AMD stopt Ryzen in je laptop: gevaarlijke concurrentie voor Intel

AMD introduceert de ‘Ryzen Processor met Radeon Vega Graphics’. De naam spreekt iets minder tot de verbeelding dan pakweg Threadripper, maar de vlag dekt de lading wel. Voor wat wij voor het gemak Ryzen Mobile zullen noemen, combineert AMD de technologie van zijn Ryzen-chips met die van zijn Vega-graphics.

Ultieme combinatie

In maart van dit jaar lanceerde AMD Ryzen voor de desktop. Aan de hoge kant van het spectrum zitten Ryzen 7 en Ryzen Threadripper, in het midden- en lage segment vind je Ryzen 5 en Ryzen 3. De chips hebben verschillende kloksnelheden, TDP’s, en hoeveelheid rekenkernen aan boord, maar alle cpu’s zijn opgebouwd rond hetzelfde ontwerp: de Zen-kern. AMD recycleert die schaalbare Zen-kern nu opnieuw in zijn mobiele line-up. Je krijgt met andere woorden dezelfde efficiëntie van Ryzen op de desktop, maar dan in een zuinigere verpakking om aan de thermische beperkingen van een laptopbehuizing te kunnen voldoen.

Afgelopen zomer pakte AMD dan weer uit met een frontale aanval op Nvidia. De Vega-architectuur die de gelijknamige kaarten aandrijft, staat garant voor concurrentiële prestaties in het meest premium segment. De kaarten zijn zo goed in bepaalde rekentaken dat het ook vandaag nog niet voor de hand liggend is om een exemplaar te kopen: bitcoinminers gaan er immers al te graag mee aan de haal. Vega zag het levenslicht in twee smaakjes; Vega 64 en Vega 54. Die getallen verwijzen naar het aantal compute units of CU’s. Diezelfde CU’s verhuizen nu naar AMD’s mobiele platform, waar ze samen met de Zen-kernen de ‘Ryzen Processor met Radion Vega Graphics’ vormen.

Twee vaandeldragers

Voor de eindejaarsperiode zullen de eerste laptops met AMD’s processors aan de binnenkant verschijnen. In eerste instantie lanceert AMD twee varianten: Ryzen Mobile 7 2700U en Ryzen Mobile 5 2500U. De naamconventie is rechtstreeks van Intel afkomstig. “We mogen niet ontkennen dat Intel veruit de grootste speler is in de laptopmarkt op dit moment”, verduidelijkt Kevin Lensing, VP bij AMD. “Het leek ons voor de consument interessant om de naamgeving te volgen.” Een interessante zet, aangezien AMD onder de 5-reeks bijvoorbeeld steevast processors positioneert die eigenlijk al kunnen concurreren met Intels 7-reeks.

Specificaties

Ryzen Mobile 7 2700U heeft vier Zen-kernen aan boord. De standaard kloksnelheid bedraagt 2,2 GHz met een turboboost tot 3,8 GHz. Aan de grafische kant heeft de System on a Chip (SoC) tien Vega-CU’s aan boord. Ryzen 5 2500U heeft evenveel rekenkernen maar die zijn iets lager geklokt: 2 GHz met turbosnelheden tot 3,6 GHz. Ook grafisch is deze chip met zijn 8 CU’s iets minder goed voorzien. Beide cpu’s zijn uitgerust met multithreading.

AMD’s mobiele chips hebben een heleboel functies aan boord die je kent van Ryzen voor de desktop. Zo tekent Precision Boost opnieuw present, deze keer met versienummer 2.0. Die technologie laat de chip toe om met erg kleine intervallen de kloksnelheid naar omhoog of naar omlaag te throttlen, zodat de cpu telkens zo dicht mogelijk presteert bij wat maximaal mogelijk is binnen de thermische grenzen van de laptopbehuizing.

Ook Extended Frequency Range (XFR) is aanwezig, al betekent die term hier niet hetzelfde als op de desktop. Met XFR beloont AMD fabrikanten die een goed gekoelde laptop hebben gebouwd. De kloksnelheid gaat er niet door omhoog, maar de chip blijft langer op de turbokloksnelheid presteren.

Uitzonderlijke flexibiliteit

De cpu’s hebben een geadverteerd TDP van 15 watt, maar dat is erg flexibel. In een krachtige gaminglaptop kan dat TDP bijvoorbeeld omhoog zodat de chip beter presteert, terwijl het in een flinterdunne ultrabook omlaag kan om de vormfactor mogelijk te maken. Dat betekent dat eenzelfde Ryzen-processor niet hetzelfde presteert in twee verschillende laptops. Dat geldt ook voor Intel-chips maar de extra flexibiliteit die AMD hier aanbiedt doet ons vermoeden dat de verschillen wel eens groter kunnen zijn dan bij laptops met een blauwe chip aan boord. Dat maakt het meteen interessanter voor laptopbouwers om zich te onderscheiden van hun concurrenten: wie een steengoede laptop bouwt, zal daar in theorie voelbaar voor beloond worden met betere cpu-prestaties.

AMD vergelijkt tijdens de introductie de Ryzen 7 2700U met zowel de Intel Core i7-8550U en de Core i7-7500U. We konden de cijfers nog niet zelf verifiëren maar Lensing steekt zijn hand in het vuur voor de correctheid er van in de echte wereld. “We willen verwachtingen overtreffen, niet andersom.”

AMD versus Intel

In de single threaded Cinebench-benchmark zien we dat AMD’s chip niet moet onderdoen voor de exemplaren van Intel, al is het verschil niet zo groot. AMD werkt daarmee de achterstand van zijn vorige cpu-familie weg. Opvallender is de multihtreaded-score. Dat AMD’s quadcore met acht threads de vloer veegt met de Core i7-5500U van Intel ligt binnen de lijn van de verwachting. Die chip heeft immers slechts vier threads op twee rekenkernen.

