Een slimmer huis: domotica voor een prijsje

Niet zo lang geleden was domotica een verre droom voor de meesten onder ons. Een domoticasysteem inbouwen in je huis was een ingrijpende en vooral prijzige ingreep. Vandaag ligt dat anders en dat hebben we te danken aan het internet der dingen. Steeds meer en meer diverse toestellen vinden hun plaatsje op het wereldwijde web, waar ze niet enkel met jou, maar ook met elkaar kunnen praten, en dat biedt mogelijkheden. Overweeg je om je huis te automatiseren, maar mag het niet te veel kosten, dan ben je hier aan het juiste adres. Ik kijk samen met jou naar de mogelijkheden van hedendaagse betaalbare domotica-oplossingen en hoe ze je leven gemakkelijker maken.

De voorbereiding

Ik ga er van uit dat je een bestaand huis wil omtoveren tot een pareltje van comfort en automatisering. Dat wil in de praktijk zeggen dat je een aantal toestellen zal kopen, al naargelang wat je slim wil maken. Besturing gebeurt normaal gezien via een smartphone of tablet. Dat is dus het eerste dat je nodig zal hebben. Veel kan je niet verkeerd doen bij de aanschaf van zo’n telefoon. Domotica-apps zijn niet zo groot en niet zo zwaar, zodat een goedkoop toestel volstaat. Laat je niet verleiden tot de aanschaf van een Windows Phone. Relevante apps zijn compatibel met Android en iOS, maar zelden tot nooit met Windows Phone.

Vervolgens heb je een degelijk thuisnetwerk nodig. Je domoticasysteem zal met je smartphone praten via het web. Goed wifibereik is daarbij noodzakelijk, ook al werken de meeste apps in zekere mate ook via het mobiele telefoonnetwerk. Denk daarom aan een range extender of extra router. Zorg er wel voor dat je geen allegaartje van wifi- en bedrade netwerken krijgt over je hele huis, maar een enkel ééngemaakt netwerk. Dat zal de bediening van je domoticasysteem ten goede komen. Voor sommige functies is immers vereist dat je domotica en je smartphone op het zelfde netwerk zitten.

Stekker met een brein

Met je infrastructuur op orde is het tijd om je huis slim te maken. De eenvoudigste manier om dat te doen is met slimme stekkers die toelaten om je (domme) toestellen van op afstand aan en uit te schakelen. Een stekkerdoos met een timer die je manueel moet instellen was vroeger de beste optie om je elektronica een beetje te automatiseren, vandaag kan dat uiteraard beter.

Slimme stekkers zijn de timerstekkers van de 21ste eeuw. Hun functie is heel eenvoudig maar daarom niet minder krachtig: soms laten ze stroom door, soms niet. Je bedient dergelijke stekkers meestal met een eigen app. Verbinden kan al naargelang het model rechtstreeks met je wifinetwerk, of met een basisstation dat aan je router is gemonteerd. 

Slimme stekkers (of smartplugs voor wie wat internationale research wil doen) bestaan van verschillende merken. Zo heeft D-Link een exemplaar dat je rechtstreeks aansluit op je wifinetwerk, net als Belkin. De WeMo Insight Switch van dat laatste merk is iets betrouwbaarder maar ook iets duurder. Reken voor beide toestellen op een prijs rond de 50 euro. Voor minder dan 40 euro koop je de SP1101W van Adimax, die dezelfde functionaliteit biedt als de twee andere merken. Allemaal bedien je ze met een eigen app.

Muzikale range extender

Met je stekkers slim gemaakt is het tijd om wat extra functionaliteit aan je domoticasysteem toe te voegen. Muziek is een eenvoudige keuze. DLink heeft bijvoorbeeld een range extender die dubbel dienst doet als geleider voor je muziek. Net als andere range extenders steek je die adapter in je stopcontact, met als grootste verschil dat het ding is uitgerust met een 3,5 millimeter-aansluiting. Met een kabeltje leg je vervolgens een verbinding met je bestaande stereo-installatie. Ziezo: je stereo is nu slim, en speelt muziek af van je telefoon, computer of tablet over het internet. De functie werkt als Airplay voor iOS maar is ook compatibel met Android.

