Je pc doorverkopen: hoe ga je te werk?
Wat doe je met je oude computer als je een nieuwe laptop koopt of er eentje krijgt van je werkgever? Heel veel oude elektronische apparaten belanden ofwel in een stoffige kast, waar ze nooit meer uitkomen, ofwel op de vuilnisberg. Op 14 oktober publiceerde het WEEE-forum, een belangengroep die zich inzet om de elektronische afvalberg te verkleinen, de alarmerende statistiek dat de totale hoeveelheid ‘e-waste’ die de wereldbevolking produceerde in 2021 maar liefst 57,4 miljoen ton bedroeg.
Om dit cijfer in perspectief te plaatsen: dat is een groter gewicht dan de Chinese muur, de zwaarste architecturale constructie op onze aardbol. Soms gaan apparaten zodanig stuk dat ze niet meer te redden zijn, en in dat geval zit er inderdaad niets anders op dan ze naar het containerpark te brengen. Maar heel vaak worden elektronische apparaten uit gemakzucht weggegooid omdat een lampje niet meer brandt of omdat ze met de jaren wat trager zijn geworden. Zo worden ook veel laptops en desktops die na een kleine opknapbeurt nog perfect zouden werken te vroeg doodverklaard. Heb jij thuis een computer liggen die je niet meer gebruikt? Schenk hem dan een tweede leven en geef of verkoop hem door aan een goede kennis of via een tweehandswebsite.
Zo draag je een steentje bij aan het verminderen van elektronisch afval. Het doorverkopen van je pc is natuurlijk ook niet zonder risico’s. Het VRT-programma Factcheckers deed onlangs een simpel experimentje waarbij ze 15 oude pc’s overkochten via zoekertjeswebsites. De verkopers waren er allemaal rotsvast van overtuigd dat ze al hun gegevens hadden verwijderd, maar met een beetje speurwerk wisten de Factcheckers bij elf van de vijftien pc’s verwijderde privégegevens terug te halen uit de harde schijf, zoals facturen, vliegtickets maar ook bankkaart- en identiteitsgegevens.
Drie pc’s bleken helemaal niet leeggemaakt te zijn. De gedachte dat een vreemde vrije toegang zou hebben tot je privéleven is op zich al akelig, maar bovendien loop je nog eens het risico slachtoffer te worden van identiteitsfraude, als de volgende eigenaar slechte intenties heeft. Laat dus niets aan het toeval over en zorg ervoor dat je pc met een propere lei kan beginnen aan zijn tweede leven.
“Bestanden in de prullenbak gooien, verwijdert ze niet voorgoed van je pc.
Back-ups maken
Voor je alle gegevens wist, moet je natuurlijk eerst beslissen welke data je niet wil kwijtspelen. Van belangrijke bankdocumenten tot mappen met vakantiefoto’s: er staan ongetwijfeld nog waardevolle gegevens op die oude, verstofte computer. Als je de basisregels van back-ups kent, dan heb je ongetwijfeld al op regelmatige basis back-ups gemaakt op een externe schijf of in de cloud. Voor back-ups geldt de simpele raad: je hebt er nooit te veel. Als dit niet nog niet gebeurd zou zijn, dan is nu het goede moment voor een back-up, zodat je waardevolle gegevens niet voorgoed kwijt bent. We zetten de belangrijkste regels voor het maken van een veilige back-up nog eens op een rijtje.
De belangrijkste vraag die je je moet stellen is WAAR je de gegevens wil bewaren. De twee meest courante opties zijn fysiek op een harde schijf of online in de wondere wereld van de cloud. Beide methoden hebben voor- en nadelen. Heb je een harde schijf liggen, dan is dat een heel eenvoudige oplossing. Je sluit hem gewoon aan op je pc en je selecteert de bestanden die je erop wil bewaren. Er bestaan natuurlijk veel types harde schijven. Je hebt eenvoudige usb-sticks met een opslagcapaciteit van 8GB, tot stevige Solid State Drives (SSD’s) die tot 2TB aan gegevens veilig kunnen bewaren. Via de Windows-instellingen kan je de volledige inhoud van je apparaat kopiëren naar een externe schijf. MacOS heeft hiervoor Time Machine. Het spreekt voor zich dat je dan wel wat schijfruimte nodig hebt. Het nadeel is wel dat als je je schijf kwijtspeelt of beschadigt, je gegevens niet te recupereren zijn.
