Moeten e-bikes verboden worden onder de 18 jaar?
Eefje Oomen (55), journalist voor AD in Nederland, ziet tot haar frustratie steeds meer vrienden en andere landgenoten de overstap maken naar de e-bike. Inderdaad, de elektrische fiets wint razendsnel aan terrein en verdringt qua verkoopcijfers, zeker in het segment van de stadsfietsen, de gewone fiets helemaal. Dat geldt voor Nederland, maar zeker ook voor België. Tegelijk daalde in Nederland het aantal fietskilometers per inwoner van 3,16 km per dag (2018) naar 2,92 km (2023). Bij het woon-werkverkeer is de daling ook zichtbaar, namelijk van 247 km per jaar naar 208 km.
Waarom e-bikes?
De redenen die mensen aanhalen om voor de e-bike te kiezen kennen we allemaal. Vaak willen ze niet compleet bezweet op kantoor of op school aankomen of noemen ze lichamelijke klachten als excuus. Daarnaast is zo’n e-bike gewoon gemakkelijk en snel.
“Verbied elektrische fiets!”
Volgens Oomen is deze evolutie nefast voor de fietscultuur in Nederland. Daarom haalt ze er enkele experts bij om haar verhaal kracht bij te zetten. Jan-Willem van Dijk is docent bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en gespecialiseerd in sportvoeding. Hij vindt dat de elektrische fiets een gezond alternatief is voor ouderen en voor wie anders de auto zou nemen. Er stappen echter ook compleet gezonde mensen over op de e-bike en dat vindt hij problematischer. Op een gewone fiets verbruik je namelijk meer calorieën dan op een elektrische. De gezondheidsvoordelen zouden dus veel groter kunnen zijn als je de e-bike laat staan voor de traditionele trapfiets.
Professor Erik Scherder is hoogleraar Klinische Neuropsychologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en hoogleraar beweegwetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij benoemt terecht dat inspanning essentieel is voor zowel je lichaam als je brein. Als je na een rit niet moe bent, heb je te weinig gedaan, vindt hij. Daarom zou hij het gezonde imago dat aan e-bikes kleeft willen aanpakken. In de plaats daarvan zouden gewone fietsen meer promotie moeten krijgen.
De extreemste van het trio experts is Maria Hopman. Deze hoogleraar Integratieve Fysiologie aan het Radboudumc in Nijmegen pleit er zelfs voor dat de overheid een verbod invoert op e-bikes voor jongeren tot 18 jaar. Alleen als de school te ver ligt, zouden ze er recht op mogen hebben. De e-biketrend noemt ze verschrikkelijk, omdat de gewone fiets voor Nederlanders essentieel was om voldoende beweegminuten te verzamelen. Door de lagere inspanning op een e-bike zouden haar landgenoten veel meer kans maken op overgewicht, een lagere fitheid en meer chronische ziekten zoals diabetes. Haar meest uitgesproken quote doet wenkbrauwen fronsen: “het grenst aan kindermishandeling als je jouw kind een e-bike geeft”. Zo ontneem je jouw kind voldoende beweging en stel je het bloot aan een onveiliger vervoersmiddel.
Onze mening
Een totaalverbod op e-bikes voor jongeren lijkt ons al helemaal van de pot gerukt. Vanuit Nederlands standpunt begrijpen we de weerstand tegen de elektrische fiets nog. Daar zijn ze opgevoed met de les dat een fietsrit met tegenwind je alleen maar harder maakt. Dat is natuurlijk wel zo, maar anderzijds kun je er niet omheen dat steeds meer jongeren met de auto van de ouders of van vrienden mee mogen naar school. Dat lijkt een nog veel groter gezondheids- en veiligheidsrisico. Elke auto die je kunt vervangen door een fiets, elektrisch of niet, zien we graag gebeuren.
Daarnaast heb je in Nederland en ook in België het probleem van de fatbikes. Die, vaak goedkope, elektrische fietsen met dikke banden zijn niet bepaald gebouwd op veiligheid, goed stuurgedrag en een natuurlijk fietsgevoel. Niet alleen heb je met de minst betrouwbare van die vehikels meer kans op een woningbrand, maar ze zijn ook nog gemakkelijk op te drijven tot ver boven het maximum van 25 km/u. Voeg daar een jongere aan toe die zich te stoer voelt om een helm te dragen en je hebt wel degelijk een veiligheidsprobleem. Bovendien werkt de motor al maximaal bij een minimale input van eigen kracht. Bij een kwalitatieve e-bike moet je effectief zelf constant trappen om een constante snelheid te behalen. Bij zo’n fatbike zie je dat je maar nu en dan een halve trap moet geven om toch aan die 25 per uur (of meer) te raken.
Dat je als verantwoordelijke ouder dus maar beter niet toegeeft aan de lokroep voor zo’n fatbike, vinden we logisch. Een ‘echte’ e-bike zouden we wel durven aanmoedigen voor jongeren die anders aangewezen zijn op een slechte verbinding met het openbaar vervoer of op ouders met een auto. In de Lage Landen hebben we niet altijd de beste weersomstandigheden om buiten te sporten en dan is een elektrische fiets een goede oplossing. Daarmee kun je namelijk de reistijd veel beter voorspellen dan met een gewone fiets. Je bent gewoonweg veel minder afhankelijk van tegenwind.
Dat je jongeren best aanmoedigt om met zo’n e-bike niet altijd de zwaarste ondersteuningsstand te kiezen, is een mooi compromis. Je kan er bijvoorbeeld op letten dat ze de fiets niet al te vaak aan het stopcontact hangen. Dat duidt er anders namelijk op dat ze te veel hulp van de motor vragen. Opteren ze wat vaker voor de Eco-stand, dan spreken ze wel degelijk nog genoeg hun eigen spierkracht aan. Hoe we dat weten? Simpel: we hebben al voldoende elektrische fietsen getest die ons op het display ook tonen hoeveel vermogen we zelf leveren. En dat hoeft zeker niet vaak onder te doen voor de cijfers die we op de computer van onze racefiets zien.
