Wat zijn virussen, malware, spyware en ransomware?

Een computervirus is slechts een vorm van malware, bovendien zijn de meeste malwaresoftware overigens ook geen virussen. De term ‘malware’ is afkomstig van ‘malicious software’ of ‘kwaadaardige software’. Computervirussen zijn ongetwijfeld kwaadaardig ingesteld en vallen dus ook onder malware, net zoals spyware en ransomware. Toch zijn dat zeker niet de enige vormen van malware in het digitale landschap.

Wat is een virus?

Een computervirus is een vorm van malware die zichzelf verbergt in de code van andere software. De naam is gegeven naar analogie met zijn biologische tegenhanger: het virus dat ziektes veroorzaakt en zichzelf verspreidt door zich te reproduceren in het lichaam van een gastheer. Een computervirus volgt diezelfde werkwijze en verspreidt zich op een geïnfecteerde computer. De lichaamscel die een biologisch virus gebruikt om zich te vermenigvuldigen, is in het geval van het computervirus een geïnfecteerd bestand op je computer. Meer heeft een virus niet nodig om ellende te veroorzaken en zichzelf te verspreiden.

Virussen zijn de enige vorm van malware die zichzelf kunnen reproduceren en verbergen in andere bestanden zonder de toestemming van de gebruiker. Naast het verspreiden, maakt het computervirus ook de gastsoftware onbruikbaar en vertoont het kwaadaardig gedrag dat de computer aantast.

De beste antivirussoftware heeft moeite met het correct afzonderen van virussen en in veel, zo niet de meeste, gevallen plaatst de software de geïnfecteerde bestanden in quarantaine of verwijdert het de dreiging tezamen met het gehele bestand. Tegenwoordig komen computervirussen minder vaak voor en is de dreiging van andere digitale parasieten sterk toegenomen. Een goede zaak, zeker als je weet dat virussen de enige vorm van malware zijn die bestanden ‘infecteert’ en bovendien moeilijk zijn te elimineren.

Naamsverwarring

De verwarring tussen de termen malware en computervirussen is mede het gevolg van de softwareontwikkelaars die de begrippen virus en malware door elkaar gebruiken en de illusie creëren dat antivirusoplossingen effectiever werken dan de varianten die beschermen tegen malware, terwijl die laatste in de praktijk net betere bescherming biedt. Het probleem wordt nog gecompliceerder nu de meeste antivirussoftware computer ook tegen andere vormen van malware behoeden. Voor het installeren van antivirus- of antimalwaresoftware, moet je controleren of het programma je ook daadwerkelijk beschermt tegen alle mogelijke dreigingen.

Met een enkele blik op de beschrijving van de software kan je nakijken voor welke types van digitale parasieten de beveiligingssoftware je computer beschermt, ongeacht of het antivirus- of antimalwaresoftware is. Wat telt is de inhoud, niet de naam.

Malware is een verzameling van kwaadaardige software die op allerlei mogelijke manieren je computer weet te bereiken.

Welke soorten malware zijn er?

Bijna alle computergebruikers zijn bekend met de term computervirus, maar dat is zeker niet de enige vorm van malware of schadelijke software die het digitale landschap doorkruist. Het beschermen van je computer begint bij het begrijpen en onderscheiden van de verschillende soorten bedreigingen en hoe deze kwaadaardige software onzichtbaar opereert. Iedere vorm van malware is vertoont andere eigenschappen of kenmerken. Hieronder volgt een korte introductie tot de meest voorkomende soorten malware.

Spyware is kwaadaardige software die zonder je medeweten meekijkt over je schouder en gebruikersgegevens verzamelt op je computer om deze later door te sturen naar een onbekende derde partij.

Ransomware is gijzelsoftware die de persoonlijke documenten van een gebruiker codeert en blokkeert in sommige gevallen zelfs de gehele computer om ‘ransom’ of ‘losgeld’ te vragen. Na het betalen via een anonieme service, zou je de sleutel verkrijgen om de computer of bestanden te decoderen.

Rogue security software of valse beveiligingssoftware wekt de illusie dat het betrouwbare beveiligingssoftware is, maar in realiteit misleidt de software gebruikers tot het aankopen van de volledige versie van de gratis software.

Computerworm is schadelijke software die zichzelf snel verspreidt via opslagapparaten zoals usb-sticks, e-mails of kwetsbaarheden in besturingssystemen. Hun verspreiding gebeurt zonder andere software en leidt tot een vermindering van de prestaties van computers of netwerken.

Keylogger is malware die in het geheim alles registreert wat je typt op je toetsenbord en die informatie doorstuurt naar hackers. De data bevat mogelijk wachtwoorden en andere belangrijke gegevens over bijvoorbeeld internetbankieren en die gegevens komen in handen van kwaadwilligen.

Adware is afgeleid van het woord ‘advertentie’ en toont gebruiker ontelbare hoeveelheden aan advertenties. Op zich is adware niet echt gevaarlijk, maar het weergeven van advertenties wordt over het algemeen als ongewenst beschouwd en dus gedetecteerd door antimalwaresoftware.

Trojaans paard is een kwaadaardig programma dat zich voordoet als een goedaardig programma en virussen en wormen op een computersysteem binnensmokkelt. Het doel is om de gebruiker de software te laten uitvoeren, zodat de meegereisde malware de controle over je computer verkrijgt.

