Mobiel betalen: na cash en kaart

We zitten op een kantelmoment. Ruim zeven op de tien jongvolwassenen zegt weinig of geen contant geld bij te hebben, terwijl bijna drie op de tien denkt dat cash over tien jaar zelfs niet meer bestaat. Dat blijkt uit een bevraging van onderzoeksbureau iVOX onder 1.000 Belgen. Briefjes en rosse centen ruimen de baan voor ‘nieuwe betaalmethodes’: je bankkaart, maar vooral ook je smartphone.

Mobiel betalen is dan ook geen onbekend begrip meer. Nu de Belg zijn weg heeft gevonden naar het online bankieren, is het bankieren via zijn smartphone de volgende logische stap. We zijn er echter nog lang niet: het absolute aandeel van mobiel betalen blijft opvallend klein. Het precieze cijfer schommelt ergens tussen de 0,2 tot 2 procent, afhankelijk van de bron, de onderzoeksmethode en de definitie van mobiel betalen. Want zeg nooit zomaar ‘mobiel betalen’ tegen mobiel betalen. Het gamma aan betaalapps blijft groeien, wat ook betekent dat de manieren waarop je mobiel kan betalen, blijven toenemen.

Aan de kassa

Online en offline, bij vrienden of aan de kassa: mobiel betalen kan veel vormen aannemen. Het scannen van een QR-code is een veelvoorkomende methode, vooral omdat die zowel gebruikt kan worden in fysieke winkels als in webshops. Het is bovendien poepsimpel. Als je pakweg in de supermarkt wil betalen via een QR-code, dan open je de gewenste betaalapp, en scan je de QR-code met de app. Als je een statische QR-code gebruikt – bijvoorbeeld een code op een sticker in de buurt van de kassa – bevat die doorgaans enkel informatie over de bankrekening van de handelaar. Omdat het om een vaste QR-code gaat, zal je daarna nog het precieze bedrag in moeten geven, waarna je bevestigt met je pincode. Het kan ook dat je geen statische, maar een variabele QR-code krijgt voorgeschoteld, zoals het geval is in webshops en sommige fysieke winkels. In dat scenario wordt een specifieke code gegenereerd die gelinkt is aan jouw transactie: ze bevat informatie over de bankrekening van de handelaar, maar ook het bedrag van je aankoop. Bij die aankopen open je eveneens de app, scan je de QR-code – oftewel op de webpagina, oftewel op een betaalterminal – en hoef je enkel nog je pincode in te geven. Wanneer je de transactie hebt bevestigd, gaat het geld van de bankrekening die je in de app hebt gekoppeld. Ook als je je vrienden mobiel wilt terugbetalen, is de kans groot dat je met een QR-code aan de slag moet. In dat geval wordt de code door de ontvanger gegenereerd, en door de betaler gescand. 

De QR-methode is relatief eenvoudig, en bijna niet te kraken. Omdat je manueel moet bevestigen, kan een dief immers enkel aan de haal met je geld als hij én je toestel in handen heeft én je pincode kent. De methode wordt bovendien door meeste betaalapps in België ondersteund. Een nadeel is dat je een internetverbinding nodig hebt om de betaling te voltrekken.

NFC

Een andere mobiele betaalmethode draait om NFC oftewel ‘Near Field Communication’. Dankzij NFC kan je met je smartphone zogenaamd contactloos betalen: tijdens het afrekenen houd je je toestel dichtbij een compatibele betaalterminal, en wordt de betaling binnen enkele seconden geregistreerd. Je moet daarvoor je smartphone niet ontgrendelen, maar wel zorgen dat het scherm oplicht. Bij bedragen onder de 20 of 25 euro hoef je zelfs je pincode niet in te geven. Ligt het bedrag wel daarboven, dan wordt automatisch je standaardbetaalapp geopend en word je gevraagd om je code in te vullen. Houd je smartphone nogmaals tegen de terminal, en je betaling wordt geregistreerd. Je hebt in principe zelfs geen internetverbinding nodig om contact te maken.

Op papier is het achterliggende proces verrassend simpel. Een NFC-compatibele smartphone heeft een ingebouwde chip die over korte afstanden kan communiceren met andere NFC-chips. Zo kan NFC gebruikt worden om data uit te wisselen tussen twee smartphones, maar bijvoorbeeld ook om een financiële transactie op te zetten tussen een smartphone en betaalterminal. De terminal moet daarvoor vanzelfsprekend ook zijn voorzien van een NFC-chip. Normaal gezien zou het gros van de huidige terminals in België al beschikken over de technologie, en zouden later dit jaar alle terminals compatibel zijn. Je herkent de betaalterminals aan het logo van contactloos betalen: vier golfjes, al dan niet vergezeld van een betaalkaart.

