Opinie: Facebook schiet zichzelf (opnieuw) in de voet

Het is voor veel Australische Facebook- en Instagram-gebruikers een gekke ochtend geweest zijn. Op het moment dat je gaat slapen staat je nieuwsfeed nog vol met posts van nieuwsmedia die je volgt. Maar als je tijdens de ochtendkoffie nog even snel inlogt om mee te zijn met het laatste nieuws, zie je plots helemaal geen nieuws meer. De pagina’s van je vaste nieuwsbronnen zijn akelig leeg. Wat is er gebeurd?

Facebook heeft vannacht het besluit genomen om alle nieuwssnippets van hun platform te verwijderen voor Australische gebruikers. Op het moment dat de William Easton, country manager voor Facebook in Oceanië, het blogbericht de wereld instuurde, lag het gros van de Australiërs nog rustig in zijn bed. Nieuwsberichten van internationale media zijn niet meer zichtbaar voor hun Australische volgers en de Australische media kunnen zelfs helemaal niets meer delen. De actie van Facebook is het resultaat van een aanslepend conflict met de politiek over een nieuw wetsontwerp rond het tonen van nieuwssnippets op sociale media.

Mediasector in nood

Wellicht heb je de laatste wel het een en ander gelezen over die controversiële wet, maar ik schets graag toch even de context. Door de coronapandemie staat het water veel Australische nieuwsuitgevers aan de lippen. Tientallen lokale kranten verdwenen omdat ze nauwelijks nog advertentie-inkomsten binnenhaalden. De Australische marktwaakhond deed onderzoek en concludeerde dat 80% van de inkomsten uit de digitale advertentiemarkt naar Google, YouTube en Facebook gaan. Het onderzoeksrapport deed uiteraard heel wat stof opwaaien en de Australische regering vond het tijd om iets aan die ongelijke marktverhoudingen te doen en de noodlijdende mediasector een reddingsboei toe te werpen.

In december keurde het parlement een nieuwe mediawet goed. Via dat wetsprincipe kunnen uitgevers aan Google en Facebook een vergoeding vragen voor nieuwssnippets (korte samenvattingen voor nieuwsartikels) die in Google Search of in de Facebook-nieuwsfeed getoond worden. Het wetsontwerp stelt overigens niet zwart-op-wit dat Google en Facebook verplicht zijn om elke uitgever te betalen. Het is meer een hulpmiddel waar de uitgever naar kan grijpen als hij niet tot een akkoord kan komen met de techgiganten over het verdelen van inkomsten. De regering wil dus vooral de kleinere partijen sterker maken aan de onderhandelingstafel, zodat Google en Facebook een verzadigend deel van de koek overlaten.

Puberaal gedrag

Nog voor de feitelijke stemming in het parlement tekende Google en Facebook al verzet aan. Dat de technologiebedrijven op hun tenen getrapt zijn omdat de politiek hen als boemannen voorstelt, is natuurlijk wel te begrijpen. Zij stellen hun platform open voor nieuwsuitgevers om hun publiek te bereiken en nieuwe lezers aan te trekken en vanuit hun optiek is het dan ook logisch dat zij daar ook iets aan overhouden. We hebben het in dit opiniestuk dan wel over Facebook, maar ook Google heeft maandenlang lopen jammeren en klagen over hoe oneerlijk de wet voor hen is. Grote dreigementen werden daarbij niet geschuwd. Maar als het puntje bij paaltje kwam, toonde Google zich toch volwassen en besloot het de Australiërs de hand te reiken.

Daar was Facebook dus duidelijk niet toe bereid. In de blogpost schrijft Easton dat nieuws maar een verwaarloosbaar deel van de content op Facebook vormt en dat de gebruikservaring niet minder zal maken als er geen nieuws meer te lezen is. Maar of de Australiër nu nieuws wil lezen op sociale media, dat interesseert Facebook helemaal niet. Zij hopen vooral dat de nieuwsuitgevers de komende dagen gaan inzien hoe hard zij Facebook nodig hebben en op hun knieën komen smeken voor vergiffenis. Dat zou druk leggen op de regering om het wetsvoorstel alsnog om te draaien.

Facebook slaat hier echter naar mijn mening de bal volledig mis door een verkeerd signaal te geven. ‘Per ongeluk’ werden bovendien ook de pagina’s van hulpdiensten geblokkeerd. Ik las een mooie quote van een Australische professor die de actie van Facebook perfect samenvat: “Facebook is 17 jaar oud en gedraagt zich ook als een 17-jarige puber.” (bron: VRTNWS)

Europa, word wakker!

Wat hoopt Facebook nu op lange termijn te bereiken? Daar probeer ik me al heel de dag de kop over te breken. Ze gaan alleen hun tegenstanders nog dieper tegen zich in het harnas jagen. Het beleid van Facebook staat wereldwijd ter discussie en zowel in de Verenigde Staten als Europa zijn antitrustprocedures tegen het bedrijf aan de gang. Sinds het Cambridge Analytica-debacle belandt het bedrijf in het ene schandaal na het andere. Je zou verwachten dat ze stilaan hun lessen hebben geleerd, maar niet dus. Streel je het ego van Facebook niet, dan mag je je aan een tegenreactie verwachten. “If you’re not with me, then you’re my enemy.”

Als de Europese politiek nu nog niet wakker geschud is, dan weet ik niet wat daarvoor nog nodig zou zijn. Wanneer een bedrijf beslist dat het zich niet naar een wet hoeft te schikken omdat ze er niet mee eens, dan ontstaat er een probleem. Beeld je maar in dat iedereen te snel zou rijden op de wegen omdat ze de opgelegde snelheidsbeperking oneerlijk vinden. Niemand vindt de coronamaatregelen leuk, maar we hebben ze in het algemene belang ook maar te volgen. Maar zo lijkt Facebook in deze situatie niet te redeneren. Er is niets mis met het nut van of de argumentatie achter een politiek besluit openlijk in vraag te stellen. Maar mensen de toegang tot nieuws proberen te ontzeggen, toont aan dat Facebook zichzelf te machtig waant en meer overheidsregulatie stilaan noodzakelijk is.

En zo schiet Facebook zichzelf dus opnieuw in de voet. Deze affaire zal alleen maar leiden tot meer antitrustwetten om techgiganten onder te controle te krijgen. Wie een kuil graaft voor een ander, valt er meestal zelf in.