Browser redirect is een irritante vorm van malware meestal minder schadelijk is en de standaard zoekmachine of homepage in de browser verandert.

Bootsectorvirus is een hardnekkige soort van computervirus dat zich nestelt in de BIOS van je computer waardoor het de volledige controle krijgt over de opstartprocedure en ontzettend moeilijk te verwijderen is.

Hoe verspreidt malware zich?

Malware is een veelzijdige verzameling van verschillende soorten van kwaadaardige software die zich op allerlei mogelijke manieren weet te verspreiden. Als gebruiker heb je het grootste belang om voorzichtig te handelen op internet en de risico’s die je neemt te beperken. Meld je niet zomaar aan op een onbekend wifi-netwerk, want besmette computers infecteren toestellen die zich op hetzelfde netwerk bevinden.

Open nooit e-mailbijlagen van afzenders die je niet persoonlijk kent en kijk ook uit voor e-mails van bekende bedrijven, want vaak imiteren cybercriminelen deze e-mails voor het verspreiden van schadelijke software. Hackers en cybercriminelen vertrouwen op de nieuwsgierigheid van de e-mailontvangers om de infecties verder rond te zaaien. Als je toch een bijlage opent om na te gaan waar het allemaal over gaat, ben je al geïnfecteerd met digitale parasieten.

Bovendien kan in de digitale wereld malware ook nog steeds fysiek verder verspreiden door het gebruik van besmette opslagmedia zoals usb-sticks of externe harde schijven die geïnfecteerde bestanden herbergen. Als je een besmet opslagmedium connecteert, kan je schadelijke bestanden overdragen van de ene naar de andere computer. Wees voorzichtig met onbekende usb-sticks of harde schijven van andere gebruikers.

Ben ik geïnfecteerd?

Als je computer plotseling niet meer goed reageert, langzamer is dan vroeger, software vanzelf opstart en het gezoem van de harde schijf constant op de achtergrond te horen is, dan is je toestel vermoedelijk geïnfecteerd met malware. Het is niet altijd duidelijk of je computer effectief geïnfecteerd is, maar bij twijfel onderneem je best zo snel mogelijk stappen om de bedreiging op te sporen.

De strijd tussen malware en beveiligingssoftware is een kat-en-muisspel. Met iedere stap die antivirus- of antimalwaresoftware onderneemt om de beveiliging van je computer te verbeteren, komen hackers en cybercriminelen met nog geavanceerdere vormen van malware aankloppen. De aanwezigheid van de kwaadaardige software is onzichtbaar voor de gebruiker en wordt pas opgemerkt als het te laat is.

Is je computer geïnfecteerd en weet je niet wat te doen, neem dan contact op met een IT-expert.

Verwijderen van infecties

Het verwijderen van een malware-infectie vereist alleen een betrouwbare malwarescanner. Voor het opsporen en neutraliseren van malware is het verstandig om twee malwarescanners te gebruiken: een real-time-scanner en een on-demandscanner. De real-time-scanner, zoals Norton Security 2018, scant je systeem op virussen en werkt in de achtergrond terwijl je de computer gebruikt en de on-demandmalwarescanner van het besturingssysteem, zoals Microsoft Safety Scanner, moet elke keer dat u wilt scannen handmatig worden uitgevoerd. Een van beide moet in staat zijn om de besmetting te identificeren en verwijderen, maar met beide scanners vergroot je de kans op succes.

Het handmatig verwijderen van geïnfecteerde bestanden is complex en enkel aanbevolen voor ervaren gebruikers. Als je niet zeker weet wat te doen, neem dan contact op met een IT-expert die gespecialiseerd is in het verwijderen van malware.

Na het verwijderen van de besmette bestanden, treden mogelijk problemen op met de werking van de eerder geïnfecteerde software. De software opnieuw installeren of de verwijderde bestanden uit een back-up terugplaatsen, lost het probleem in de meeste gevallen op.

Bijna alle computergebruikers zijn bekend met de term computervirus, maar dat is zeker niet de enige vorm van malware of schadelijke software die het digitale landschap doorkruist. Het beschermen van je computer begint bij het begrijpen en onderscheiden van de verschillende soorten bedreigingen en hoe deze kwaadaardige software onzichtbaar opereert.

Hoe bescherm ik mijzelf?

Het vroegtijdig stoppen van malware vooraleer het je computer infecteert is eenvoudiger dan het verwijderen van een virus of andere kwaadaardige software op je computer. Het bijwerken van je antivirus- of antimalwaresoftware helpt om je te beschermen tegen virussen en malware.

Maak regelmatig back-ups van bestanden en sla ze op een externe harde schijf op. Dat kan helpen om het verlies van belangrijke informatie te voorkomen als met malware te maken krijgt. Als u nog geen back-ups hebt gemaakt, is het nu een goed moment om te beginnen.

Kort samengevat

Het is van cruciaal belang om de nieuwste antivirus te installeren als een virus of malware wil tegenhouden en verwijden, je computer veilig wenst te houden en persoonlijke gegevens wil beschermen. Als je niet zeker weet wanneer je de antivirus- of antimalwaresoftware op je computer voor het laatst hebt bijgewerkt, is het misschien wel verstandig om de software even te controleer en indien nodig ook te updaten.