Is uw organisatie klaar voor een SOA?

De voorstanders van service-oriented architectures zijn enthousiast. Ze beloven u een fl exibele implementatie van bedrijfsprocessen, met behoud van de bestaande toepassingen. Maar is het wel zo gemakkelijk? Waar liggen de struikelblokken?

Eind november van vorig jaar gaf Rick van der Lans, onafhankelijk adviseur, docent en auteur, een seminar over het thema ‘Ontwerpen van een SOA’ bij I.T. Works. ‘Als je vandaag een SOA wil bouwen, dan vind je de producten en standaarden die je nodig hebt’, vertelt hij, ‘Zo ver staan we al. Wat we nog niet hebben zijn de ‘design rules’, de regels die we moeten volgen bij het ontwerpen van onze architectuur, en een methodologie. Die zullen we pas hebben als we wat verder staan, als meer bedrijven ervaring hebben met deze aanpak.’

HET DOEL
Bezint eer ge begint, ook wanneer u begint aan een SOA. De eerste stap is het vastleggen en duidelijk maken van de doelstelling. Waarom wilt uw bedrijf haar hele IT-architectuur omgooien, en overgaan op een service-oriented architecture ? Er zijn verschillende mogelijke redenen. Misschien werkt u met verschillende toepassingen, die onderling gegevens uitwisselen, en wilt u deze communicatie standaardiseren. Misschien wil u de implementatie van de business logic standaardiseren.

Misschien wil u de bedrijfsprocessen implementeren op een flexibele manier, zodat ze gemakkelijk gewijzigd kunnen worden. Een ander mogelijk doel is de geleidelijke afschaffing of vervanging van de legacy systems. Wanneer twee bedrijven samengaan, hebben ze meerdere toepassingen dubbel.

Elke opzoeking van klanten of producten moet dus gebeuren op twee plaatsen. Het kan zinvol zijn om voor elke opzoeking een service te creëren die dat doet. Of misschien is het uw bedoeling om na verloop van tijd zuivere SOA-toepassingen creëren.

DE AANPAK BEPALEN
Aan de ene kant hebt u users en bedrijfsprocessen, aan de andere kant databases en gegevensverwerking. Aan welke kant begint u, wanneer u een SOA wil invoeren?

Er zijn drie mogelijkheden. In de bottom up aanpak vertrekt u van één of meerdere toepassingen die u wil ontsluiten door middel van services. In de top down aanpak vertrekt u vanuit één of meerdere bedrijfsprocessen, en implementeert u de services die u nodig hebt voor de ondersteuning van die bedrijfsprocessen. In de outside in aanpak vertrekt u vanuit één of meerdere toepassingen en één of meerdere bedrijfsprocessen, en creëert hiervoor de nodige services.

Daarnaast kunt u ook nog kiezen voor de aanpak met lange iteraties (een heleboel toepassingen en/of bedrijfsprocessen) of de aanpak met korte iteraties (slechts enkele toepassingen en/of bedrijfsprocessen). Rick van der Lans: ‘Vandaag ben ik voorstander van de outside in aanpak met korte iteraties, want zo kan je ervaring opdoen zonder brokken te maken; al doende leert men.’

DE BETROKKENHEID VAN HET MANAGEMENT
Een SOA invoeren doet u niet achter de rug van het management. Het betekent een fundamentele verandering van de hele IT van het bedrijf : architectuur, werkwijze, verantwoordelijkheden en toekomstperspectief. Het is een beslissing voor de lange termijn.

U gaat services bouwen volgens de bedrijfsprocessen. Die overschrijden de grenzen van de verschillende afdelingen van het bedrijf . Dat is geen IT-project, dat is de invoering van business process management, en dat vereist een goede samenwerking tussen businessmensen en informatici. Daarover beslissen de business managers; dit gaat de bevoegdheid van de CIO te boven. Zijn ze niet geïnteresseerd, zelfs niet door fl exibele implementatie van bedrijfsprocessen, dan zijn ze misschien wel vragende partij voor Business Activity Monitoring of voor Key Performance Indicators.

DE ORGANISATIE VERANDERT
Door de invoering van business process management en service-oriented architecture verandert de organisatie van uw bedrijf.

Aan de kant van de business worden de ‘muren’ tussen de afdelingen minder hoog. In de IT-afdeling worden er geen toepassingen meer ontwikkeld, maar services; er is een ‘SOA manager’ en ook een verantwoordelijke voor de ‘Enterprise Service Bus’ die de systemen en toepassingen met elkaar verbindt. En er wordt opleiding gevolgd : over business process modeling, over ontwikkelen van services, over de nieuwe producten, enzovoort.

EN VERDER NOG…
Zijn dit de belangrijkste struikelstenen? Natuurlijk niet. ‘Het is niet eenvoudig de juiste producten te kiezen,’ volgens Rick van der Lans ,’en bij het ontwerpen van de nieuwe architectuur komt heel wat kijken. De performance kan een groot probleem vormen, omdat er zoveel communicatie plaatsvindt tussen de modules, en er misschien plots veel nieuwe (internet-)gebruikers bijkomen.’ Hoe maakt u optimaal gebruik van de aanwezige ESB? Dat zult u zelf moeten uitzoeken voor uw omgeving. Er moeten ook contracten afgesloten worden, service level agreements.

Meestal is het de bedoeling om in eerste instantie de bestaande toepassingen te integreren in de SOA, maar kan dat wel? Zijn de programma’s zo geschreven dat elke service een bepaalde bestaande module kan aanroepen? Het is ook moeilijk een software-pakket op te nemen in een SOA, tenzij het pakket zo is gebouwd, en dat is vandaag nog zeer zeldzaam.

Hoe staat het met de availability? Een web-toepassing moet 24 uur op 24, zeven dagen op zeven beschikbaar zijn. En hoe staat het met de kwaliteit van de gegevens? Heeft iemand van IT al een reference architectuur opgesteld? Beschikt u over een enterprise data model? Zonder deze twee zal het moeilijk worden. Doet u aan master data management?

Voor u in uw bedrijf een service-oriented architecture kunt invoeren, moeten er dus heel wat voorwaarden vervuld zijn. Het is best zich niet onberaden in het avontuur te storten.

Rick van der Lans is gespecialiseerd in SOA, datawarehousing, systeemintegratie en
databasetechnologie. Hij is directeur van het Nederlandse R20/Consultancy BV (www.r20.nl).
Christiane Vandepitte is zelfstandig consultant.