Windows, OS X en Linux: welk OS moet jij kiezen?

Er zijn drie types software waarmee je als consument de hardware die je computer is, kan besturen. Windows is veruit de populairste keuze, gevolgd door OS X op een Mac. Linux is voor velen dan weer een obscuurdere optie, al geniet ook dat besturingssysteem de nodige populariteit. Wat zijn nu de voornaamste verschillen en welk systeem is jou op het lijf geschreven?

Wat is een OS (X)?

Heb je je ooit al eens afgevraagd waar OS X voor staat? Apples besturingssysteem voor Mac heeft niet bepaald een originele naam. OS is de afkorting van Operating System of besturingssysteem, X is niets meer dan de versie: 10. Apple is gestopt met het ontwikkelen van drastisch nieuwe besturingssystemen na versie tien en brengt sindsdien kleurrijk benoemde updates van dat ‘laatste’ Apple OS uit.

Klinkt dat bekend in de orden? Dat kan: Microsoft plant eveneens te stoppen bij Windows 10. Dat OS wordt voortaan vaak geüpdatet, maar er komt geen splinternieuwe versie meer.

Nokia 3310

Niet alleen laptops en desktops hebben een besturingssysteem, ook mobiele toestellen hebben een OS. Vandaag zijn dat Android, iOS en Windows Phone, maar ook de oude Nokia 3310 draaide een besturingssysteem.

Het OS bepaalt helemaal wat je allemaal met je computer kan doen. Applicaties en software dienen ontwikkeld te worden met een besturingssysteem in het achterhoofd. Een programma gemaakt voor OS X zal niet werken op een Windowscomputer, ook al zien de twee toestellen er binnenin identiek uit.

Geboorte

Het hedendaagse besturingssysteem is een kind van Resident Monitoring-software. Dergelijke software dateert uit de jaren ’50, toen computers nog met ponskaarten werkten. De Resident Monitor zorgde ervoor dat verschillende opdrachten op ponskaarten na elkaar konden uitgevoerd worden en dat iedere kaart correct geïnterpreteerd werd. Van multitasking was uiteraard nog geen sprake.

Het eerste echte besturingssysteem was de Atlas Supervisor: een geavanceerde Resident Monitor die computerkracht kon alloceren en verdelen onder verschillende programma’s. In 1960 introduceerde IBM met OS/360 het concept van één besturingssysteem dat compatibel was met een hele productlijn. Het eerste OS waar je waarschijnlijk al van gehoord hebt, is MS DOS. IBM koos dat besturingssysteem voor zijn Personal Computer (PC). Daarna kwamen de eerste grafische besturingssystemen, waarvan Mac OS het eerste wijdverspreide was.

Windows: manusje van alles

Windows is niet het eerste maar wel het bekendste besturingssysteem. Wat maakt de software van Microsoft zo populair?

De meeste mensen associëren computers met Windows. Net geen 90 procent van alle pc’s draait op een versie van het besturingssysteem. Met een marktaandeel van 56 procent is Windows 7 veruit het populairst, gevolgd door 8.1 en XP. Windows 10 klom sinds de lancering naar een aandeel van 9 procent. Waarom is de hele wereld nu zo wild van Windows?

Geen keuze

Deels omdat het besturingssysteem gewoon vooraf geïnstalleerd staat op de laptop of desktop die je in de winkel koopt. De doorsnee computergebruiker denkt daar verder niet over na: de laptop en de Windowsinstallatie zijn voor velen hetzelfde ding, ook al hoeft dat niet zo te zijn.

Iedereen welkom

Windows is het besturingssysteem voor iedereen. Microsoft maakt de software, andere fabrikanten de hardware. Iedere fabrikant kan zijn eigen laptop in elkaar boksen en die vervolgens verkopen met Windows op. Dat zorgt voor een immens portfolio aan toestellen, waarin iedere consument wel zijn gading vindt. Omdat zowel Microsoft zelf als de fabrikanten van laptops de samenwerking tussen hardware en besturingssysteem ondersteunen, kan je er als klant van uitgaan dat alles (in theorie) goed werkt.

Snel te leren

Bovendien is Windows intuïtief en eenvoudig in gebruik. Mits een korte opleiding kan iedereen genieten van de basisfuncties van het besturingssysteem. De grote populariteit van het OS zorgt er dan weer voor dat softwareontwikkelaars maar al te graag programma’s en applicaties voor Windows maken. Microsoft zelf legt de verantwoordelijkheid voor het gebruik van zijn besturingssysteem helemaal bij de gebruiker, zodat je werkelijk alles kan installeren wat je maar wilt. Het hele internet staat bijgevolg boordevol gratis en betalende tools, waardoor iedere gebruiker zijn computer kan uitrusten met exact die tools die hij of zij nodig heeft.

