Airconditioning maakt exoplaneten bewoonbaar
De verre kant van de maan is onzichtbaar voor ons. Het duurt even lang voor onze maan om rond z’n as te draaien als het duurt voor het hemellichaam om een toertje rond de aardbol te volbrengen. Resultaat: dezelfde kant van het hemellichaam staat ten allen tijde naar de aardbol gericht.
Gevangen
Vreemd is dat niet: wanneer twee hemellichamen dicht rond elkaar draaien is een zogenaamde gevangen rotatie veelvoorkomend. Pluto’s maan Charon heeft een gelijkaardige relatie met de dwergplaneet. Dezer dagen ontdekken astronomen aan de lopende band exoplaneten, en heel wat van die ontdekte planeten zijn rotsachtige exemplaren die op relatief korte afstand rond een relatief kleine ster draaien. Resultaat: net als de maan rond aarde houden deze planeten telkens dezelfde kant naar hun zon gericht. Ze hebben dus een permanente dagkant en een permanente nachtkant.
Warm en koud
Wie een planeet zoekt om op te wonen wordt niet meteen warm van een dergelijk scenario. Intuïtie suggereert immers dat dergelijke rotsplaneten één knoerhete kant hebben, en één veel te koude zijde. Astronomen zoeken dan ook vooral naar planeten die erg op de aarde lijken, omdat we daarvan uit ervaring weten dat ze bewoonbaar kunnen zijn.
Onderzoekers van de KU Leuven ontdekten nu dat we de rotsachtige planeten niet zomaar mogen afschrijven. Dr. Ludmila Carone, Professor Rony Keppens en professor Leen Decin brachten de mogelijke klimaten van een dergelijke planeet in kaart. Ze gebruikte 3D-computermodellen en ontdekten zo drie mogelijke klimaatscenario’s voor de planeten in een gevangen rotatie.
Te snel
Bevindt de planeet in kwestie zich erg dicht bij haar ster (in casu een rode dwerg), dan is het klimaat op het oppervlak wel onleefbaar. De exoplaneten die in twaalf dagen rond hun as (en dus ook rond hun zon) draaien hebben te maken met een sterke oostelijke wind. Die maakt de dagzijde onleefbaar warm omdat ze de atmosferische circulatie verstoort.
Gematigd klimaat
Draait de planeet sneller om haar als, dan steken er op grote hoogte twee zwakke westelijke winden de kop op. Die verstoren de circulatie niet. In een derde scenario is de oostelijke wind zwak genoeg om de circulatie evenmin te verstoren. In die laatste twee gevallen zorgt het weersysteem op de planeet in kwestie er voor dat de temperatuur over het ganse hemellichaam gespreid wordt. Het gaat om een soort natuurlijk airconditioningsysteem. De dagkant hoeft dus niet dodelijk warm te zijn, terwijl de nachtkant niet noodzakelijk veel te koud is. Een gematigd klimaat is perfect mogelijk, aldus de wetenschappers.
Er zjin heel wat exoplaneten die rond een rode dwerg draaien en een vaste dagkant hebben. Die planeten zijn interessant omdat ze per definitie dicht bij hun zon wonen. Dat maakt het voor astronomen op aarde eenvoudiger om meer over de planeet te weten te komen. Exoplaneten worden immers gedetecteerd door sterren te observeren. Wanneer een ster tijdelijk dimt, komt dat omdat er een planeet voor draaide. Dat kunnen gevoelige telescopen, zowel op aarde als in de ruimte waarnemen. Hoe groter de planeet ten opzichte van de zon, hoe meer er kan ontdekt worden. Denk daarbij aan de baan, de samenstelling en zelfs het type atmosfeer.