De Core i7-8550U is echter een Kaby Lake-cpu met evenveel kernen en threads als de cpu van AMD. Kaby Lake is in dat opzicht een primeur voor Intel: het is de eerste keer dat de fabrikant vier rekenkernen en acht threads in een zuinige U-processor propte. Het lijkt er echter op dat de chip vrij sterk moet throttlen om niet overhit te raken, zodat AMD’s cpu vlotjes de bovenhand haalt. Vertaald naar een realistisch gebruiksscenario ziet het er naar uit dat AMD-laptops uitstekende keuzes worden voor wie bijvoorbeeld video of 3D-beeld wil renderen.

In andere cpu-tests zien we dat AMD’s processor doorgaans wint van Intel, maar niet altijd. We durven echter met vertrouwen te stellen dat de laptopprocessor die team rood aflevert minstens gelijkwaardig is aan wat Intel aanbiedt.

Grafisch geweld zonder gpu

Het wordt pas echt interessant wanneer we de grafische prestaties erbij halen. Je kan zowaar gamen op een laptop met uitsluitend een mobiele SoC van AMD aan boord, zonder extra gpu. Zowel AMD als Intel stoppen al geruime tijd grafische capaciteiten in hun chips, maar die volstonden nooit om een spel te spelen. Met de AMD Ryzen 7 2700U wordt het plots mogelijk om populaire spellen wel op een aangename manier te spelen. Aangenaam betekent hier met een gemiddelde framerate hoger dan 30 fps zonder noemenswaardige dipjes onder die grens. Het spreekt voor zich dat je compromissen moet maken: de grafische instellingen moeten naar omlaag en in sommige gevallen is spelen op een full HD-resolutie geen optie. Dat is natuurlijk niet de point: het feit dat het voor het eerst mogelijk is om een moderne titel te spelen op een ultrabook zonder gpu is baanbrekend, ook op lage kwaliteit.

“Intel bouwt goede cpu’s”, bevestigt Lensing nog eens. “Maar AMD’s cpu’s zijn minstens even goed. Nvidia maakt dan weer steengoede GPU’s”, gaat hij verder, “maar onze Vega-gpu’s zijn net zo goed.” Het punt dat Lensing wil maken: “AMD is de enige die een goede cpu en een goede gpu combineert in één SoC.”

Dual channel

Een kleine kanttekenening is relevant. Hoe een SoC presteert, is meer dan ooit afhankelijk van de keuzes die een laptopfabrikant maakt. Zo zorgt een dunne behuizing die moeilijk gekoeld kan worden uiteraard voor iets lagere prestaties, maar ook de geheugenconfiguratie is van belang. Voor de knappe gpu-prestaties rekent de Ryzen SoC op dual channel-geheugen. Fabrikanten kunnen er echter voor kiezen om single channel te implementeren, bijvoorbeeld voor budgetredenen. Omdat de CU’s op de SoC gebruik maken van het DDR4-systeemgeheugen, heeft dat een directe impact op de prestaties.

Ryzen Mobile heeft verder de nodige toeters en bellen aan boord. Toegewijde delen op de chip staan in voor klassiekers als x264- en x265-encode en -decode. De SoC ondersteunt 4K output, en kan overweg met tot drie displays. HDR is aan boord en AMD FreeSync wordt standaard ondersteund. “Wanneer je een spel aan een bescheiden framerate koppelt aan een Freesync-display en de vernieuwingsfrequentie van het paneel naar omlaag haalt, ogen games verrassend vlot”, illustreert Lensing het nut daarvan.

Stroomvernuft

Natuurlijk is ook autonomie van levensbelang. Een splinternieuw design op de chip zelf zorgt voor een efficiëntere stroomverdeling, waarbij stroom telkens bij de onderdelen raakt die moeten presteren terwijl andere onderdelen naar een sluimerstand worden gebracht. Zo is het mogelijk om cpu-kernen uit te schakelen wanneer de focus van het werk bijvoorbeeld op gpu-prestaties ligt. Bovendien komt de stroom binnen via één gedeelde rail voor zowel de cpu als de gpu, iets dat AMD hier voor het eerst doet en ook Intel nog niet implementeert. Dat betekent concreet dat AMD’s 15 watt SoC aan 45 ampère genoeg heeft, waar een Intel-exemplaar 95 ampère moet provisioneren, gesplitst in een stuk voor cpu en een stuk voor gpu. Sam Naffziger van AMD’s ingenieurdepartement claimt dat de nieuwe chips zo tot 36 procent minder stroom nodig hebben.

Voor het eindejaar verschijnen er drie laptops op de markt met de nieuwe AMD-processors aan boord. HP introduceert een Envy x360 met Ryzen 5 5200U, Lenovo heeft een Ideapad 720S klaarstaan met zowel Ryzen 5 5200U als Ryzen 7 2700U, en Acer lanceert tot slot een Swift 3 die eveneens met beide SoC’s beschikbaar komt.

Iets om naar uit te kijken

De introductie van de ‘Ryzen Processor met Radeon Vega Graphics’ is op z’n zachtst gezegd veelbelovend. Als de cijfers van AMD allemaal kloppen, ziet het er naar uit dat een laptop met AMD aan boord binnenkort in veel gevallen een betere keuze zal zijn dan ééntje voorzien van een Intel-chip. Overweeg je een nieuwe laptop maar is het niet dringend? Dan raden we je met klem aan nog even af te wachten totdat de eerste AMD-designs in de rekken liggen.