denken.

Gewapend met een beetje kennis van zake zal je bovendien snel betere keuzes maken. Wist je bijvoorbeeld dat een i7-processor van Intel helemaal niet altijd beter is dan een i5? Ik neem je mee op een reis door de ingewanden van laptop en desktop, onderdeel per onderdeel. Bij ieder hoofdstuk kiezen we twee stukken hardware: één voor een budgetvriendelijke desktop van ongeveer 400 euro, en één voor een krachtige computer van om en bij de 1.000 euro.

Het kloppende hart

De processor is het hart van je computer. De snelheid van dat onderdeel bepaalt voor een groot deel de snelheid van je computer bij dagelijks gebruik. De processor geniet de meeste bekendheid van alle computeronderdelen. Zelfs een complete leek weet dezer dagen dat er zoiets bestaat als een Core i, en dat een i7 beter is dan een i5 of een i3. Waar de i’s precies voor staan, dat weten al minder mensen. Een uitgebreide uitleg kan je in dit artikel nalezen, maar ik vat het hieronder nog even kort voor je samen.

Twee werelden

Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen laptops en desktops. Hoewel de processors dezelfde bekende namen krijgen, hebben ze verder niet zo erg veel met elkaar te maken. Zoek je naar een desktop, dan is de i7 wel degelijk de krachtigste processorreeks, al is het ook de duurste. In de klassieke computerbak is de i7 altijd een quadcore-processor. Een i7 is uitermate geschikt voor wie bijvoorbeeld aan videobewerking wil doen, maar tenzij je zelf heel duidelijk weet waarom je wél een i7-processor nodig hebt, is de chip overkill, wat de verkoper ook zegt.

i5 voor kracht

Een computer met i5-processor is aanzienlijk goedkoper dan de i7-variant. De i5-processors zijn ook quadcores. Waarin verschillen ze dan met de i7? Onder de motorkap werkt de i5 iets anders dan de i7, maar als consument zal je weinig verschil merken. Zelfs voor zware games volstaat een i5 echt wel.

Tot slot kijken we naar de i3-reeks. I3-processors zijn dual cores. Ze volstaan ruimschoots als hart van computers die gemaakt zijn voor productiviteit. Denk daarbij aan werken in Officeprogramma’s of surfen op het net. Een i3 is in de regel altijd minder krachtig dan een i5. Per reeks (i3, i5 of i7) kan je processors onderling vergelijken door naar de kloksnelheid in GHz te kijken (meer is beter), maar over de reeksen heen gaat die vergelijking niet altijd op.

Opgelet voor de U

Laptops volgen hetzelfde onderscheid, al is er een groot verschil. Niet iedere i7-processor in een laptop is ook een quadcore. In de regel blijf je best weg van laptops met een i7 in wanneer er ook een variant met een i5 bestaat. Let vooral op het lettertje aan het einde van de naam van de processor. Een voorbeeld: in nieuwe zogezegd krachtige laptops zit vaak een i7-5500U. Die ‘U’ wil zeggen dat de processor energiezuinig is, maar ze wil net zo goed zeggen dat de i7 maar een dual core processor is.

Een i5 in een laptop is altijd een dual core-processor. Prijs-kwaliteit kies je voor je laptop vrijwel altijd beter voor de i5 wanneer de i7-variant een U-tje achter de naam heeft, wat meestal zo is. Hoewel de i5 iets trager zal zijn dan de i7, zal je in de praktijk alleen verschil merken in de portemonnee. I3’s in laptops zijn, net als bij de desktop, de goedkopere en zwakkere broertjes die vooral voor kantoorwerk en surfen dienen.

De visuele cortex

Spetterende graphics, daar zit de processor voor niets tussen. Wil je gamen, dan heef je computer of laptop een degelijke grafische kaart nodig. De processor staat in voor het klassieke rekenwerk, en virtuele werelden weergeven behoort niet tot die categorie. Hoewel een processor een grafische chip aan boord heeft, volstaat die enkel voor basistaken: het weergeven van je bureaublad en programma’s en het bekijken van films.

Twee soorten PK

Een computerspel vereist een ander soort rekenkracht, en die kan alleen geleverd worden door een grafische kaart. Heel wat krachtige laptops vertrouwen op de interne grafische chip van de processor, omdat ze gericht zijn op kantoorwerk en surfen. Ze hebben dus geen grafische kaart, wat meteen de reden is waarom je niet kan gamen op een dure laptop me teen flinke i5 onder de motorkap. Voor desktops geld hetzelfde. Een grafische kaart is een groot duur onderdeel, en niet iedereen heeft het nodig. Daarom vind je het niet zomaar terug in ieder toestel.

