14 april 2017 13:15

Kans op buitenaards leven op manen van Saturnus en Jupiter

NASA heeft op beide manen wolken van ontsnappende waterdamp waargenomen. Waar water is, is mogelijk leven.

Op Europa is leven mogelijk. We hebben het dan natuurlijk niet over het continent, maar over de maan van Jupiter. Dat meldt de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA in een persbericht. Ook op Enceladus, een maan van Saturnus, is er circulatie van water waargenomen.

Snoepfestijn voor microben

Door nieuwe bevindingen is de kans reëel dat er buitenaards leven (bv. microben) is op beide manen. Door circulatie van water onder hoge druk en temperatuur van de planeetkorst, hydrothermale activiteit genoemd, kan leven ontstaan. Dit brengt namelijk een chemisch proces tussen waterstof en koolstofdioxide voort: methanogenese. De energie die microben hieruit halen is voor hen een echte smulpot. Uit de voornaamste theorieën blijkt dat het leven bij ons ook in oceanen is ontstaan.

NASA-onderzoekers gingen op zoek in onze kosmos of er levensvatbare ruimtelichamen zijn. Ze kwamen terecht bij de manen van Jupiter en Saturnus die ‘oceaanwerelden’ zijn, omdat ze een groot wateroppervlak op hun bodem hebben. Dankzij een ijskorst worden ze beschermd tegen kosmische invloeden. Twee missies, Cassini (Saturnus) en Hubble Space Telescope (Jupiter), brengen meer details aan het licht.

Enceladus

Eerder stelde het team van Cassini al vast dat er wolken materie ontsnapten aan het oppervlak van de maan van Saturnus. Die blijken voor 98 procent te bestaan uit water. Het overige deel bestaat uit onder meer waterstof, koolstofdioxide, ammoniak en methaan.

Het feit dat er waterstof aanwezig is, is heel bijzonder. Dit is namelijk een belangrijk ingrediënt voor de levensvatbaarheid van een hemellichaam. Enceladus heeft een zeer beperkte zwaartekracht, waardoor de kleine maan het waterstof snel loslaat in de ruimte. Zo is het haast onmogelijk dat het de waterstof bij zijn vorming zou behouden hebben. De oorsprong moeten we ergens anders vinden. Het ruimtetuig Cassini heeft ontdekt dat er op de bodem van de oceaan hydrothermale activiteit gevonden is. Daardoor komt er waterstof in het water en ontdekten ze het chemisch element in de pluimpjes damp aan het oppervlak.

Voordat NASA kan bewijzen dat Enceladus alle elementen bezit voor bewoonbaarheid, moeten ze zwavel en fosfor in de oceaan vinden. Onderzoekers verwachten dat die aanwezig zullen zijn door de rotsachtige kern van Enceladus. Die bevat ongeveer dezelfde chemische samenstelling als meteorieten, die beide elementen bevatten. Leven is er nog niet ontdekt, maar mogelijk is dat enkel een kwestie van tijd.

Europa

In 2014 zag de Hubble-ruimtetelescoop al pluimpjes ontsnapte materie aan het oppervlak van Jupiter’s maan. Vorig jaar zou er een nieuwe wolk zijn ontstaan op diezelfde warme plaats. Die steeg zo’n 62 km boven het oppervlak uit, dubbel zo hoog als die van 2014. Dat heeft NASA gepubliceerd in een studie in het wetenschappelijk tijdschrift The Astrophysical Journal Letters.

De hot spot zou ontstaan door getijdenwerking. Door de elliptische banen die Jupiter volgt rond Jupiter, worden andere manen uiteengetrokken en in elkaar geduwd. Hierdoor kan het oppervlak van Europa wel dertig meter stijgen of dalen, volgens de onderzoekers van NASA. Dat leidt tot wrijving en wrijving geeft warmte. Mogelijk heeft Europa zelfs tektonische platen op haar ijsoppervlak, zoals de aarde dat heeft. Dat zijn stukjes aardkorst die enkele centimeters per jaar verschuiven, waardoor aardbevingen voorkomen en vulkanen ontstaan.