Controleer de uitlijning van je partities

Er komen steeds meer SSD’s en AF-schijven (Advanced Format) op de markt. Bij zulke schijven is het belangrijk dat je partities correct zijn uitgelijnd, wil je althans de prestaties van je schijfoperaties niet nadelig beïnvloeden. Disk Alignment Test vertelt je meteen of dat op jouw systeem goed zit.

Disk Alignment Test is een minuscuul programma, dat geen installatie vereist en evenmin drivers installeert. Zodra je het tooltje opstart, kom je meteen te weten of alle partities op de gedetecteerde schijven wel correct zijn uitgelijnd.

Een correcte uitlijning is alleen van belang op zogenoemde AF-schijven, waartoe ook SSD’s behoren. AF staat voor Advanced Format en het komt er vooral op neer dat die schijven intern niet met fysieke sectoren van 512 bytes werken, maar met grotere sectoren, gewoonlijk van 4K.

De meeste schijven zijn van het 512e-type, waarbij ‘e’ staat voor emulatie: intern werken die schijven wel met 4K-sectoren maar de firmware zorgt ervoor dat alle aanvragen van programma’s en het besturingssysteem – die in veel gevallen nog sectoren van 512 bytes verwachten – netjes worden vertaald naar de fysieke adressen van de 4K-sectoren.  Wanneer een programma bijvoorbeeld sector 63 (te beginnen van 0) wil beschrijven, dan zal zo’n schijf fysieke sector 8 inlezen (1: 0-7, 2: 8-15, 3: 16-23, 4: 24-31, 5: 32-39, 6: 40-47, 7: 48-55, 8: 56-63) en vervolgens enkel de 512 bedoelde bytes uit die 4K-sector wijzigen.

Een besturingssysteem als Windows werkt echter met clusters: een groepje opeenvolgende sectoren van 512 bytes. Gewoonlijk bestaat zo’n cluster uit 8 sectoren, precies evenveel als een fysieke sector van 4K dus. Stel echter dat de eerste sector (van 512 bytes) van je partitie sector 63 zou zijn en Windows wil de allereerste cluster wijzigen, dan heeft die dus sector 63 t/m 70 nodig en zal zo’n AF-schijf twee 4K-sectoren moeten inlezen (namelijk sector 8 – 58-63 – en sector 9 – 64-71 -), wat extra tijd vergt. Was de partitie begonnen op een sector deelbaar door 8, bijvoorbeeld sector 64, dan moest er maar één 4K-sector worden ingelezen wat uiteraard beter is naar prestaties toe.

Windows 7 en hoger zal normaliter een 4K/SSD-schijf correct herkennen en ook op de juiste manier uitlijnen, maar wordt de formattering met (bijvoorbeeld) Windows XP of met verouderde partitioneringssoftware uitgevoerd, dan kan dat wel eens mislopen.

Disk Alignment Test voert zo’n controle voor je uit en geeft je meteen aan welke partities eventueel foutief zijn uitgelijnd. In een uitzonderlijk geval zal daar ‘assumed aligned’ te zien zijn, wat zoveel betekent als ‘verondersteld uitgelijnd’. Dat kan gebeuren als de tool om een of andere reden niet de beginsector van de partitie kan inlezen. In het programma kun je zowel een grafische als een tekstuele representatie van de partities opvragen. Deze laatste geeft iets meer feedback, waaronder de clustergrootte, begin- en eindsector van de partitie en het gebruikte bestandssysteem.

Mocht je inderdaad met een niet-uitgelijnde partitie te maken hebben, dan kun je dat alsnog corrigeren met de juiste software, bijvoorbeeld met een partitiebeheerder of met software die door de schijfproducent ter beschikking is gesteld. We raden je wel uitdrukkelijk aan eerst een databack-up en/of diskimage te maken om mogelijk dataverlies te voorkomen.