Keuze

Twee fabrikanten zijn erg belangrijk in de wereld van de grafische kaarten: Nvidia en AMD. Allebei maken ze degelijk materiaal. Niet iedere grafische kaart is echter krachtig genoeg om echt mee te gamen. Eenvoudige vuistregels omtrent de specificaties zijn er niet, je kan beter vooraf even opzoeken hoe goed een bepaalde grafische kaart presteert.

Zelf raad ik in een laptop minstens een GTX 860M aan. Die volstaat om de meeste spellen op een behoorlijke kwaliteit te spelen. Gelijkaardige kaarten van AMD volstaan uiteraard ook. De grafische kaart bepaalt tevens welke aansluitingen voor schermen je computer zal bezitten. Denk hier aan HDMI, VGA, DisplayPort of alle drie.

Resolutie

De kwaliteit van je scherm wordt voor een groot deel bepaald door de resolutie. Hoe hoger de resolutie, hoe beter natuurlijk. Voor een laptop van 13 inch of groter raad ik een full HD-resolutie aan (1.920 x 1.080). Voor toestellen met een kleiner scherm mag dat minder gaan. Dure ultrabooks hebben zelfs resoluties die nog hoger liggen. Op een klein scherm zal je het verschil vooral zien in de scherpte van lettertjes.

Voor een desktop moet je meestal zelf een scherm voorzien en ook op een laptop kan je een extern scherm aansluiten. De hoogste courante resolutie vandaag noemen we 4K: 4, omdat de resolutie vier keer zoveel pixels bevat als full HD: 3840 x 2160. 4K is echter nog erg nieuw, en veel grafische chips kunnen niet met de resolutie overweg. Vraag dus even na of jouw computer of laptop compatibel is alvorens je honderden euro’s uitgeeft aan een nieuw scherm.

Het kortetermijngeheugen

Het RAM-geheugen is de plaats waar je computer de gegevens opslaat die hij gebruikt om na te denken. Te weinig RAM kan je eenvoudig zelf verhelpen. RAM staat voor Random Access Memory. RAM-geheugen is supersnel maar vluchtig. Dat wil zeggen dat de inhoud van het geheugen verdwijnt wanneer je de computer uitschakelt. De hoeveelheid RAM-geheugen en de snelheid er van zijn een belangrijke factor in de snelheid van je complete systeem.

De technologie achter hedendaags geheugen bestaat al een hele tijd, en om de paar jaar komen er grote verbeteringen op de markt. Klassiek RAM-geheugen noemen we DDR1-SDRAM. DDR1 is intussen helemaal verouderd, net zoals opvolger DDR2. De meeste computers bezitten vandaag DDR3-geheugen, en vorig jaar kwam de nieuwste variant DDR4 op de markt.

Gekraak

Wil je een nieuwe desktopcomputer, dan moet je kiezen tussen DDR3 en DDR4. De verschillende soorten geheugen passen niet in hetzelfde moederbord: de aansluiting is anders. Voorlopig is DDR4 veel duurder dan zijn voorganger, zonder dat daar een grote prestatiewinst mee gepaard gaat. Ik raad dan ook de voordelige optie aan.

Naast het type RAM heeft ook de hoeveelheid een erg grote impact op de vlotheid van je computer. Programma’s plaatsen immers werkgegevens in de RAM zodat ze snel toegankelijk zijn. Zit de RAM vol, dan moeten diezelfde programma’s de gegevens op de veel tragere harde schijf parkeren. Dat maakt je computer veel trager. Al eens enkele programma’s geopend, om vervolgens gefrustreerd te wachten totdat er iets verschijnt terwijl je pc maar aan het kraken is? Dan heb je waarschijnlijk te weinig RAM.

Zelf vervangen

RAM is één van de twee onderdelen die erg eenvoudig te vervangen zijn. Geheugen komt in latjes. Die latjes passen via een kliksysteem in een sleuf in je het moederbord van je desktop. Kijk eens in je computer of er nog een sleufje vrij is. Zo ja, dan kan je gerust geheugen bij steken. Indien nee, dan kan je de bestaande staafjes RAM vervangen door nieuwe latjes met een hogere capaciteit. Door bij Deze Computer op Eigenschappen te klikken, kan je snel zien hoeveel RAM er in je computer zit. Onder de tab prestaties bij taakbeheer ontdek je hoeveel van het beschikbare geheugen er gebruikt wordt.

