Zo herken je een online pedofiel

Pedofielen maken maar al te graag gebruik van de anonieme schuilplaats die het internet is. Erger nog: hun jachtterrein bevindt zich ook in onschuldige virtuele kinderwerelden als Lego Universe en Littlest Pet Shop Online. Gespecialiseerde beveiligingsbedrijven voeren ondertussen de druk op.

Kinderen van vandaag zijn digital natives: ze groeien op in een wereld waarin het internet een sleutelrol speelt. Als ouder wil je hen de toegang tot het web dan ook niet ontzeggen. Mijn dochter van acht heeft bijvoorbeeld een eigen laptop en ik moedig haar sterk aan om die ook te gebruiken. Alleen: álle computergebruik gebeurt in de woonkamer, en alleen als ik in de buurt ben zodat ik af en toe over haar schouder kan meekijken.

Overbezorgd, betuttelend, autoritair? Je kinderen beschermen tegen perverse individuen op het net is jammer genoeg een noodzaak. Internetpedofilie is een vuile realiteit, en pedofielen hebben met de opkomst van virtuele werelden voor kinderen en jongeren een nieuw jachtterrein ontdekt.

Filters
Second Life is dan misschien een zeepbel gebleken, er zijn talloze andere onlinewerelden die bruisen van virtueel leven. Littlest Pet Shop Online van Electronic Arts bijvoorbeeld, een snoezige onlinewereld gebaseerd op de gelijknamige speelgoedjes.

Of Lego Universe, de digitale speelplek die vorig jaar door de Deense speelgoedfabrikant gelanceerd werd. Spelertjes kunnen er vanaf acht jaar hun eigen bouwsels in elkaar steken in virtuele ‘zandbakken’, of met leeftijdsgenoten op avonturentocht vertrekken.

Tot blijkt dat het koddige Legomannetje of lieve speelgoedhondje online in werkelijkheid een volwassene met een zieke geest is. Het fenomeen is niet nieuw en zorgde zo’n tien jaren geleden al voor de teloorgang van vele chatrooms. Vandaag bestaan er heel wat preventieve initiatieven die pedo’s op het internet moeten opsporen en ontmaskeren.

De eigenaars van die virtuele kinderwerelden beseffen dat hun site een magnetische aantrekkingskracht op pedofielen uitoefent. Ze doen er dan ook alles aan om hen buiten te houden, door filters in te bouwen die obscene taal blokkeren en gebruikers verhinderen om persoonlijke gegevens door te sturen. De meeste sites hebben ook volwassen communitymanagers, die alle gebeurtenissen online superviseren.

Virtual profiling
Crisp, een Brits softwarebedrijf, gaat nog een stapje verder en heeft een programma ontworpen om kindermisbruikers te ontmaskeren terwijl ze online hun prooi najagen. Op die manier trachten ze ook de enkelingen te vatten die de gewoonlijke filters weten te omzeilen. Ondertussen is het systeem ingebouwd in Lego Universe, Littlest Pet Shop Online en nog meer onlinewerelden van Ubisoft en Nickelodeon.

Het programma is gebaseerd op wat het crisp virtual profiling noemt. Het gedrag van alle inwoners van de onlinewereld wordt continu geobserveerd, en wie zich verdacht gedraagt, krijgt een rooie vlag. Voor het pakken van pedofielen heeft Crisp overigens een aparte kennisafdeling in huis. Onlinepedofielen benaderen hun prooien immers bijzonder subtiel en het is dan ook cruciaal om vertrouwd te zijn met al hun online trucjes.

Scotland Yard
Peter Maude, medeoprichter van Crisp, geeft meer uitleg over de software. “Het programma pikt stereotiepe patronen op in het gedrag van een bezoeker. Pedofielen volgen vaak dezelfde routine. Als een bepaalde avatar bijvoorbeeld aan twintig kinderen vraagt waar ze wonen, is dat abnormaal.

Ons systeem plaatst dan een eerste rood vlaggetje bij die persoon en blijft hem tracken. Doet hij iets later nog iets verdachts – zoals voorstellen om over te schakelen naar een chatruimte buiten de virtuele wereld zoals Messenger, of hij heeft tientallen geweigerde friend requests, dan gaan er nog meer vlaggetjes op.

Zo werkt een potentiële dader zichzelf, zonder het te weten, steeds duidelijker op de radar van ons systeem, tot we op het punt komen waarop we zo goed als zeker weten: dit is géén kind.”

De criteria waarmee de software onlinegedrag analyseert, worden overigens voortdurend verfijnd. Vorig jaar nog bouwde Crisp tonnen data van Scotland Yard in in zijn systeem. “Die informatie was van onschatbare waarde”, aldus Maude. “Ze gaf ons inzicht in het hoofd van een sexual predator. Met die input maken we ons programma steeds slimmer.”

Geen gore taal
Online pedofielen hebben hun arsenaal aan trucs sterk uitgebreid sinds hun begindagen in openbare chatruimten. Ze zijn ook steeds handiger geworden in het omzeilen van internetfilters. “Maar het feit dat politiediensten zo veel over hen weten – via undercoveroperaties en echte profielschetsers – werkt in ons voordeel”, zegt Maude.

