De beste instellingen voor je scherm

Als je een nieuw scherm voor de eerste keer aansluit ben je ongetwijfeld onder de indruk van de felle kleurtjes. Die zijn alleen zeer vermoeiend voor de ogen en verbruiken onnodig veel energie.

Je scherm echt kalibreren vereist het gebruik van speciale software en een kleurmeter. Die heb je, tenzij je een graficus of professioneel fotograaf bent, vermoedelijk niet in huis. Toch kan je met een aantal eenvoudige stappen al heel wat verbeteren.

Stap 1: Startpositie

Heel wat schermen bieden ‘slimme presets’ voor tekst, web, foto, film, game, enzovoort. In de praktijk zijn die presets zelden goed, en in veel gevallen zelfs ronduit fout.

Zet je monitor in fabrieksinstellingen en kijk na dat je in de monitormenu’s geen speciale beeldpreset geselecteerd hebt. Kies voor ‘normaal’ of ‘standaard’.

Stap 2: Helderheid

De belangrijkste reden voor vermoeide ogen is kijken naar een te helder scherm. De meeste monitoren staan standaard op een zeer hoge helderheid, witwaardes van 200-250 cd/m² zijn geen uitzondering, terwijl 100 cd/m² in veel gevallen volstaat.

In de praktijk hangt de gewenste helderheid van het scherm af van het omgevingslicht. Je scherm mag er nooit uitzien alsof het licht geeft. Als je scherm beschikt over een lichtsensor die de helderheid aanpast aan het omgevingslicht, gebruik die dan. Is dat niet het geval, laat dan in elk geval de helderheid zakken tot ongeveer 30%.

Let op, alle monitoren werken anders dus dit is maar een richtlijn, op sommige monitoren kan 10% al voldoende zijn op andere 50%. Dat mag aanvankelijk donker lijken, maar geef je ogen even tijd om aan te passen. Bedenk ook dat Helderheid quasi rechtstreeks gelinkt is met energieverbruik.

Stap 3: Kleurweergave

De gestandardiseerde kleurruimte voor monitoren voor typisch kantoorgebruik is sRGB. Die gebruikt als witpunt D65, met een kleurtemperatuur van ongeveer 6500 K.

Zoek in de menu’s de kleurinstellingen. Vind je daar een ‘sRGB’-modus, probeer die dan even. Helaas blokkeert deze instelling bij veel toestellen de helderheid op maximum. Is dat het geval, kies dan voor een ‘kleurtemperatuur’ van 6500 K.

Stap 4: Gamma

De gammawaarde van een scherm bepaalt hoe de helderheid verloopt van zwart naar wit.

Hogere gammawaardes zorgen voor middentonen die donkerder zijn, waardoor het beeld wat meer contrast lijkt te hebben. Lagere gammawaardes zorgen voor heldere middentonen en leveren meer detail in donkere beelden, maar kunnen een wat flets beeld veroorzaken.

 De standaardwaarde is ongeveer 2,2, probeer daar zo dicht mogelijk bij te blijven.

Stap 5: Testbeelden

Met een aantal testbeelden kan je je instellingen verifiëren en bijwerken. Ga naar http://www.lagom.nl/lcd-test/.

‘Gamma Calibration’ helpt je de juiste gamma-instelling in te schatten. ‘Black Level’ en ‘White Saturation’ worden vooral beïnvloedt door de ‘Contrast’ instelling maar ook ‘Brightness’ (Helderheid) kan hierop een invloed hebben.

Onthoud wel dat alle instellingen ook invloed hebben op elkaar en hoed je voor te extreme aanpassingen. Gebruik altijd een paar foto’s en typisch werkmateriaal om in te schatten of je met de uiteindelijke beelden tevreden bent.

Stap 6: Extra instellingen

Sommige monitoren hebben een ‘overdrive’-functie om wazige en/of dubbele randen (‘ghosting’) bij bewegende voorwerpen te verminderen. De functie is vooral zinvol voor gamers of als je film kijkt.

Je kan het resultaat best evalueren met PixPeran. Dit kleine programma heeft een aantal testen om de reactietijd van een monitor te bepalen, maar zelfs op het startscherm kan je de effecten van ‘overdrive’ al bepalen aan de hand van het racewagentje. Zo veel te minder vage randen je ziet zo veel te beter.

Let op, bij hoge instellingen van ‘overdrive’ kan je soms ‘reverse ghosting’ zien. Het beeld krijgt dan een heldere nasleep die je uiteraard helemaal moet vermijden.