Vooraleer je via NFC kunt betalen met eender welke app, duik je eerst best in de instellingen van je telefoon. Heb je een Android-telefoon met NFC-chip, dan hoef je enkel nog NFC in te schakelen en de betaalapp aan te duiden die je wilt gebruiken. Om dat te doen ga je naar ‘Instellingen’ en klik je door naar ‘Draadloos en netwerken’. Klik op ‘NFC’ om de functie te activeren. Onder ‘Tikken & betalen’ kan je tot slot ook één van de betaalapps op je smartphone selecteren om als standaard te gebruiken. Kleine aantekening: iPhone-gebruikers blijven op hun honger zitten. De NFC-betaalfunctie op Apple-toestellen is enkel bruikbaar met Apple Pay, een betaalmethode die nog niet in België is gearriveerd

Contactloos zakkenrollen

Maar hoe veilig is het om rond te lopen met een toestel dat geld kan uitgeven zonder jouw expliciete toestemming? Sinds de introductie van NFC-betalingen, duiken er geruchten op dat mensen onwetend beroofd werden van kleine sommen geld via hun smartphone. Test Aankoop nam eind 2017 de proef op de som. Volgens de consumentenorganisatie zou het niet moeilijk zijn om een NFC-compatibele betaalterminal op de kop te tikken, en die te verstoppen in een krant of een handtas. Een klein tikje tegen een achterzak of rugzak van een nietsvermoedende passant en de betaaltransactie is voltooid, zonder dat het slachtoffer iets heeft gemerkt. Een klein experiment met een online gekochte terminal bleek dat ook te bevestigen. Test Aankoop adviseerde gebruikers daarop om hun contactloze betaalkaart of smartphone te beschermen tegen zulke fraude. Een betaalkaart kan je beveiligen met een bijzonder hoesje of een jasje van aluminiumfolie; bij een smartphone schakel je de NFC-functie tussen betalingen door best uit, zo raadt de organisatie aan. Niet onverstandig, zo’n voorzorgsmaatregelen. Maar is het ook echt nodig?

Klein risico

De fraude waar Test Aankoop het over heeft, is ongetwijfeld een mogelijkheid. Desondanks betekent dat niet dat je een (letterlijk) hoedje van zilverpapier moet bovenhalen. Er zijn namelijk enkele verzachtende omstandigheden. Het goede nieuws is dat er met de zwendel slechts kleine sommen geld per keer ontfutseld kunnen worden: meestal is dat maximaal 25 euro. Het slechte nieuws is dat zo’n transactie meerdere keren kan, zonder dat daarvoor een internetverbinding of bevestiging van de gebruiker nodig is. Enkele ingebouwde beveiligingsmaatregelen moeten dat gevaar beperken. Zo kan je met de Bancontact-app maximaal vijf keer opeenvolgend zonder pincode betalen, of tot de grens van 50 euro werd bereikt. Bij de daaropvolgende transactie moet je wel weer je pincode intoetsen. Dat betekent dat je dus wel het risico loopt om 50 euro te verliezen, maar je bankrekening wordt onmogelijk geplunderd. Nog belangrijker om te vermelden is echter dat zo’n fraude momenteel weinig dieven zal kunnen verleiden. Het voornaamste obstakel draait rond de betaalterminal, en in het bijzonder het contract dat erachter schuilt. Transacties via zo’n terminal verlopen via namelijk via officiële betaaldienstverleners. De dief zou de nodige gegevens moeten voorzien om de terminal te activeren bij één van zulke betaaldienstverleners, wat het makkelijk maakt om hem op te sporen in het geval van misbruik. Conclusie: contactloos zakkenrollen is in theorie mogelijk, maar in praktijk is het risico klein.

Card Stop voor smartphones

Als je portefeuille gestolen wordt, dan zal je wellicht wel weten dat je best naar Cardstop (070 344 344) belt. Met de intrede van mobiele betaalapps is het echter ook geen slecht idee om het nummer te bellen wanneer je je telefoon verliest. Dat wordt bijvoorbeeld aangeraden door Bancontact. De betaaldienstverlener laat weten dat je ervoor kan kiezen om de app te blokkeren, maar niet je bankkaart die gekoppeld is aan de toepassing. In praktijk doe je er ook altijd goed aan om de toegang tot je telefoon te beveiligen met een pincode of vingerafdruk. Zulke maatregelen zijn niet onfeilbaar, maar maken het wel moeilijker om je betaalapps te bereiken.

Apps

Goed, mobiel betalen is dan wel handig en relatief veilig, maar welke app is nu de moeite om te gebruiken? We zetten de belangrijkste apps op de Belgische markt op een rijtje. Elke app heeft z’n voor- en nadelen, maar uiteindelijk kan je met één of meerdere van deze toepassingen bij je lokale handelaars terecht.

