Smarthome & privacy: hoe veilig is een slimme woning?

Natuurlijk wil je niet dat je persoonlijke informatie op straat komt te liggen. Toch kunnen alle handelingen die je via het internet uitvoert, onderschept en opgeslagen worden. Iedere internetprovider of wifi-punt kan namelijk je geschiedenis opslaan, waar je ook bent. Een VPN biedt hierbij een stukje veiligheid, door je internetgegevens te versleutelen. Maar hoe veilig is een smart home nu eigenlijk precies?  

Stukjes privacy 

Ieder apparaat is te hacken. Dat klinkt niet echt betrouwbaar of prettig, maar het is wel zo. Het ene apparaat zet de deuren echter op verschillende punten open, het andere gebruikt degelijke sloten. De hackerskwaliteiten van de kwaadwillenden bepalen vervolgens hoe ze toegang tot uw systemen kunnen krijgen… en hoever ze komen. Denk maar eens aan vroeger: heb jij wel eens met een afstandsbediening door de straten gestruind om bij mensen de televisiezender te wisselen? Dat is een heel primitieve vorm van hacken. Niet zo schadelijk of gevaarlijk. Waar ligt die grens? Dat is heel persoonlijk. Vind jij het vervelend als iemand de beelden van je videodeurbel onderschept? De opdrachten aan je Google Assistent kan terugkijken… of de camera van je babycam overneemt? Dat voelt waarschijnlijk als een echte inbreuk op je privacy. Toch is er op sommige fronten niet veel veranderd. De babyfoons van vroeger kun je bijvoorbeeld zonder problemen afluisteren, als je op dezelfde frequentie zat als je buurtbewoners. Eenzelfde inbreuk op je privacy, maar destijds werd het afgedaan als een vervelende producteigenschap. Nu we er meer mee zijn omringd, zijn we ons er des te meer bewust van. 

De gevoeligheid van smart homes 

Dat geldt ook zo bij smart home apparaten. Is het erg dat iemand je lamp aan en uit kan zetten? Irritant is het zeker, maar echt schadelijk is het niet. Het wordt persoonlijker – en gevaarlijker – als mensen toegang krijgen tot je locatiegeschiedenis, zodat ze weten wanneer je niet thuis bent. Of wanneer ze je voordeur kunnen openen, je mails kunnen lezen of toegang krijgen tot jouw wifinetwerk. Het is namelijk meer dan eens voorgekomen dat deze gebruikt werden voor grootscheepse DDOS-aanvallen of hackpogingen!  

Kwetsbaarheden en koppelingen 

Een groot punt waar privacy op de tocht staat, is het principe dat functies aan elkaar worden gekoppeld via één centraal systeem. Alleen het beeld van je deurbel zien is niet zo erg. Heb je hem gekoppeld aan een afwezigheidsfunctie via je smartphone, zodat je meldingen ontvangt als je niet thuis bent, wordt het al een stukje persoonlijker. Heb je alle systemen gekoppeld aan Apple Homekit, Google Assistant of Alexa, dan is dat een gevoelig punt in je systeem. Krijgen hackers toegang tot die slimme speakersystemen? Dan kunnen ze alle apparaten gebruiken binnen jouw bereik en hebben ze toegang tot een breed scala aan persoonlijke informatie! 

Slimme speakers 

Een tamelijk zwak punt in smart homes is de slimme speaker. Daarmee gaat het regelmatig mis. Slimme speakers luisteren namelijk continu naar jouw stem en omgevingsgeluiden. Ze interpreteren alle informatie en doen daar ‘hun ding’ mee. Inmiddels zijn de systemen zo afgedicht dat ze luisteren naar hun basiscommando ‘Hey Google’ of ‘Hey Alexa’, tot voor een jaar geleden luisterden ze alle gesprekken mee, wachtend op een teken om in actie te komen. Meestal gaat dat goed, maar niet altijd. Zeker als je de slimme speaker hebt gekoppeld aan een breed scala van diensten! In 2018 claimde een vrouw zelfs dat een Alexa speaker een gesprek had opgenomen tussen haar en haar man… en dit gesprek vervolgens doorstuurde naar een kennis!  

Privacy met slimme speakers 

Veel mensen geven hun privacy echter al voor een deel op, zodra ze een slimme speaker in huis halen. Google, Amazon en Apple maken dankbaar gebruik van alle kennis die ze via de spraakcommando’s binnenkrijgen. Ze belonen je aan de ene kant met gepersonaliseerde zoekresultaten en een zo goed mogelijk antwoord op jouw verzien, aan de andere kant gebruiken ze die informatie om advertenties te tonen van producten en diensten waar je in geïnteresseerd bent… gebaseerd op die spraakcommando’s! Daar verdienen deze diensten vervolgens weer mee. De privacy-instellingen kun je overigens bijschaven en instellen via je Google-, Apple-, en Amazon-accounts. 

Welke informatie deel je? 