Dankzij het internet der dingen maken vooral netwerkbedrijven de sprong naar domotica. Logisch, aangezien dergelijke bedrijven al een heleboel relevante know how in huis hebben. Een veelvoorkomend product in het beginnende domotica-aanbod van een aantal fabrikanten is de beveiligingscamera. Netwerkcamera’s, of IP-camera’s, bestaan er in alle soorten, maten en gewichten, van eenvoudige onbeweegbare binnenhuiscamera’s tot toestellen waarmee je in weer en wind buiten kan rondkijken. Prijzen zijn even divers als de mogelijke modellen. Met de camera’s houd je een oogje in het zeil vanop afstand. Bovendien kunnen sommige modellen je waarschuwen wanneer ze beweging detecteren, bijvoorbeeld door je een e-mail te sturen.

Verstandig verlichten

Ook je verlichting kan je slim maken, en niet enkel dankzij smartplugs. Philips maakte met Hue een lampensysteem dat enorm veelzijdig is. Reden: de broncode is publiek beschikbaar zodat iedereen er mee aan de slag kan. Dat vertaalt zich in een brede waaier van applicaties die je slimme lampen nog slimmer maken dan ze al zijn.

Hue-lampen kunnen alle kleuren van de regenboog aannemen en dat met verschillende intensiteit. De bijgeleverde app stelt je in staat complexe kleurenscènes op te stellen en je hele verlichting, kamer per kamer of zelfs lamp per lamp, te automatiseren. Zo brandt je verlichting steeds wanneer je thuis komt, gaat ze uit wanneer je vertrekt, en lijkt het of er iemand thuis is wanneer je op vakantie bent. De ledlampen helpen je relaxen of net wakker worden dankzij speciale lichtrecepten met vooraf ingestelde kleurtemperaturen, maar ze hebben nog een extra voordeel. Hoewel Hue aan de dure kant is, zal je er op termijn mee besparen. Led is veel robuuster dan een traditionele gloei- of spaarlamp, gaat veel langer mee en verbruikt vooral veel minder. En door de verregaande automatisering zal een lamp nooit meer branden wanneer dat niet nodig is. En loopt er toch iets mis, dan kan je de verlichting over het internet uitzetten van aan de andere kant van de wereld.

Net als de meeste andere dingen werkt Hue via het wifinetwerk, met als verschil dat je een basisstation met een kabel aan je router moet aansluiten. De lampen communiceren met dat basisstation, en niet rechtstreeks met je wifinetwerk. Een Hue-lamp kost zo’n 60 euro, maar tenzij je pech hebt gaat ze een decennium of twee mee.

Warm en koud

Als je wil besparen met domotica, dan maak je best eerst je verwarming slim. Ook hier zijn de opties talrijk. Honeywell verkoopt een totaalpakket met een touchscreen-thermostaat als centrale console. Van daaruit wordt je hele verwarmingssysteem bestuurd. Ook Nest, een onderdeel van Google, heeft zo’n toestel. Ze werken allebei op dezelfde manier: De thermostaat houdt de verwarmingsketel in toom met een aan/uit-schakelaar, draadloos verbonden met het toestel en rechtstreeks aan de ketel gemonteerd.

Een slimme thermostaat is zowat de zwaarste domotica-investering in dit artikel, niet in het minst omdat er een installateur bij komt kijken. De Nest-thermostaat kost je 219 euro, de basisversie van Honeywells Evohome-systeem is met een prijskaartje van 299 duurder, maar ook veelzijdiger.

De slimme thermostaatsystemen bestuur je met een app, naar analogie met de Philips-lampen. Zo kan je instellen wanneer het warm moet zijn en wanneer niet, en hoe warm het net moet zijn. De slimme thermostaat leert hoe lang het duurt om je huis op temperatuur te krijgen zodat je woonkamer 20 graden is wanneer je maandagochtend om zeven uur uit je bed kruipt. De kamer is geen seconde te vroeg warm en geen seconde te laat, en dat bespaart geld. Ook geolokalisatie is een optie: zodra je ver genoeg van huis bent, vertelt je smartphone aan de verwarming dat het welletjes is geweest. En net zoals bij de Philips-lampen kan je de slimme thermostaat uitzetten vanop de luchthaven, zodat je een stressloze vakantie tegemoet gaat.

Altijd comfortabel

Helemaal comfortabel wordt het wanneer je je huis in zones gaat opdelen per kamer. Dat kan bij Honeywell met speciale slimme radiatorkranen, die communiceren met het basisstation. Die kranen met ingebouwde thermostaat zorgen er voor dat alle kamers in je huis de juiste temperatuur hebben. Bovendien is het zo mogelijk om de verwarming in bepaalde kamers uit te schakelen wanneer je ze niet gebruikt. Je kan erg ver gaan met plannen in het Honeywell-systeem, met dag- en weekregelingen, zodat de juiste kamer steeds de juiste temperatuur heeft, en vooral zodat je geen geld verspilt met stoken in een kamer waar je toch niet bent.

