“Helft van takenpakket is geautomatiseerd tegen 2055”

Een onafhankelijk onderzoek van McKinsey Global Institute wierp een blik op de naderende automatisering van de arbeidsmarkt, en kwam tot een conclusie die veel onheilspellende berichten moet nuanceren. Het is onvermijdelijk dat artificiële intelligentie en robotica zal zorgen voor radicale veranderingen op de arbeidsmarkt, menen de onderzoekers, maar zulke omwenteling is niet voor morgen. Het kan nog makkelijk veertig jaar duren voor de nieuwe manier van werken ingeburgerd is.

Volledige automatisering is zeldzaam

In de studie werden 800 van de meest uiteenlopende jobs – zoals leerkrachten, psychiaters, programmeurs, horlogemakers –  gedissecteerd tot 2.000 abstracte taken. Een verkoper zal bijvoorbeeld niet enkel achter de kassa staan, maar ook klanten adviseren of producten aanvullen; taken die elk andere vaardigheden vereisen, van sociale perceptie en natuurlijke taalverwerking tot fijne motoriek en mobiliteit. Door elke taak afzonderlijk te evalueren, konden de onderzoekers schatten in welke mate en hoe snel een job kan geautomatiseerd worden door de technologie die nu beschikbaar is.

Blijkt dat slechts een heel kleine groep moet vrezen voor de robotische concurrentie: minder dan 5 procent van alle jobs bestaat uit taken die voor de volle 100 procent kunnen worden overgenomen. Het gaat dan vooral om repetitieve, fysieke beroepen die steunen op voorspelbare acties in een gestructureerde omgeving, zoals het sorteren van agrarische producten of het bedienen van naaimachines. Bij 60 procent van alle jobs kunnen ongeveer een derde van de taken worden geautomatiseerd. Taken zoals dataverzameling en -verwerking zijn bij de meest voorkomende taken die aan een machine kunnen worden uitbesteed.

2055, 2035 of 2075?

Dan nog is de kans klein dat je van de ene op de andere dag uit je job wordt gezet. “Zelfs nu het technische potentieel bestaat, schatten we dat het nog jaren zal duren voor het effect van automatisering op huidige werkactiviteiten volledig uit is gewerkt,” wordt in het rapport geschreven. “Onze scenario’s tonen dat de helft van de huidige werkactiviteiten geautomatiseerd kan worden tegen 2055.” De wetenschappers voegen evenwel toe dat de ommekeer onder invloed van verschillende factoren ook twintig jaar vroeger of later kan gebeuren. Hoe snel de automatisering plaatsvindt, zal immers sterk variëren in elke sector, en is onder andere afhankelijk van de kosten, technologische vooruitgang en de sociale acceptatie.

Meer productiviteit

Het grootste voordeel van zulke automatisering van werkactiviteiten is meer productiviteit, zegt het onderzoek. Intelligente robotica kunnen wellicht sneller werken, met een lager foutenpercentage dan een menselijke werker, en “in sommige gevallen resultaten behalen die verder gaan dan het menselijke kunnen”. De onderzoekers denken dat automatisering op termijn voor een wereldwijde productiviteitstoename van 0,8 tot 1,4 procent per jaar. Om te vergelijken: de stoommachine was goed voor een jaarlijkse toename van 0,3 procent.

Nieuwe revolutie

Het rapport schildert daarmee een minder onheilspellend beeld dan sommige andere voorspellingen in verband met automatisering. Dat komt omdat te vaak wordt geconcentreerd op het verlies van jobs, terwijl dat niet per se aan de orde is. Mensen die vervangen worden door automatisering moeten op zoek naar ander werk, aan de zijde van machines, zegt het onderzoek, en dat is al eens eerder gelukt. De robotrevolutie kan namelijk qua omvang vergeleken worden met de Industriële Revolutie: een ommezwaai in de 20^e eeuw, waarbij eveneens werd gevreesd voor een verwoestende vernietiging van jobs. “Die veranderingen veroorzaakte geen massale werkloosheid op lange termijn omdat ze werden vergezeld van de creatie van een nieuw type jobs,” nuanceert het rapport. Het wordt verwacht dat ook nu nieuwe jobs worden gecreëerd die het verlies moet compenseren.