Bij iedere app of bij ieder apparaat wordt toestemming gevraagd om toegang te krijgen tot bepaalde onderdelen. Kijk en oordeel altijd goed. Heeft je locatie-app toegang nodig tot je camera? Waarom? En wat is het nut dat een app kan zoeken naar andere apparaten in jouw wifi-netwerk? Verdiep je ook in de opgeslagen gegevens. Het is logisch dat een slimme speaker luistert naar wat jij zegt – zeker op het moment dat je daar opdracht toe geeft. Het is niet altijd logisch dat die commando’s en zoekopdrachten worden opgeslagen in de cloud. Google biedt de mogelijkheid om deze gegevens in te zien en te verwijderen. Ook kun je in de instellingen van je Google-account goed aangeven welke gegevens opgeslagen mogen worden en welke gegevens eventueel gedeeld mogen worden met derden. 

Digitaal spoorzoeken 

Iedereen laat tegenwoordig een digitaal spoor achter. Maar hoe meer je jezelf omringt met slimme apparaten, des te duidelijker is dat spoor. Hoe meer slimme apparaten je in huis haalt, hoe groter het digitale spoor wordt dat je achterlaat. Zorg dat stemcommando’s niet worden opgeslagen voor het verbeteren van diensten. Of verwijder deze data regelmatig bij de betreffende bedrijven. In veel gevallen is dat geen enkel probleem. Soms kun je alle gegevens ineens verwijderen… en soms moet je dat per dataonderdeel doen — maar het kan wel. Andere apparaten laten ook een spoor achterlaten. Beveiligingscamera’s in huis laten zien of iemand thuis is of niet, terwijl een slim slot inzage geeft in wie er allemaal naar binnen komt en op welke tijden. Schema’s voor een thermostaat zijn handig, maar kunnen ook laten zien dat er iemand thuis is. Een slimme energiemeter is een heel onschuldig maar dankbaar middel waar inbrekers gebruik van kunnen maken. Maak je gebruik van locatiediensten, dan staat de locatie op je smartphone sowieso altijd aan. Daar reageren je slimme apparaten weer op, wat een enorme berg aan sporen en gegevens oplevert. 

Wat wil je slim hebben? 

Smart homes zijn ontzettend cool en trendy. Je kunt je leven ook een stuk makkelijker en veiliger maken met de juiste middelen. Maar bedenk je wel wat je daar voor inlevert: een stukje privacy en – hoe ironisch – een stukje veiligheid. Het beste dat je kunt doen is in feite om juist zo min mogelijk Internet of Things-apparaten in huis nemen of in elk geval bewust keuzes te maken in welke apparaten je ‘slim’ maakt. Zo heeft Philips Hue afgelopen jaar diens slimme lampen voorzien van een bluetooth-functie, waarmee je misschien wat minder functies hebt om ze op afstand te bedienen, maar ze zijn nog altijd wel slim… mits jij thuis bent. Is het bovendien echt nodig om een ‘slimme’ waterkoker of koffiezetapparaat te hebben? Of is een versie met bluetooth of een ouderwetse knop ook goed? Een andere optie is om een apart (wifi)netwerk aan te maken voor je smart devices. Veel routers geven de mogelijkheid om een tweede wifi-netwerk in te stellen. Mocht iemand je netwerk binnendringen via je slimme apparaten, dan zijn je computers, smartphones en tablets nog altijd veilig. 

Zo houd je jouw smart home veilig

1. Gebruik sterke, unieke wachtwoorden voor elk apparaat.  Sla ze op in een app voor wachtwoordbeheer of schrijf ze op in een boekje, zodat je ze niet vergeet.  

2. Gebruik tweefactorauthenticatie, indien beschikbaar. Hiermee stuurt de app via sms, e-mail, telefoon of een authenticatie-app een tweede, tijdelijke toegangscode waarmee je kunt inloggen op de app of site van een apparaat. 

3. Schakel automatische updates in. Iedere update maakt je apparaten niet alleen slimmer, maar ook veiliger. Een 100% veilig apparaat moet nog worden uitgevonden, maar je kunt het criminelen wel zo moeilijk mogelijk maken!  

4. Denk goed na waar je slimme luidsprekers plaatst, omdat ze altijd aan staan. Of demp ze als je ze niet nodig hebt. 

5. Controleer en verwijder regelmatig de audio-opnamen van je slimme luidspreker. Amazon, Apple en Google laten je dit doen in de instellingen voor hun assistenten. 

6. Richt beveiligingscamera’s alleen op plekken waar je ze nodig hebt. Dus op de voordeur of de poort, de gevel of de koekjestrommel, maar niet in privéruimtes als slaapkamers. Scherm ook je webcam af, wanneer je deze niet gebruikt. 

7. Denk goed na over de rechten die apparaten vragen. Wil je ze toegang geven de locatiegegevens van je smartphone. Wat voor meerwaarde heeft dat? Het kan handig zijn als je slimme thermostaat weet wanneer je op weg naar huis bent, maar voor een videodeurbel is het overbodig.