“We weten dat pedofielen online zijn afgestapt van het gebruik van seksueel beladen termen.  Ze vermijden die zelfs. Als je gortige taal aantreft in een online wereld voor kinderen, komt dat meestal van oudere kinderen die zich misdragen. Wat pedofielen wel doen is informatie lospeuteren over de slachtoffertjes die ze uitkiezen.

Ze proberen te achterhalen waar ze wonen, hoe vaak en wanneer ze online zijn, hoe streng hun ouders toezien op hun internetgebruik, waar ze naar school gaan, enzovoort. Voor dat soort vragen moet je je kinderen waarschuwen.”

Digital profiling
Het systeem slaat niet meteen alarm als de ene bezoeker aan de andere vraagt waar hij naar school gaat. “Er wordt vooral gekeken naar verbanden tussen chatberichten, en ook het non-verbale gedrag dat bezoekers vertonen”, zegt Maude.

“De vraag waar iemand woont is op zich niet verdacht", besluit Maude. "Wél als de persoon in kwestie deze vraag meerdere keren stelt, tientallen onbeantwoorde vriendschapsverzoeken op zijn naam heeft, en zich ook uitsluitend vertoont op plaatsen waar erg veel volk passeert, zoals in gangen en ontmoetingsruimtes. Dan wordt er een geautomatiseerd profiel aangemaakt dat de aandacht van de beheerders trekt.”

De informatie van Scotland Yard over het onderwerp gaat erg ver, zo blijkt uit de data die Crisp ter beschikking kreeg om het systeem beter te maken. Heel wat informatie die je liever niet wil weten. “Zo kwam bijvoorbeeld aan het licht dat pedofielen – in tegenstelling tot wat de meesten denken – zich zelden voordoen als kinderen”, zegt Maude.

“Ze zijn meestal erg open over het feit dat ze volwassen zijn, en proberen een vertrouwensrelatie op te bouwen met hun slachtoffer als een soort vaderfiguur. Soms werken pedofielen in duo’s, en benaderen ze hun slachtoffers via een good cop-bad cop-routine: de ene pest het slachtoffer, de andere biedt troost. Gewapend met dat soort informatie gaat ons systeem op zoek naar verdachte patronen.”

Bewijzen
De software van Crisp is overigens niet alleen bruikbaar voor het opsporen van verdachten. Maude: “Tijdens de testruns van het systeem kwamen we drie pedofielen op het spoor in het Verenigd Koninkrijk. Ze werden door de Britse politie opgepakt, en die beschikte meteen over het nodige bewijsmateriaal”, aldus Maude.

“Ons systeem houdt van alle verdachte avatars nauwgezet een chatlog en een overzicht van hun activiteiten bij. Dat maakt de berechting van de verdachte achteraf een stuk eenvoudiger.”

Ondertussen is het systeem live in verschillende talen, waaronder ook het Nederlands. “Als het programma nu iemand aanduidt is het aan de beheerder van de onlinegemeenschap om de persoon in kwestie te blokkeren of de politie in te schakelen.”

En wat als er, uit imago-overwegingen, gewoon voor een blokkering wordt geopteerd? “Ik ben er zeker van dat de beheerders bij flagrante incidenten een beroep zullen doen op de ordediensten”, meent Maude. “Als zo’n geval van nalatigheid uitlekt, dan zou dat immers een publicitaire ramp zijn. En stel dat ze toch geen aangifte doen: dan is de dader in elk geval geblokkeerd van het kanaal waarin hij slachtoffers zocht.”

Zo herken je een online pedofiel

• 1. Seksueel getinte opmerkingen betekenen meestal géén rood alarm: dat zijn doorgaans oudere kinderen die zich misdragen. Sowieso filteren heel wat virtuele werelden automatisch xxx-woorden voordat die bij de ontvanger komen.
• 2. Wees extra alert wanneer een avatar veel vragen stelt over het echte leven van je kind: woonplaats, school, ouders, internetregeltjes thuis enzovoort.
• 3. Ook opletten wanneer je kind met een andere speler verhuist naar een privéchatprogramma, zoals Windows Live Messenger. Daar hebben ze eigenlijk niks te zoeken, maar het houdt voor de mogelijke pedofiel wel steek om ernaar te verhuizen. Er is namelijk geen enkel toezicht aanwezig: het programma gaat er a priori van uit dat iedereen die erop zit, elkaar kent.
• 4. Internetpedofielen hangen rond op virtuele plaatsen waar veel verkeer passeert. Alarm dus als een avatar té vriendelijk is, te veel vragen stelt én zichzelf meestal ophoudt in bijvoorbeeld de vertrekhal van de virtuele wereld.
• 5. Daders doen zich meestal niét voor als kinderen, wel als een soort vaderfiguur.
• 6. Pedofielen werken vaak in duo’s, volgens de routine good cop – bad cop. De ene avatar pest je kind, de andere komt vervolgens troosten. Zo scheppen ze meteen een stevige vertrouwensband.
• 7. De echte gevarenzone begint vanaf dertien jaar. Kinderen rond die leeftijd hebben veel meer vrijheid en gaan ook vaker alleen het huis uit. Bij jongere kinderen gaat het pedofielen minder om het weglokken van huis.