Devolo maakt het nog eenvoudiger: het merk brengt radiatorkranen op de markt waarvoor zelfs geen thermostaat nodig is. Het nadeel is dat je oude thermostaat het centrale meetpunt blijft, voordeel is dat je bespaart op installatie. De kranen werken verder hetzelfde als de exemplaren van Honeywell. Ze maken deel uit van het grotere domotica-aanbod van de netwerkspecialist en hebben dus een basisstation nodig om te werken. Dat kost evenveel als een thermostaat, maar is wel een stuk veelzijdiger.

Overal sensoren

Devolo wil, net als D Link trouwens, een allesomvattende domotica-oplossing aanbieden die compatibel is met een heleboel toestellen, ook van andere merken. Die apparaten kunnen dan met elkaar praten om zo erg complexe taken te verwezenlijken. Denk maar aan een bewegingsdetector die, gekoppeld aan een radiatorkraan, enkel verwarmd wanneer er beweging in de woonkamer wordt gedeteceerd, op voorwaarde dat het bewegende opject groter is dan je kat. Of misschien wil je een rookdetector plaatsen die niet alleen lawaai maakt, maar ook je verlichting rood laat flikkeren wanneer er iets mis loopt. Er bestaan zelfs oplossingen waarbij je deur automatisch ontgrendeld wanneer je er naartoe wandelt, waarna dan eventueel je lampen aanspringen, terwijl je verwarming al een kwartiertje vroeger is gestart. Dat de muziek vanop je gsm begint te spelen op je radio bij het binnenstappen is ook mooi meegenomen.

Speelkameraadjes

Domotica is er genoeg. Het probleem bij een doe-het-zelf-oplossing is dat je in de meeste gevallen te maken krijgt met verschillende producten van verschillende merken. Een slim huis heeft één brein, en niet drie sub-breinen voor verschillende functie, en dus moeten de toestellen mooi met elkaar praten. Het ziet er naar uit dat Z Wave de toekomst wordt. Z Wave is een draadloze standaard die op wifi lijkt, maar op een andere golflengte uitzendt. De standaard is speciaal voor huisautomatisatie ontwikkeld. De lagere golflengte penetreert de muren van je huis, en bovendien is Z Wave een stuk veiliger dan wifi. Onder andere Devolo, D Link en Honeywell maken deel uit van de zogenaamde Z Wave Alliance.

IFTTT, kort voor If This Then That, is een alternatief dat via wifi werkt. Compatibele producten hebben een kanaal en kunnen zo bediend worden via IFTTT. Met de gratis dienst kan je eenvoudig complexe programma’s opstellen waarbij apps, die niet noodzakelijk voor elkaar gemaakt zijn, mooi samen spelen. Denk aan: als mijn sensor van merk X beweging detecteert, dan moet de lamp via app Y geactiveerd worden. Zo omzeil je het feit dat verschillende domoticatoepassingen niet altijd vrijwillig onder één app werken.

Kiezen, niet verliezen

Misschien ben je intussen verkocht en wil je een domoticapaleis maken van je woonst, maar heb je de gewoonte om je smartphone af en toe te vergeten. Of misschien wil je het ding wel niet de hele tijd in je broekzak hebben steken wanneer je thuis bent. Niet getreurd: naast toestellen bestaan er ook schakelaars die vlekkeloos integreren in je systeem. Klein nadeel: dergelijke schakelaars kosten even veel als een slim toestel. Mentaal zie je het waarschijnlijk nog wel zitten om 60 euro te betalen voor een thermostaatkraan of lamp die je het leven gemakkelijker zal maken, maar dat diezelfde 60 euro voor een schakelaar wat teveel gevraagd is, daar sluit ik me bij aan. Ga je voor domotica, vraag je dan eerst af of je bediening met de smartphone geen al te groot nadeel vindt.

Een heel huis uitrusten met domotica blijft uiteindelijk een redelijk prijzige onderneming. De individuele producten zijn erg betaalbaar maar het totaalplaatje loopt al snel op. Toch kan je al heel veel doen met een budget van pakweg 1.200 tot 1.500 euro. En niemand zegt dat je een heel huis moet uitrusten met alles. Het mooie aan de zaak is dat je zelf kiest wat je slim maakt, en niet alles vandaag moet kopen. Niemand zegt dat je geen genoegen mag nemen met drie gekleurde lampen, één radiatorkraan in de badkamer, of een upgrade voor je stereo-installatie.