‘Google weet niet wat een boek is’

Krijgt Google Books het monopolie van de digitale bibliotheek? Harvard-bibliothecaris Robert Darnton werkt aan een publiek alternatief.

"Zeg niet dat ik het heb gezegd", vertelt de Amerikaanse historicus Robert Darnton. "Maar bij Google weten ze amper wat een boek is. Dat is voor hen alleen content of information points. Ingenieurs hebben ze genoeg in dienst, maar een bibliograaf, nee."

Darntons zorgen over Google hebben alles te maken met zijn werk als hoofdbibliothecaris van de befaamde Harvard-universiteit. Want het bedrijf dat met zijn zoekmachine een groot deel van het internetgebruik stroomlijnt, heeft het plan om alle boeken ter wereld – dat zijn er naar schatting bijna 130 miljoen – te digitaliseren en ze op het net beschikbaar te stellen.

[related_article id=”158901″]

In privéhanden
Niet dat Darnton alleen maar vreest klandizie voor zijn eigen bibliotheek te verliezen. Er staat meer op het spel: het werelderfgoed aan boeken en aan kennis dat daarin verzameld staat, komt met Google Books in zijn digitale versie in privéhanden terecht. En in die louter commerciële context zijn noch de continuïteit, noch de toegankelijkheid van dat erfgoed gegarandeerd.

Daarom bracht Darnton enkele collega’s bijeen, om samen een alternatief voor Google Books uit te werken. "In een half uur waren we het erover eens", aldus Darnton.

Ze zullen hun collecties poolen in een nationale digitale bibliotheek, "groter dan de Library of Congress", de Amerikaanse nationale bibliotheek in Washington. En die moet voor iedereen toegankelijk zijn. "Want het gaat om ieders erfgoed", zegt Darnton.

Publiek domein
Het geld daarvoor zal niet van de overheid komen, maar is al toegezegd door enkele stichtingen. Zo bestaan er veel in de Verenigde Staten. Ze beheren erfenissen of zamelen geld in en genieten daarvoor tal van fiscale voordelen. Met dat geld financieren ze projecten van algemeen belang. In een volgende fase wil Darnton zijn initiatief internationaliseren. Daarvoor had hij vorige week al gesprekken in Den Haag.

"Google Books is een bedreiging voor het algemeen belang. Want dat is een commercieel bedrijf en dan nog een feitelijk monopolie, met alle risico’s op misbruik van dien. Niet dat Google nu iets kwaads in de zin heeft, maar wie zal er over vijf of tien jaar eigenaar van zijn? Ondernemingen komen en gaan. Mijn bibliotheek is daarentegen al sinds 1638 in bedrijf en is er voor de eeuwigheid", aldus Darnton.

"En wij kunnen het beter", zegt hij nog. "Het is tenslotte ons vak." Zo zal de nieuwe digitale bibliotheek ook transparant worden opgebouwd, anders dan bij Google, dat aparte contracten sluit met elke bibliotheek waarvan het de collecties digitaliseert. En die contracten zijn ook nog eens geheim. "Verdeel en heers", zegt Darnton daarover.

Een uitgebreid interview met Robert Darnton verscheen in de weekendkrant van De Standaard.