Hoe Helsinki af wil van de privéauto

Het nieuwe plan van de Finse hoofdstad gaat niet alleen over meer bussen, treinen en taxi’s, maar over het ontwikkelen van een compleet nieuwe transportinfrastructuur.

Een familie die de kinderen moet afzetten aan school gebruikt daarvoor de belbus. Systemen om auto’s te delen moeten volop beschikbaar worden. Wie in de zomer op vakantie gaat, doet dat met een huurauto.

In de stad zelf moeten fietsen ervoor zorgen dat je overal geraakt. Er komen her en der lockers die je kan huren om je zware bagage in te bewaren. Als het weer plots slechter wordt, krijg je een bericht op je telefoon en suggesties om op een andere manier op je bestemming te komen, zonder drijfnat te worden. Een proactieve routeplanner suggereert de beste routes op basis van actuele verkeersgegevens en brengt gebruikers op de hoogtes van files, ongevallen en weersomstandigheden.

Eén platform
Al dit soort diensten (openbaar vervoer, taxi’s, fietsen, Uber-achtige diensten) moeten op één gezamenlijk platform beschikbaar komen. Je zal “transportpakketten” kunnen kopen zoals je nu een simkaart koopt: ofwel als vast abonnement ofwel betaal je enkel wat je verbruikt. Verschillende transportbedrijven zullen op het platform hun diensten kunnen aanbieden. Als de behoefte van de verbruiker verandert, kan hij met een druk op de knop naar een andere of goedkopere aanbieder overstappen.

Veranderde attitude tegenover auto"s
De inspiratie voor het plan komt van een thesis van transportingenieur Sonja Heikkilä, geschreven in opdracht van het departement Stadsplanning van de stad Helsinki. Heikkilä argumenteert dat de veranderde attitude van jongeren tegenover de auto, gecombineerd met de mogelijkheden van mobiele technologie, de manier waarop mensen zich verplaatsen compleet op zijn kop kan zetten.

Op dit ogenblik wordt het openbaar vervoer in Helsinki, net zoals in de meeste andere steden, nog door de overheid overzien. Een overstap naar het systeem van Heikkilä zal niet eenvoudig zijn, maar de fundamenten worden op dit moment al gelegd. Zo zijn er concrete plannen voor een systeem (Traffic Lab) om verkeersdata te verzamelen via GPS-systemen, radiosignalen en mobiele netwerken. Dat zal in 60.000 voertuigen geïnstalleerd worden en verzamelt tot eind 2015 gegevens. Daarna worden de data ter beschikking gesteld aan elk bedrijf dat ermee aan de slag wil.

Het online boeken van belbussen kan al sinds 2013 in Helsinki. De busjes worden dynamisch geleid zodat altijd het dichtstbijzijnde busje nieuwe passagiers gaat ophalen. Het achterliggende IT-systeem, ontwikkeld door de Finse start up Ajelo, doet miljoenen berekeningen per dag om het ophalen en transporteren zo efficiënt mogelijk te maken en passagiers zo weinig mogelijk te laten wachten.

Startschot: 2015
De eerste stappen in het nieuwe project worden begin 2015 gezet, met een experiment in een voorstad van Helsinki dat alle bestaande transportmiddelen bundelt: treinen, trams, (bel)bussen en taxi’s. Gebruikers zullen gemakkelijk hun maandelijks transportkosten in de gaten kunnen houden en optimaal van de verschillende diensten gebruik kunnen maken, zodat ze snel weten of het gebruik van de eigen auto economisch of noodzakelijk is.

Ook verschillende juridische obstakels moeten nog opgeruimd worden: zo is er momenteel nog altijd een staatsmonopolie op de verkoop van tickets voor openbaar vervoer. De grootste technologisct uitdaging worden het valideren van betalingen, omdat daar nog geen eengemaakt systeem voor bestaat en het onderling laten communiceren van de verschillende transportsystemen.

Andere landen denken mee
Overigens heeft niet alleen Finland plannen in deze richting. Ook in Oostenrijk en Duitsland wordt er al volop over nagedacht. Zweden heeft zelfs al een min of meer vergelijkbaar experiment opgestart. In de stad Gothenburg is er de Ubigo-dienst die ook alle mogelijke vormen van vervoer probeert te combineren. Daarnaast is er de Europese Unie die dit soort initiatieven met grote aandacht in de gaten houdt en andere lidstaten wil aanzetten om dit ook te overwegen. De vergadering van de EU waar dit beslist werd, werd georganiseerd in…Helsinki.