Apenstaartje haalt de adelstand

Wie het @-symbool gebruikt, doet voortaan aan design. Het prestigieuze Museum of Modern Art in New York heeft het universeel gebruikte teken toegevoegd aan zijn architectuur- en designcollectie.

Voor de eigentijdse wereldburger is het @-teken hét symbool van het computertijdperk. Maar het apenstaartje bestaat al veel langer, misschien zelfs al vijftienhonderd jaar. Heeft die tegenstelling de 25 specialisten van het museum overtuigd om het apenstaartje tot design te verheffen?

Hun keuze is toch wel verbazingwekkend, want hoe kan een museum nu iets in zijn collectie opnemen dat het in wezen niet bezit? Kunnen we de ‘slak’, zoals Italianen het teken benoemen, zomaar naast gebouwen van Mies Van der Rohe en 28.000 andere objecten zetten?

Eenheid in Venetië
De lange geschiedenis van het teken is verrassend. Het werd in het zestiende-eeuwse Venetië gebruikt als maateenheid (amphora). Vroeger zou het, naargelang de theorie die je volgt, gebruikt zijn door de Grieken of de middeleeuwse monniken. Meestal in de betekenis van ‘tegen de prijs van’.

In 1885 werd het teken ook in die betekenis opgenomen op het toetsenbord van de typmachine, waar het bijna honderd jaar rustig sluimerde en ongetwijfeld nooit door het musuemcomité zou zijn opgemerkt als een artistiek meesterwerk. Tot in 1971 de ingenieur Ray Tomlinson op zoek ging naar een sprekend teken om een e-mailadres mee op te bouwen. Dat @-teken, dat toch haast niet gebruikt werd, was geschikt.

Sindsdien heeft de miukumauku, zoals de Finnen het teken noemen, een blitzcarrière gemaakt. We kunnen ons makkelijk (steeds makkelijker zelfs) een leven zonder het euroteken voorstellen. Maar wie de @ niet meer denkt nodig te hebben, trekt zich zo goed als helemaal uit het moderne leven terug. Dat vindt de jury van het Museum of Modern Art een belangrijke eigenschap.

Onderhandelaar tussen mens en machine
De apenstaart is helder, eerlijk en simpel, kwaliteiten die door elke designkenner zeer gewaardeerd worden. Maar een fles bronwater is dat ook en dat maakt hem nog niet tot de uitverkorene van het New Yorkse museum.

Het museum heeft een sprekende uitleg voor zijn keuze. Het erg elegante ‘hondje’, zoals de Russen het noemen, heeft een groot potentieel om "beknopt te onderhandelen tussen de mens en de machine en zijn toepassingsbereik wordt steeds groter. Het teken drukt de veranderende socio-technologische relaties van onze samenleving uit, en is een expressie van nieuwe vormen van gedrag en interactie in de wereld."

Gespleten persoonlijkheid
Niet overtuigd? Sterker dan: de shtrudel, zoals het in Israël heet, heeft een gespleten persoonlijkheid, altijd een troef als het om kunst gaat. Het is tegelijk handgeschreven van oorsprong én computercode, en bovendien bezit het de vaardigheid om die geheime wereld openbaar te maken.