Hoeveelheid

Aan een laptop kan je zelf niet veel veranderen. Kijk ik dat geval vooral naar de hoeveelheid geheugen die je toestel heeft. 4 GB is het absolute minimum wanneer je meer dan één programma tegelijkertijd wil openen. 8 GB is genoeg voor zware programma’s en games uit te voeren.

Het langetermijngeheugen

Een harde schijf of SSD gebruik je voor permanente opslag. Hoewel de computer zelf werkt met RAM, heeft ook het opslaggeheugen een grote impact op de snelheid van je computer.

Opslag werd lange tijd geassocieerd met een harde schijf of HDD. De laatste jaren bestaat er een alternatief: een Solid State Drive of SSD. Een HDD gebruikt bewegende onderdelen terwijl een SSD een beetje werkt zoals je usb-stick, en dus geen bewegende componenten bevat. SSD en HDD verschillen niet alleen onder de motorkap van elkaar, ook in dagelijks gebruik is er een wereld van verschil.

SSD Superieur

De korte samenvatting: een SSD is altijd beter dan een HDD. De dingen zijn niet alleen robuuster, ze zijn vooral ongelooflijk veel sneller. Een SSD overtroeft een HDD met factor vijf of meer in snelheid. Dat wil niet alleen zeggen dat bestanden kopiëren veel sneller gaat; je hele toestel kan mee genieten van de boost. Met een SSD laden je programma’s sneller, werken ze vlotter en start je computer zelfs aanzienlijk sneller op.

Kleiner maar beter

De voordelen van een SSD zijn echter niet oneindig. Om te beginnen zijn de dingen veel duurder: een SSD van 128 GB kost ongeveer evenveel dan een HDD van 500 GB. Laat je niet verleiden door die getallen om toch een laptop of computer met HDD te kopen. Dezer dagen is een harde schijf alleen goed voor massa-opslag. Wil je veel films en series kwijt op je computer? Dan koop je beter een extra (externe) harde schijf.

Eenvoudig upgraden

Je harde schijf vervangen door een SSD is de eenvoudigste manier om je oude computer nieuw leven in te blazen. Een SSD aansluiten is bovendien doodeenvoudig. Neem eens een kijkje in je computer naar waar je harde schijf zit. Die zal verbonden zijn met de rest van je systeem door middel van twee kabeltjes. Aansluitingen voor diezelfde twee kabeltjes vindt je op je SSD terug. Bij de meeste SSD’s vind je een handleiding om je oude gegevens van de harde schijf naar de nieuwe SSD over te zetten. Zo moet je Windows niet opnieuw installeren.

Draadloos internet

Zoek je naar een laptop die razendsnel kan surfen over Wifi, dan zijn er enkele specificaties om mee rekening te houden. Ook wifitechnologie staat immers niet stil. Innovaties in wifiland worden aangeduid met letters. De vorige generatie toestellen werkten met wat we Wireless N noemen. Sinds vorig jaar bestaat de Wireless AC-standaard. Die is in alle opzichten beter en sneller dan z’n voorganger. Niet alle laptops op de markt werken echter al met de nieuwe standaard. Vraag dus best even na of je toestel naar keuze gebruik kan maken van Wireless AC.

Totaalplaatje

Ik besprak de belangrijkste onderdelen van je computer. Bovenstaande stukken hardware hebben de grootste impact op de prestaties van je toestel, maar een computer bestaat uit meer stukken. Het moederbord is het minst boeiende maar tegelijkertijd het belangrijkste onderdeel van je computer.

Al je andere onderdelen klikken op de één of andere plaats in het moederbord. Verder huisvest het je Ethernet-aansluiting en je usb-poorten. Bij de aankoop van een laptop hoef je je niet veel aan te trekken van het moederbord en ook bij de aanschaf van een kant en klare computer zijn de specificaties er van niet erg belangrijk. Het enige waar je in dat geval op moet letten is of de hoeveelheid usb 3.0-aansluitingen naar wens is.

Het moederbord wordt wel belangrijk wanneer je zelf een computer wil (laten) bouwen volgens jouw specificaties. In dat geval moet het stuk hardware compatibel zijn met je processor en je gekozen RAM (DDR3 of DDR4).

Verder heeft computer een doos nodig waar hij in past, de case, en een voeding voor elektriciteit. Voor een krachtige variant koop je best een exemplaar dat groot genoeg is, zodat je plaats hebt om een fixe grafische kaart te installeren. Een budgetsysteem zal ook tot z’n recht komen in een kleiner doosje.

Bij de keuze van een voeding let je best op het wattage: wil je stevige grafische kaarten aansluiten, dan heb je voldoende elektriciteit nodig.