De techniek achter betalen met de gsm

De laatste maanden is er steeds meer te doen over mobiel betalen met je smartphone. Maar de technologie die dit mogelijk maakt, nearfieldcommunication, is zeker niet nieuw.

Nearfieldcommunication, NFC voor de vrienden, werd al begin deze eeuw uitgerold door de trojka Philips (achteraf afgesplitst naar NXP), Sony en (later) Nokia. Deze draadloze technologie is technisch nauw verwant aan RFID, maar ze biedt veel meer mogelijkheden. Mobiele betalingen zijn daar maar een klein onderdeel van, en zelfs niet het oorspronkelijke doel van de makers.

Bundeling van technieken
Strikt genomen is NFC niet één technologie, maar een bundeling van verschillende technieken om over een afstand van enkele centimeters een draadloze verbinding op te zetten. Net zoals bij RFID kan dat zonder een stroombron; de verbinding wordt met inductie opgewekt door de interactie van de antennes van een zender (in NFC-termen een initiator) en ontvanger (target of doelwit).

Een waarschijnlijker scenario is echter dat een actieve chip in bijvoorbeeld een smartphone als initiator dient, waarbij de telefoon een RF-radioveld opwekt die een passieve NFC-chip of -tag activeert. Een praktische toepassing van dat principe is bijvoorbeeld het uitlezen van de uren waarop een bepaalde film in de bioscoop speelt, door de telefoon over een sticker op een filmposter te zwaaien.

Passief en actief
NFC kent net als RFID twee manieren van werken: passief en actief. Bij de eerste is de target passief, bij de tweede zijn beide actief, zodat er een bredere datacommunicatie mogelijk wordt. Een typisch ‘actief’ scenario is bijvoorbeeld het uitwisselen van contactgegevens door twee telefoons in elkaars buurt te brengen.

In het begin werd er vaak ingezoomd op de rol die NFC zou kunnen spelen als wegbereider voor andere, snellere draadloze technologieën (service-initiation). Bijvoorbeeld voor bluetooth, dat als nadeel heeft dat het pas werkt na het doorlopen van een soms wispelturig en weinig gebruiksvriendelijk pairingsproces.

Om een bluetoothverbinding tussen een smartphone en een headset op te zetten, zou je de twee naast elkaar leggen, ze via NFC contact laten maken en zo de pairing automatisch laten verlopen. Voor de eigenlijke dataverbinding schakel je dan over naar bluetooth. Hetzelfde zou je kunnen doen om een wifi-apparaat aan een draadloos netwerk toe te voegen.

Openbaarvervoerkaart
Toch reiken de ambities nog verder, zoals blijkt uit de drie mogelijke modi van NFC. Naast de P2P-modus (die onder andere kan dienen om bluetooth te initiëren) is er een reader-modus (voor het lezen van RFID-tags) en een emulatiemodus van contactloze kaarten.

Met dat laatste wordt de deur geopend om bijvoorbeeld een smartphone als mobiele bankkaart te laten fungeren. Dat kan ook gebruikt worden om een elektronische pas voor het openbare vervoer te maken. Die techniek wordt al toegepast voor de Oyster-kaart van de Londense Underground en de OV-chipkaart in Nederland.

Als mede-uitvinder was Nokia er heel snel bij om een mobiele telefoon uit te brengen met deze technologie. Toch verliep deze eerste poging om NFC te commercialiseren nogal halfslachtig. In plaats van NFC meteen in te bouwen in telefoons, bracht het Finse bedrijf in 2004 een soort omhulsel met ingebakken NFC-chip voor de indertijd populaire 3220-telefoon op de markt.

Los van het feit dat deze aanpak een weinig esthetische gsm opleverde, bleef het succes uit, wellicht vooral door het gebrek aan praktische toepassingen. Waarom zou je investeren in een NFC-accessoire als je er niets mee kunt aanvangen?

Vandaag is er niet veel veranderd aan die situatie, als het gaat over NFC in mobiele telefoons of mobiele betalingen. Alleen in het openbaar vervoer heeft het voorlopig een brede toepassing gekregen. Door de jaren heen zijn er wel wat handsets verschenen met NFC, meestal van Nokia, zonder dat dat veel deining veroorzaakte. Er doken niet plots een heleboel toepassingen op.

Apple. Google en Samsung
Toch sluimert er wat, want NFC is opeens terug in het nieuws. Dit heeft veel te maken met geruchten dat Apple NFC zal inbouwen in een van de volgende iPhones. Niet dat Apple de roerganger is, want Google en Samsung hebben nu al een NFC-chip in de Nexus S.

Android ‘Gingerbread’ heeft overigens ondertussen via een update ondersteuning gekregen voor NFC.

Gedeeltelijk toch, want de code die nodig is om mobiele betalingen via NFC te regelen, is nog niet vrijgegeven. Ook Nokia’s C7-telefoon voor de massa is klaar voor NFC.

Mobiel betalen
Belangrijker is dat er steeds meer NFC-toepassingen voor betalingen opduiken, vooral in de Verenigde Staten. Daar zijn de traditionele kredietkaartmaatschappijen al een tijdje bezig met het uitreiken van kaarten die je niet langer in een terminal moet steken, maar alleen in de buurt van de kassa legt.

In Turkije bewandelt Visa nog een andere weg: het verkoopt daar geheugenkaartjes met ingebouwde NFC-chip die klanten van de Akbank in hun smartphone kunnen steken om mobiel te betalen.

Ook als het over toepassingen gaat, duikt de naam Google op, want de internetgigant voert in New York en San Francisco een experiment uit met NFC-stickers aan de voordeuren van winkels. Voorbijgangers kunnen via deze stickers de score van een handelszaak bekijken en zelf punten geven.

Welke richting Google wil uitgaan, is echter niet duidelijk: wil het bedrijf echt een mobiel betalingssysteem opzetten, of ziet het NFC gewoon als ondersteuning voor een gelokaliseerd advertentiesysteem? Of overweegt het misschien een Groupon-achtig initiatief? Het is afwachten of het NFC-experiment van Google zich vertaalt in een product voor het grote publiek.

Uiteindelijk stevenen we wellicht af op een mobiel betalingssysteem dat via de smartphone verloopt. Dat heeft wel wat voordelen boven een ‘gewone’ contactloze betaalkaart. Je zou bijvoorbeeld het bedrag van de transactie op je gsm-scherm zien verschijnen en bevestigen door de pincode op je telefoon in te voeren.

Nederland
Bij diefstal moet je natuurlijk wel snel je telefoon laten blokkeren. Het is echter de vraag of iedereen wel wil wachten tot NFC-telefoons gemeengoed worden. Heel wat ongeduldige partijen zijn aan de slag gegaan met NFC-stickers, die je bijvoorbeeld aan de achterkant van de telefoon plakt. In Nederland experimenteert Rabobank daarmee, terwijl in België vooral PingPing (een Belgacom-dochter) hier een voortrekkersrol speelt.

Na een test afgelopen november waar je bij vijfduizend drankautomaten een blikje frisdrank door middel van een NFC-sticker kon kopen, komt er later dit jaar een groter vervolg. Daarbij zouden de drie operatoren met PingPing en de financiële sector samenwerken om een universeel systeem te bouwen. In Nederland gaan ABN AMRO, ING, KPN, Rabobank, T-Mobile en Vodafone naar eigen zeggen vanaf 2012 een gezamenlijke NFC-oplossing aanbieden.