Detectiesysteem zonnestormen werkt niet naar behoren

Dat een zonnestorm de westerse beschaving niet zal lamleggen, dat ontdekten we in augustus. Dergelijke stormen kunnen op het niveau van grote steden wel serieus wat miserie veroorzaken en ook vliegtuigen en communicatienetwerken zijn er gevoelig aan. Om problemen te vermijden bestaan er daarom gespecialiseerde centra die de zonneactiviteit in het oog houden. In Ukkel staat het Solar Influences Data Analysis Center, dat de detectie in West Europa voor z’n rekening neemt, maar de zonneactiviteit wordt in de hele wereld in het oog gehouden.

Omleiding

Komt er een zonnestorm op ons af, dan worden vliegtuigen bijvoorbeeld omgeleid. Ze vliegen dan niet meer langs de polen, waar de geladen deeltjes het gemakkelijkst door komen. In 1859 kreeg onze planeet de stevigste zonnestorm ooit vastgelegd te verwerken. Het zogenaamde Carrington-event stond in voor poollicht tot in de Caraïben, en minder aangenaam voorwerk in de vorm van ontploffende telegraaf-faciliteiten in Europa en de VS.

De storm kwam destijds volledig onverwachts. Vandaag worden mogelijke magnetische stormen die de aarde treffen gedetecteerd en geanalyseerd aan de hand van de Disturbance storm time (Dst) of de accuratere SYM-H-methode. Beide systemen kijken naar elektromagnetische storingen in het veld omheen de aarde, en berekenen vervolgens een gemiddelde aan de hand van observaties van vier of meer meetstations.

Ninjastorm

Op 29 oktober 2003 werd de aarde getroffen door een erg krachtige zonnestorm. In Zweden en in Zuid Afrika gingen enkele transformatoren in vlammen op. Het observatiesysteem had gefaald en er werd geen storm gedetecteerd. Dat is vervelend: de detectie en analyse moet onze steeds gevoeligere maatschappij wapenen tegen eventuele problemen. Het Tihany Magnetic Observatory in Hongarije detecteerde de storm wel.

Wetenschappers vroegen zich terecht af wat de detectiesystemen waard waren, als ze een grote storm zoals die in 2003 niet konden waarnemen. Een studie, uitgevoerd door onderzoekers van de universiteit van Alcala, komt nu met antwoorden. Grote stormen zorgen voor positieve en negatieve storingen in het magnetisch veld. Omdat de huidige systemen met gemiddeldes werken, worden cancelen de data van hevige storingen elkaar.

De onderzoekers pleiten voor een lokaal systeem waarbij het elektromagnetisch veld specifieker in het oog wordt gehouden. Een detectiemethode afgestemd op de regio waarin ze gebruikt wordt, in de plaats van een inaccurate globale index, moet er voor zorgen dat zonnestormen niet meer ongemerkt voorbij gaan.