Voor sloddervossen kan cloudopslag een alternatief bieden. Programma’s zoals Google Drive en Microsoft OneDrive geven je gratis een begrensd aantal gigabyte ter beschikking. Je kan ze vaak ook in je besturingssysteem integreren om automatisch een virtuele kopie te laten maken van bestanden. De gratis programma’s hebben natuurlijk wel het nadeel dat de opslagruimte beperkt is, en voor extra capaciteit moet je bijbetalen. In de gratis versies kan je wel enkele mappen met documenten en foto’s kwijt, maar zeker niet alles dat op je pc bewaard staat. Betalende programma’s zoals IDrive en Backblaze geven je tot 10TB of zelf onbeperkte opslagruimte ter beschikking, voor slechts enkele euro’s per maand.
Harde schijf leegmaken
Nu is het tijd voor de grote schoonmaak van je pc. Verwijder de bestanden je niet meer nodig hebt na de vorige stap. Veel mensen maken de fout te denken dat ze door bestanden in de prullenbak te smijten (en die af en toe eens leeg te maken), die gegevens ook voorgoed van hun pc verwijderd hebben. Maar vergis je niet: de geest van het document blijft voortbestaan op de harde schijf van je computer en een handige gebruiker zou die weer tot leven kunnen wekken. Om zeker te zijn dat alles weg is, moet je dus de harde schijf van de computer leegmaken door er een schoonmaakprogramma op los te laten.
Een veelgebruikt programma hiervoor is CCleaner, dat je gratis kan installeren voor Windows. Onder het menu Extra vind je de optie om je harde schijf te wissen. Bij wissen selecteer je ‘heel station’ om ervoor te zorgen dat echt alle gegevens verwijderd zijn. Wat gebeurt er nu precies tijdens dit proces? Het programma zal de gegevens op je harde schijf overschrijven met willekeurige data. Dit is een stevige ingreep die meestal ook meerdere rondes vergt. CCleaner geeft je dan ook de optie tussen Eenvoudig overschrijven (1 keer), Uitgebreid overschrijven (3 keer), Complex overschrijven (7 keer) en Zeer complex overschrijven (35 keer). 1 keer de data laten overschrijven kan voldoende zijn, maar om zeker te zijn, laat je dit best drie keer doen. 7 keer overschrijven is de beveiligingsnorm voor apparaten van het Amerikaanse leger en is voor een doorsnee gebruiker een tikkeltje overdreven.
De meest complexe optie heet de Gutmann-methode, vernoemd naar Peter Gutmann. Hier worden de gegevens wel 35 keer overschreven met verschillende algoritmes. Deze methode laat echt niets aan het toeval over, maar als je CCleaner dit zou laten uitvoeren, ben je al snel enkele uren van je dag kwijt.
Mac heeft zijn eigen ingebouwde Schijfhulpprogramma om de harde schijf te formatteren. Je selecteert de interne harde schijf en klikt op Wis. Net als bij CCleaner moet je aangeven hoeveel keer je de data wil laten overschrijven, van 1 tot 7 keer). Je kan schoonmaakprogramma’s eveneens gebruiken om externe harde schijven leeg te maken. Nog een paar kleine tips voor je je harde schijf wist: zorg ervoor dat de software die op je computer staat gedeactiveerd is. Dit doe je via het Configuratieprogramma. Vergeet ook je mailadressen niet los te koppelen van je computer.
Besturingssysteem opnieuw installeren
Na de vorige stap is het ruwe schrobwerk gebeurd. Nu is het tijd om je laptop weer schone kleren te geven. Door Windows of macOS opnieuw te installeren, zorg je ervoor dat de volgende eigenaar met een cleane versie aan de slag kan. In deze stap zal je ook de laatste banden die je nog met je oude apparaat hebt doorknippen. Je persoonlijke inloggegevens en instellingen worden in deze stap weggehaald; de laptop zal letterlijk niet meer weten wie jij bent. Voor Windows-pc’s moet je in het menu Systeem > Systeemherstel zijn. Vervolgens klik je op ‘Deze pc opnieuw instellen.’