Bancontact

Hét betaalmiddel van de Belg: Bancontact. De blauwgele reus is bijna synoniem geworden van elektronisch betalen, maar zette in 2013 ook zijn eerste stappen op de mobiele betaalmarkt. De app is – in één woord – veelzijdig. Zowel online als offline kan je betalen met een QR-code: bijvoorbeeld in de winkel, of als je je vrienden wilt terugbetalen. Bovendien wordt de app in sommige webshops ook aanvaard als een op zichzelf staande betaalmethode: als je mobiel shopt, kan je soms kiezen tussen de traditionele Bancontact-betaalmethode en de mobiele app. In dat laatste geval hoef je geen kaartlezer te gebruiken, noch een QR-code te scannen, maar volstaat het om je pincode in te geven in de app. Sinds eind vorig jaar maakte Bancontact het bovendien ook mogelijk om via NFC te betalen. De betaaldienstverlener maakt zich sterk dat de methode dit jaar bij zo goed als elke handelaar aanvaard zal worden. Het grootste pluspunt is echter dat de app ondersteund wordt door twintig banken in België, waaronder enkele kleinere spelers. Je vindt de betaalfuncties van Bancontact daarnaast standaard ingebouwd in de mobilebanking-apps van grootbanken, zoals ING, Belfius en KBC. In dat geval kan je via je banking-app mobiel betalen, zonder de aparte Bancontact-app op je smartphone te installeren.

Payconiq

Payconiq is de vreemde eend in de bijt: de betaalapp werkt niet via NFC of een QR-code. Om te betalen hoef je niet meer te doen dan de juiste handelaar te kiezen in de app. Payconiq werkt namelijk op basis van je locatie en een internetverbinding. Alle dichtstbijzijnde, aangesloten handelaars verschijnen in een lijst die je in de app kunt vinden. Tot nu toe wordt de app voornamelijk aanvaard door kleine handelaars, maar ook bijvoorbeeld horecazaken. Betalen kan door de juiste winkel uit de lijst, het exacte bedrag in te geven, en te bevestigen met een pincode. Hetzelfde principe geldt als je vrienden wilt terugbetalen: al je contacten die geregistreerd zijn bij Payconiq verschijnen in handige opsomming. Omdat er geen QR-code of NFC-verbinding aan te pas komt, kan je ze zelfs op afstand betalen. Sinds kort kan je wel een QR-code gebruiken om de handelaar te selecteren. Die codes vind je aan de kassa van een zaak die Payconiq aanvaardt. Zo’n QR-codes hebben niets te maken met de betalingen, maar zorgen ervoor dat je app je meteen verwijst naar de juiste handelaar, waardoor jij die niet handmatig moet selecteren. Ben je klant bij ING, KBC, CBC of Belfius, dan is het registreren voor Payconiq een eitje. Ben je dat niet, dan kan je de app ook gebruiken, maar ben je genoodzaakt om 0,01 cent over te schrijven naar een externe bankrekening. Dat om te bewijzen dat je rekening wel degelijk aan jou toebehoort.

Android Pay

Een andere internationale speler die in België neerstreek, is Android Pay. Opmerkelijk, want zo kon ons land uitpakken met een primeur: de app is in meeste Europese landen nog niet geïntroduceerd. Google’s antwoord op de mobiele betaalrevolutie komt wel met enkele kanttekeningen. Je kan bijvoorbeeld enkel van Android Pay gebruikmaken als je klant bent bij KBC, BNP Paribas, Fintro of Hello Bank. Daarnaast kan je alleen via NFC betalen: het scannen van een QR-code wordt niet ondersteund. Wel werkt de app online, waarbij je zowel in-app als in een webshop kan afrekenen. Net zoals Bancontact heeft Android Pay daarnaast een streepje voor omdat handelaars nauwelijks actie moeten ondernemen om de betaalmethode te aanvaarden. Elke betaalterminal dat is voorzien van het Android-logo of het NFC-symbool, zal ook Android Pay accepteren. In de toekomst wordt Android Pay overigens verenigd met een andere van Google’s betaaldiensten: Google Wallet. Samen zullen de apps simpelweg als Google Pay bekendstaan. De naamsverandering is nog niet doorgevoerd in België, wellicht omdat Google Wallet hier momenteel niet actief is.!

Apple Pay

En wat dan met Apple Pay? De directe Android Pay-concurrent is een geschenk uit de hemel voor iPhone-liefhebbers. Zij kunnen immers weinig aanvangen met de bovenstaande apps, aangezien Apple zijn NFC-functie afschermt voor externe partners. Enkel met Apple Pay kunnen iPhone-gebruikers contactloos betalen. Jammer genoeg is de app nog niet geïntroduceerd in onze contreien. Op het einde van 2017 suggereerde MasterCard-countrymanager Henri Dewaerheijd nochtans dat een lancering niet heel lang nog op zich zou laten wachten. Ons land is volledig klaar voor de uitrol, liet hij weten. Concrete plannen zijn echter nog niet bekend.