Hoe artificiële intelligentie een maat voor niets wordt

De Google Assistant is artificieel intelligent. Amazon Alexa is dat blijkbaar ook. Om maar niet te spreken van wagens: exemplaren die nog niet uitgerust zijn met kunstmatige intelligentie krijgen in de komende jaren AI ingebouwd. Op CES zagen we zelfs een artificieel intelligente teddybeer maar wat ons toch echt van onze sokken blies was de tandenborstel van Kolibree. Ook die blijkt AI aan boord te hebben.

2017 lijkt het jaar van de artificiële intelligentie te worden. Je kan geen gadget of stuk elektronica bedenken, of iemand heeft wel een variant met AI op de markt. Hebben we de grote doorbraak gemist omdat we te druk bezig waren met kerstmis te vieren? Of is er iets anders aan de hand?

Wat is AI?

We moeten je teleurstellen: een échte kunstmatige intelligentie is vandaag niet veel dichter bij dan vorig jaar. Denk dan aan een intelligentie die kan praten, dingen begrijpt en kan bijleren. Stilaan zien we wel stukken software die de noemer AI bijna verdienen. Een kunstmatige intelligentie moet immers niet slimmer dan een mens zijn om het label te krijgen maar ze moet wel intelligent zijn.

Daar knelt het schoentje: intelligentie is een moeilijk te definiëren begrip en dat maakt de eenduidige invulling van de term ‘kunstmatige intelligentie’ nog lastiger. Je kan het probleem vanop twee manieren benaderen.

Definities

Ofwel zijn alle denkprocessen die we kennen een vorm van intelligentie. Denk daarbij aan het spreken van een taal of het maken van een rekensom. Hoofdrekenen is niet eenvoudig en wie er heel goed in is, zien we doorgaans als intelligent. In dat opzicht is ook je rekenmachine kunstmatig intelligent: het ding kan immers een stuk beter rekenen dan jij.

Verkeerd is die opvatting geenszins, maar doorgaans denken we niet aan een Casio-rekenmachine wanneer we aan kunstmatige intelligentie denken. Bij intelligentie verwachten we een minimum aan bewustzijn. Een echt slim algoritme moet meer zijn dan de som van de programmacode, anders spreken we liever niet van een AI maar van eerder van een gewone (doch vaak complexe) software.

Hype vs. werkelijkheid

De tandenborstel van Kolibree is dus niet echt artificieel intelligent, net als het merendeel van de andere gadgets. Fabrikanten gebruiken de gehypte term omdat er vandaag software bestaat die intelligentie kan emuleren. In werkelijkheid gaat het om voorspellende algoritmes die aan de hand van bijvoorbeeld jouw gewoontes conclusies trekken. Denk bijvoorbeeld aan Spotify dat merkt dat je van een bepaald genre houdt en daarop anticipeert door een voor jouw onbekende artiest in dat genre voor te stellen, of nog je Androidtelefoon die weet dat je ’s avonds vaak op Facebook zit en daarom de Facebook-app naar voren schuift in het app-scherm.

Dankzij machine learning, nog zo’n term die plots alomtegenwoordig is, komen we wel in de buurt van échte artificiële intelligentie. Machine learning geeft in complexe scenario’s een stuk software de tools om z’n eigen programmatie te herschrijven. Dat geeft de software de mogelijkheid om de beperkingen van de initiële lijnen code te overstijgen. Zoiets kunnen we op termijn misschien wel als ‘echte’ intelligentie bestempelen.

Bijna maar niet helemaal

Voorlopig zijn we er nog niet. Alexa van Amazon Cortana van Microsoft en de Assistent van Google komen het dichtst in de buurt bij software die de noemer AI verdient. De drie digitale hulpjes zijn in staat een eenvoudige conversatie te voeren rekening houdend met de context. De achterliggende software wordt dankzij Machine Learning steeds slimmer waardoor het erg waarschijnlijk is dat we toekomstige versies echt artificieel intelligent mogen noemen. Voorlopig zijn zelfs die drie assistenten niets meer dan erg goede gesimuleerde intelligenties. Alle drie verwachten ze bepaalde input en kunnen ze niet anticiperen op iets onverwachts.

Het lijkt alsof je met de Alexa, de Assistent en Cortana kan praten maar eigenlijk is gewoon de manier waarop je stemcommando’s geeft flexibeler geworden. Dankzij vooruitgang op het gebied van spraaksynthese is ook de output natuurlijker. Noch Alexa, noch Cortana, noch de Google Assistent weten echter waar ze mee bezig zijn.

Casio-intelligentie

Zowat alle andere vormen van AI binnen de consumentenmarkt zijn afgeleiden van de drie assistenten. Ze proberen aan de hand van context en input van jouw kant te voorspellen welke output nuttig is. Dat is een kwestie van data-analyse en statistiek, niet van échte intelligentie. Voorlopig bestaat er geen enkele kunstmatige intelligentie die de noemer waard is, tenzij je de Casio-rekenmachine-definitie hanteert.

Er zijn natuurlijk grote doorbraken geweest. Denk maar aan de computer die de wereldkampioen AlphaGo te slim af was, of recenter nog het algoritme dat kan pokeren. Die enorme doorbraken brengen ons een stap dichter bij een echte AI maar voorlopig gaat het om erg gespecialiseerde toepassingen, opnieuw zoals de rekenmachine.

Vooruit op de werkelijkheid

Vanwaar dan het plotse enthousiasme van fabrikanten om uit te pakken met AI op hun toestellen? Voor de leek lijken de voorspellende algoritmes op een vorm van intelligentie. De term klinkt futuristisch en software die intelligentie op een bepaald niveau kan simuleren is plots betaalbaar en toegankelijk. Artificiële intelligentie in een tandenborstel klinkt bovendien leuk voor wie een veel te dure tandenborstel aan de man wil brengen.

Het veelvuldige gebruik van de term AI zorgt er spijtig genoeg voor dat het woord een uitgehold begrip wordt. Op een dag in de nabije toekomst zal een echt intelligent stuk software het levenslicht zien. Die dag komst steeds dichterbij. Wanneer het zover is zal de uitvinder met trots aankondigen een écht artificieel intelligent algoritme gebouwd te hebben. De grote massa zal zijn neus ophalen en zich afvragen wat daar nieuw aan is. “Mijn telefoon is al sinds 2017 kunstmatig intelligent”.

Een berg stenen maakt geen huis

Het gebruik van de term kunstmatige intelligentie is een mooi voorbeeld van de manier waarop het marketingdepartement van zowat iedere elektronica- en softwarefabrikant ter wereld de werkelijkheid vooruitloopt. Machine learning, data analytics en spraaksynthese zijn de bouwstenen waaruit ’s werelds eerste echte AI ongetwijfeld zal bestaan. Momenteel wijzen fabrikanten naar een berg bouwstenen en proberen ze je wijs te maken dat je naar een afgewerkt huis kijkt.

Meer weten over AI? Lees dan zeker ons dossier over de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie, de uitdagingen en de toekomst van de technologie.