Je zal nu de keuze krijgen tussen Windows herinstalleren met al je bestanden intact, of je bestanden laten wissen tijdens de installatie. Je kiest hier best de tweede optie, al raden we je aan nog altijd eerst een schoonmaakprogramma op je systeem los te laten alvorens Windows opnieuw te installeren. Het herinstalleren van Windows kan ook wel een tijdje in beslag nemen, afhankelijk van hoeveel gigabyte nog dient opgeruimd te worden en hoeveel niet-geïnstalleerde updates moeten ingehaald worden. Na het systeemherstel zal je altijd de meest recente versie van Windows hebben. Herstart je je pc, dan zal je die weer vanaf nul moeten instellen.
Ook macOS biedt de keuze om het besturingssysteem te herinstalleren zonder verlies van bestanden of een volledig schone versie met de laatste updates inbegrepen. Voor die tweede optie moet je de installatie uitvoeren via het macOS-herstelmenu. De precieze werkwijze varieert dan ook nog eens naargelang je een Mac(book) met M1-processor gebruikt of nog een oudere uit het Intel-tijdperk. Bij de Apple Silicon-modellen houd je de aan-uitknop ingedrukt tijdens het opstarten, tot het herstelmenu verschijnt.
Onder het tandwielsymbool vind je de optie om macOS opnieuw te installeren. Bij een Intel-Mac moet je tijdens het opstarten de sneltoetscombinatie Option-Command-R ingedrukt houden tot je een Apple-logo ziet. Het kan voorvallen dat bij een oudere laptop je apparaat niet meer compatibel is met de laatste versie van het besturingssysteem. Je zal dan altijd teruggezet worden naar de beste versie die jouw systeem kan draaien. Net zoals veel Windows-laptops ook niet meer in aanmerking komen voor Windows 11.
Extra glans
Onder de motorkap is je computer nu helemaal klaar om aan een nieuw leven te beginnen. Maar het oog wil ook wat. Niemand zal een computer kopen die onder een laag stof hangt, met een toetsenbord vol kruimels zit en overal vingerafdrukken heeft. Blink je apparaat dus nog even op voor je het doorverkoopt. Het spreekt voor zich dat je een beetje voorzichtig moet zijn met welke producten je gebruikt; een laptop is een delicaat wezen.
Door met een vochtig microvezeldoekje over je toetsenbord en trackpad te wrijven, haal je er al de meeste veiligheid af. Als je grondig wil zijn, kan je nog met een wattenstaafje tussen de toetsen peuteren en blazen met perslucht voor de finishing touch. Voor je scherm bestaan speciale sprays. Welk middel je ook gebruikt: er mag geen aceton inzitten. Breng de spray aan op een droog microvezeldoekje en veeg over je scherm. Je laptop ziet er weer zo goed als nieuw uit. Een andere sluipmoordenaar voor laptops en desktop-pc’s is stof in het binnenwerk. Te veel stof zorgt ervoor dat je pc niet meer goed kan ‘ademen’ en sneller oververhit geraakt. De binnenkant is moeilijker om schoon te maken omdat je hiervoor de behuizing van je computer moet openbreken.
Doe dit alleen zelf als je goed weet wat je doet. Anders roep je beter de hulp in van een specialist. Voor het schoonmaken van de binnenkant heb je niet meer nodig dan een droog microvezeldoekje en een blik met perslucht. Een goede tip is om de ventilatoren tegen te houden met je vinger als je gaat blazen met perslucht. Anders kunnen de motortjes beschadigd geraken. Heeft je computer een stoffilter onder de behuizing, dan moet je die ook af en toe eens leegmaken.
Tip: Schenk je laptop aan een goed doe
Vind je geen overnemer voor je oude pc? De vzw Ondernemers voor een Warm België zamelt gebruikte pc’s in om ze te schenken aan kansarme gezinnen. Ze hebben meer dan 400 inzamelpunten in België waar je je computer kan binnenbrengen. Je vindt meer info op https://www.ovwb.be/.