Veelzijdig

Die veelzijdigheid is de grootste troef van Windows: de totale leek vindt er een eenvoudig OS voor een lichte computer dat hij of zij snel kan leren, terwijl de geavanceerde gebruiker met Windows een extreem aanpasbaar besturingssysteem heeft dat draait op een dure bak en waar hij alle denkbeeldige software op kan installeren.

Snel kapot

Die openheid is meteen ook een groot nadeel van Windows: als onervaren gebruiker is het heel eenvoudig om je computer om zeep te helpen. Toolbars, malware, virussen, je hebt ze zo geïnstalleerd. Die malware krijgt op zijn beurt grote toegang over Windows, zodat verwijderen niet zo eenvoudig is als installeren.

Het andere grote nadeel stamt voort uit het grootste voordeel: omdat Windows compatibel moet zijn met zo veel toestellen en hardware, is het niet het efficiëntste OS. Bovendien bestaan er zoveel combinaties van Windows-compatibele hardware dat het onmogelijk is voor Windows om alle mogelijke scenario’s op alle mogelijke laptops en desktops te testen. Dat een Windowscomputer af en toe crasht, hoort er dan ook gewoon bij.

OS X: Eenvoud en stijl

Mac-fans houden van OS X en vinden het besturingssysteem vaak superieur aan Windows. Het is eenvoudig om te zien waarom.

Waar Microsoft met Windows een relatief open besturingssysteem aflevert, waar fabrikanten vervolgens zelf mee aan de slag kunnen, kiest Apple met OS X voor een omgekeerde aanpak. Het Amerikaanse bedrijf ontwikkelt de software uitsluitend voor eigen hardware: de MacBooks en de iMacs. Van die toestellen bestaan slechts een beperkt aantal variaties.

Maatpak

Dat laat Apple toe om zijn besturingssysteem helemaal af te stellen op de computers. Zo is OS X efficiënter dan Windows. Doordat het besturingssysteem efficiënter is, gebruikt het minder computerkracht en blijft er meer over voor andere programma’s. Daardoor kunnen iMacs met redelijk bescheiden hardware programma’s draaien waarvoor een veel stevigere Windows-pc nodig is. Dat zorgt op zijn beurt voor minder stroomverbruik, wat rechtstreeks verantwoordelijk is voor de uitstekende autonomie van MacBooks.

IJzersterk

OS X zelf is ontworpen met gebruiksgemak in het achterhoofd. Niet alleen is het OS intuïtief, het is bovendien quasi onmogelijk om als onervaren gebruiker iets verkeerds te doen. Per ongeluk dertig toolbars downloaden en installeren, zal hier niet gebeuren. Verder hoef je een Mac niet op te schonen zoals dat bij Windows wel moet. Bovendien is het (de-)installeren van programma’s op een Mac veel simpeler.

Gebruikersvoorkeur

In het dagelijkse gebruik hebben zowel OS X als Windows hun voordelen en is jouw voorkeur doorslaggevend. Doordat de software op de hardware is afgestemd, en het besturingssysteem foolproof is, zal een Mac veel minder problemen tegenkomen. Het toestel werkt gewoon en is bovendien compatibel met het hele Apple-portfolio (Airplay, Apple tv, iPhone…). Wat leuke programma’s en tools om extra functies toe te voegen betreft, heb je voor een Mac een even groot aanbod als voor een Windows-pc.

Geen diepte

Echt diep in het OS gaan om aanpassingen door te voeren, zoals bij Windows in het register, is dan weer niet mogelijk. Bovendien is het minder duidelijk om na te kijken waar je Mac precies mee bezig is. Via taakbeheer in Windows krijg je een gedetailleerd overzicht van alle processen en wat ze doen, op OS X is het veel moeilijker om dergelijke informatie te bemachtigen.

Amper games

Ook om spellen te spelen, is OS X niet de beste keuze. Computergames worden ontwikkeld met Microsoft Windows in het achterhoofd, compatibiliteit met OS X is relatief zeldzaam en nooit het hoofddoel van een ontwikkelaar.

Voor een minder ervaren of een minder geïnteresseerde gebruiker is OS X de perfecte keuze. Omdat alles gewoon werkt en onderhoud amper nodig is, kan je je als gebruiker gewoon focussen op productiviteit. De ondersteuning van grafische pakketten en functies is beter voor OS X, wat de populariteit van Mac’s in de grafische sector verklaart.

Duur

Ook hier is het grootste voordeel van OS X verantwoordelijk voor het grootste nadeel: omdat Apple zijn OS helemaal afstemt op de hardware, heeft het ook de controle over de prijs daarvan. Onder de motorkap van Apple-computers zit hardware die je ook gewoon in Windows-pc’s tegenkomt. Voor diezelfde hardware vraagt Apple echter véél meer geld. De gebruiksvriendelijkheid van OS X komt dus tegen een fixe meerprijs.

