Succesfactoren van open source software
Bij open source software of vrije software kan je de programmacode bekijken, kopiëren en wijzigen. Dit model wijkt af van de traditionele gang van zaken, waarbij een softwareleverancier zijn programmacode geheim houdt en alleen de zogenaamde gecompileerde, en dus onleesbare en afgeschermde, versie aan de man brengt.
Toen de Finse student Linus Torvalds ongeveer twintig jaar geleden een eigen besturingssysteem in elkaar wilde boksen, gebruikte hij onderdelen van het werk dat eerder al werd verricht. Zo ontstond Linux, als variant van het bestaande besturingssysteem Unix. Dat is veruit het bekendste voorbeeld van vrije software, ook al bestaan er vandaag duizenden openbrontoepassingen.
Verdienen
Een toepassing als Linux is algemeen ingeburgerd in IT-afdelingen, maar ook over het algemeen zit open source in de lift.
“Het is vandaag veel meer mainstream geworden”, vindt Jan Verlinden, diensthoofd ICT bij de gemeente Schoten en als gebruiker een grote pleitbezorger van open source. “Toch verbaast het me vaak dat organisaties, en overheden in het bijzonder, veel geld uitgeven aan dure licenties. Vooral specifieke verticale toepassingen, dan denk ik aan toepassingen speciaal voor gemeenten, zijn soms echt belachelijk duur. Als gemeenten meer zouden samenwerken en samen ontwikkelen op basis van open source, zouden ze veel geld kunnen besparen. ”Toch lijkt de crisis, volgens hem, de opmars van open source wel te versterken. “IT-budgetten staan vandaag onder druk en ook overheden moeten besparen”, weet Verlinden.
"Als gemeenten meer zouden samenwerken en samen ontwikkelen op basis van open source, zouden ze veel geld kunnen besparen."
Vaak wordt open source gebruikt als een synoniem voor freeware of gratis software, maar dat is lang niet altijd het geval. Linux kan bijvoorbeeld in principe gratis van het internet worden geplukt, maar toch vinden velen het handiger als de software tegen betaling wordt aangeboden door een gespecialiseerde leverancier die instaat voor de ondersteuning.
Opmerkelijk genoeg blijkt open source in sommige gevallen net daarom ook een financieel succes. Zo pronkte het IT-bedrijf Red Hat, gespecialiseerd in open source, met een jaaromzet van meer dan een miljard dollar. Hiermee is deze Linux-leverancier het eerste bedrijf dat deze kaap weet te ronden met een aanbod dat volledig rond open source is gebouwd. Daardoor mag de alom bekende boutade dat "niemand geld kan verdienen aan open source" voorgoed worden ontkracht.
Volgens Rajiv Sodhi, Country Manager Benelux bij Red Hat, heeft het succesvol gebruik van open source vooral te maken met focus. Die focus weerspiegelt zich ook in het business model dat Red Hat hanteert: het bedrijf deelt zijn broncode wel met iedereen, maar als ondernemingen een betrouwbare, kant-en-klare en ondersteunde versie van het besturingssysteem willen, moeten ze er wel voor betalen.
Zarafa
Linux en Red Hat zijn dan misschien de blikvangers, er zijn nog een resem andere bedrijven die van open source hun business model hebben gemaakt, ook al zijn ze niet altijd even bekend. Het Nederlandse Zarafa, een specialist in collaboration software, is daar een voorbeeld van. Hun toepassing manifesteert zich als hét alternatief voor Microsoft Exchange en baseert zich op open source.
“De meeste toepassingen rond open source die het gemaakt hebben, situeren zich op het niveau van de server."
Brian Joseph, CEO van Zarafa ziet een aantal succesfactoren om van een open source-toepassing een succes te maken. “De meeste toepassingen rond open source die het gemaakt hebben, situeren zich op het niveau van de server. Dat komt ook omdat open source-bedrijven traditioneel over niet zo gek veel marketingmiddelen beschikken”, vertelde Joseph op het Summer Camp van zijn bedrijf.
Open source is, op enkele uitzonderingen na, in bedrijven in eerste instantie een kwestie van de IT-afdeling. Momenteel zijn er nog niet zo erg veel softwaretoepassingen die rechtstreeks met de consument in aanraking komen. Een grote, recente uitzondering is Android, momenteel het meest populaire besturingssysteem op smartphones. Dat komt natuurlijk ook omdat Android onder de vleugels van Google terechtkwam.
Client of server is niet de enige succesfactor voor open source-toepassingen. Vaak situeren ze zich in een specifieke niche en is open source het spreekwoordelijke gat in de markt. Voorbeeld hier is de applicatie Magento, die intussen zowat is uitgegroeid tot de standaard software voor e-commerce. Veel e-shops maken er gebruik van.
Een andere cruciale factor is de toegankelijkheid van de oplossing zelf voor zij die ermee aan de slag gaan. Brian Joseph: “De leercurve mag niet te hoog zijn en het domein niet te complex.” Dat is bijvoorbeeld de reden waarom een open source-webtoepassing als Drupal tot in het Witte Huis wordt gebruikt, terwijl er anderzijds nooit echt een ERP-toepassing in open source is doorgebroken.
“Met een lage leercurve bereik je bovendien meer aanhang”, stelt Joseph, en hij vergelijkt het met een voetbalclub. Naast voetballers met talent is ook een grote schare aan fans van belang. “Iets wat mij met Zarafa trachten te doen. Talentvolle medewerkers en connecties met een lokale universiteit in combinatie met een brede community, die je technologie ondersteunen en verder uitbouwen.”
Of hoe open source in de lift zit, al ligt dat succes niet zomaar voor het grijpen.
Vijf succesfactoren van open source
1. Degelijke en specifieke technologie
2. Focus door aanbieder op open source
3. Trouwe aanhang, grote community
4. Geschikte partners
5. Eerder server- dan client-technologie
