Tien gekke geluidsillusies
Dat je hersenen je ogen beet kunnen nemen is algemeen bekend. Denk maar aan al die optische illusies. Maar wist je dat er ook geluidsillusies bestaan?
1. Virtuele knipbeurt – kapper
Een bezoek aan een virtueel kapsalon, waarbij je haar geknipt wordt, een plastic zak over je hoofd geschoven wordt en je wat uitleg over het fenomeen krijgt door de kapper in kwestie. Deze moet je met een hoofdtelefoon beluisteren. Zet je alvast schrap voor een paar koude rillingen, bijvoorbeeld wanneer de kapper een plastic zak over je hoofd trekt. Wie mooi wil zijn, moet afzien.
2. Toonladderillusie – toonladder
Een illusie uit de stal van Diana Deutsch, een Amerikaanse psychologieprofessor gespecialiseerd in muzikale illusies. In de schaalillusie hoor je twee toonladders omhoog en omlaag gaan. Hoewel de noten wat willekeurig over het linker- en het rechterkanaal verspreid zitten, lijkt het alsof elk oor een toonladder te horen krijgt. Beluister hem maar eens met een hoofdtelefoon en luister daarna eens met één oortje.
3. Shephard"s paradox – shepard
Deze kan ik zelf nog altijd niet geloven. Twaalf seconden lang hoor je twee noten die steeds hoger lijken te gaan. Speel je het bestand opnieuw af, dan lijkt de opmars gewoon verder te gaan. Zet je deze mp3 op repeat, dan weet je na een tijdje niet meer waar het fragment begint of eindigt.
4. Falling bells – bells
Nog eentje waarbij je brein beslist wat je hoort. Je luistert naar een paar bellen die in het ijle lijken te vallen, waardoor ze een steeds lager wordende toon lijken uit te stoten. In werkelijkheid wordt de toon net hoger.
5. Luciferdoos – luciferdoosje
Een iets minder spectaculaire versie van het virtuele kapsalon. Iemand schudt met een doosje lucifers rond je hoofd en steekt zo nu en dan een lucifer aan. Vooral griezelig als je jezelf kan wijsmaken dat je vastgebonden zit op een stoel en te maken hebt met een psychopaat die elk moment je oor in brand zal steken.
6. Tritoneparadox – tritone
Deze beluister je in een groep. Je hoort vier keer twee tonen na elkaar, maar wat hoor je precies bij elk voorbeeld? Laag-hoog of hoog-laag?
Blijkbaar horen sommige mensen laag-hoog, waar andere mensen net het omgekeerde horen. Voer voor discussie.
7. Gesproken of gezongen? – limburg
Wanneer een deel van een gesproken zin meermaals herhaald wordt, lijkt het al snel alsof de zin niet uitgesproken, maar gezongen wordt. Hoor je nadien de originele zin terug, dan blijf je het herhaalde deel interpreteren als gezongen. Luister op de link eerst naar Sound Demo 1 en vervolgens naar Sound Demo 2 om het effect te horen. Onderaan vind je extra opnames die weergeven hoe proefpersonen de zin in kwestie hoorden.
8. Woorden die er geen zijn – woorden
Nog eentje uit onderzoek van Diana Deutsch. Deze moet je beluisteren met stereoluidsprekers zo ver mogelijk uit elkaar. Hoe groter de afstand en hoe groter de ruimte, hoe beter het effect zou zijn. Je hoort een vrouwenstem die wat onzin uitkraamt, maar na een tijdje ga je er als vanzelf woorden in horen. Welke woorden dat zijn, verschilt van persoon tot persoon.
9. Toonladderillusie (2) – toonladder2
Een variant op de toonladderillusie. Je hoort opnieuw twee reeksen van muzieknoten die op en af gaan, waarbij je ene oor een lagere reeks zal horen en je andere oor een hogere. Rechtshandigen horen meestal de lagere reeks in hun linkeroor, bij linkshandigen variëren de resultaten. Wanneer je nadien de opname met maar één luidspreker of oortje beluistert, merk je dat de tonen door elkaar gespeeld worden.
10. De mysterieuze melodie – melodie1 – melodie2
Een leuk voorbeeld van de kracht van het geheugen: je krijgt eerst een melodie te zien waarvan de noten wel in de juiste volgorde staan, maar hier en daar een octaaf lager of hoger werden geplaatst. Dat maakt het nochtans bekende melodietje onherkenbaar. Luister je vervolgens naar de originele melodie, dan zal je die toch herkennen wanneer je erna opnieuw naar de dooreengeklutste versie luistert.
