De meest courante audioformaten

Net als video kun je audio op verschillende formaten verpakken of comprimeren. En net als bij video is het aanbod enorm. Wij loodsen je door de meest courante audiocontainers en -codecs.

In de audiowereld is de verwarring echter minder groot, omdat je in de meeste gevallen aan de extensie ook meteen de codec herkent. Er zijn desondanks ongecomprimeerde geluidsbestanden, in containers als wav en AIFF. Die nemen echter gigantisch veel ruimte in en zijn enkel nuttig wanneer je de nummers weer op cd wil branden in de originele kwaliteit.

Bij de gecomprimeerde formaten moet je nog kiezen tussen twee categorieën van codecs: de lossless codecs die muziek comprimeren zonder informatie weg te werpen, en de lossy codecs die veel compactere bestanden opleveren, maar daarvoor wel informatie wegwerpen.

Lossless codecs
Deze codecs werpen tijdens het comprimeren geen data weg en kunnen het originele signaal dus perfect herstellen op basis van het kleinere bestand. Ze zijn in zekere zin te vergelijken met de bekende zipbestanden, die ook gebruikmaken van zo’n algoritme om allerlei bestandsformaten compacter te verpakken.

Je wil na het unzippen immers je volledige document terugvinden en niet een document dat wel sterk op het origineel lijkt, maar waarin hier en daar enkele zinnen ontbreken. Voor audio worden er zeer specifieke codecs gemaakt die rekening houden met de aard van een audiosignaal. We lichten de belangrijkste even toe.

Codec: ALAC
Extensie: .m4a
De Apple Lossless Audio Codec is vooral belangrijk omdat hij erg toegankelijk is. Wie de gratis iTunessoftware van Apple installeert kan zijn cd’s eenvoudig rippen naar ALAC. Bovendien ondersteunt de iPod deze codec, zodat je kan genieten van lossless audio waar je maar wil.

Codec: FLAC
Extensies: .flac, .ogg
Een van de populairste oplossingen voor lossless compressie is FLAC, de Free Lossless Audio Codec. FLAC is een openbronproject en vooral bekend om zijn zeer snelle compressie- en decompressietijden. FLAC heeft een erg lage complexiteit bij het decoderen van de gecomprimeerde bestanden.

Juist vanwege die beperkte nood aan rekenkracht wordt FLAC ondersteund door heel wat toestellen voor het afspelen van digitale muziekbestanden – denk maar aan de Sonos-netwerkspelers, de Logitech Squeezebox en een hele reeks draagbare spelers en high-end toestellen.

En dan is er ook nog …
De lijst met codecs is nog lang niet volledig. Zo zijn er bijvoorbeeld nog Monkey’s Audio, OPTIMfrog en LA (Lossless Audio), alle drie gekend voor hun uitstekende compressieverhouding en dus erg geschikt voor wie absoluut de meest compacte archieven wil.

Wie er echt niet genoeg van kan krijgen, kan dan nog RealAudio Lossless, Shorten of True Audio opzoeken. En zelfs daarmee is de lijst nog niet compleet. Keuze genoeg dus! Maar voor de beste compatibiliteit met verschillende programma’s en toestellen kies je liever niet voor die meer exotische codecs.

Lossy codecs
Lossy algoritmes werpen data weg tijdens het comprimeren. Het resulterende bestand is veel kleiner, maar er treedt ook kwaliteitsverlies op. Wie sterker wil comprimeren, moet toegevingen doen op het vlak van kwaliteit en omgekeerd.

Een tweede gevolg is dat je het oorspronkelijke signaal niet kan herstellen: er zijn immers gegevens weggeworpen. Daarom ga je maar beter nooit bestanden die gecomprimeerd zijn met een lossy codec (zoals mp3) opnieuw omzetten naar een ander lossy formaat. Je gooit dan immers voor de tweede keer informatie weg, waardoor er steeds meer kwaliteitsverlies optreedt.

Codec: MP3
Extensie: .mp3
Een gouden oude: MPEG-1 Audio Layer 3 of mp3 werd in 1991 opgenomen als standaard. Omdat harde schijven in die tijd nog erg klein waren en de processors niet zo krachtig, betekende mp3 een belangrijke stap voorwaarts voor het archiveren en afspelen van muziek op de computer.

Het beste compromis tussen geluidskwaliteit en bestandsgrootte bereik je door te encoderen op 192 kbps (kilobit per seconde). Lagere bitrates dan 128 kbps brengen hoorbaar kwaliteitsverlies met zich mee.

Codec: WMA
Extensie: .wma
Windows Media Audio is er niet geheel onverwacht eentje van Microsoft. De eerste versies zagen het levenslicht in 1999. Omdat de codec wat jonger is dan mp3, kan hij ook iets betere resultaten voorleggen op het gebied van compressie. Vooral bij lagere bitrates, zoals 96 kbps, is wma beter dan mp3.

Ondanks het gegeven dat je naar wma kan coderen met behulp van Windows Media Player – een programma dat je op zowat iedere computer aantreft – blijft mp3 populairder. Dat is vooral te danken aan het feit dat mp3 door meer toestellen ondersteund wordt.

Codec: AAC
Extensie: .aac
AAC (Advanced Audio Coding) is gestandaardiseerd als MPEG-2 Part 7 in 1997, en kreeg een update in 1999 als MPEG-4 Part 3. De populariteit van AAC is te danken aan de iPod en de iTunes-downloads. Ontwikkeld als opvolger van mp3, levert het ook betere compressieresultaten.

Het is pas bij lagere bitrates (onder de 192 kbps) dat AAC een betere audiokwaliteit voorlegt dan mp3. AAC bestaat ook in verschillende smaken, afhankelijk van de gekozen encoderingsstrategie. Zo is er onder andere AAC-LC (AAC-Low Complexity), de meest verspreide variant die gewoonlijk aangeduid wordt als AAC.

Codec: Vorbis
Extensie: .ogg
Deze codec – volledig open source – ontstond nadat het Fraunhofer Instituut in 1998 aankondigde dat het een licentieprijs zou vragen voor het mp3- audioformaat. Vorbis zou een patent- en royaltyvrij alternatief worden voor mp3, dat bovendien betere resultaten gaf.

Vandaag zit Vorbis in de categorie van AAC en wma. Ondanks alles spelen maar weinig toestellen Vorbis-bestanden standaard af. Vorbis staat trouwens ook bekend als Ogg Vorbis, omdat de audiodata meestal in een Ogg-container verpakt zitten.