Linux: ingewikkelde familie

Linux heeft een grote en erg vocale fanclub. Toch is het relatief obscuur, zeker bij niet-professionele computergebruikers. Wat is Linux en waar heeft het zijn plaats?

Linux dankt zijn naam aan Linus Torvalds, de man die het besturingssysteem in de Jaren ’90 het leven schonk. Linux is een OpenSource-besturingssysteem en is bijgevolg helemaal gratis. Er zit dus geen groot bedrijf met bakken geld achter de ontwikkeling; het zijn passionele fans en non-profit-stichtingen die het meeste werk achter het OS verrichten.

Geen echt OS

Linux zelf kan je niet zomaar downloaden. Linux is een kernel, wat het hart van een besturingssysteem is. Die kernel vormt de basis van een heleboel besturingssystemen, die er allemaal iets anders uitzien en een iets ander doel hebben. Ubuntu is één van de bekendste en populairste Linux-besturingssystemen. Zo’n Linuxvariant noemen we een distributie.

Verborgen kracht

Linux (in een geschikte distributie) is zonder twijfel het krachtigste OS van de drie. Linux-distributies hebben meestal een grafische interface die doet denken aan Windows of OS X, maar veel werk gebeurt via de terminal, waar je lijnen code ingeeft. Om de volledige kracht van een Linuxdistributie los te laten, kom je dus niet toe met een muis alleen. Linux is geweldig populair voor professionals die servers draaien of andere geavanceerde toepassingen gebruiken, maar de kans is heel groot dat ook jij een fervent Linuxfanaat bent.

Android

De Linux-kernel ligt aan de basis van het Android-besturingssysteem. In die zin is Android gewoon één van de vele Linux-distributies. Het OS is, net als de kernel zelf, Open Source en dus gratis te gebruiken en aan te passen. Ook Chrome OS, het besturingssysteem van Googles Chromebooks, is opgebouwd rond de Linux-kernel.

Minder software

Op technisch vlak is Linux het geavanceerdste OS, maar het marktaandeel op pc’s is vrijwel nihil. Dat heeft zijn gevolgen voor de compatibiliteit: bekende softwarepakketten bestaan niet voor het OS. Er bestaan open source-alternatieven, maar die zijn lang niet zo gepolijst als bijvoorbeeld het originele Officepakket van Microsoft.

Omdat Linux minder populair is en er veel distributies zijn, is het bovendien erg moeilijk om duidelijke antwoorden op vragen te vinden op het net. Eender welke Linux-distributie vereist enige inwerking.

Laks voor de hardware

Linux zelf is efficiënt en licht, en kan draaien op erg slappe hardware. Denk maar aan de Raspberry Pi, een minicomputertje van amper 50 euro. Het besturingssysteem van voorkeur daarvoor heet Raspbian en is een Linux-distributie. Je kan er perfect mee surfen, mailen, typen, en het is helemaal gratis.

Veilig

Ondanks het mindere gebruiksgemak zijn Linux-distributies erg veilig. Virussen bestaan amper voor het OS dus antivirusprogramma’s zijn niet echt nodig. Het Linux-besturingssysteem is een interessante keuze om een oude laptop een nieuw doel te geven. De ingewikkeldere manier van werken en de beperkte compatibiliteit maken Linux-distributies geschikt voor professionals en enthousiastelingen, maar wil je geen leercurve doorlopen en wel gebruik maken van je favoriete programma’s, dan zal je bij Windows of OS X moeten blijven.

Niet kiezen, niets verliezen

Bij de aanschaf van je systeem kies je voor Winows, OS X of niets, waarna je zelf een Linuxdistributie kan downloaden. Na de aankoop houdt niets je echter tegen om meer dan één OS op een computer te draaien.

Windows-computers, iMacs en Macbooks, en Linux-systemen, allemaal hebben ze dezelfde hardware onder de motorkap. Het is dan ook mogelijk meer dan een besturingssysteem op dezelfde computer te zetten. Belangrijke disclaimer: zoals bij alle grote aanpassingen op je systeem, bestaat er een waterkansje dat er iets misloopt, zorg er dus voor dat al je belangrijke data geback-upped is.

Windows

Windows en Linux spelen perfect samen op hetzelfde systeem. Om te starten heb je een computer nodig met Windows op. Linux installeer je als tweede. Een goede keuze om het OS eens van dichtbij te bekijken, is de populaire Ubuntu-variant. Je vindt de nodige bestanden op ubuntu.com/download. Daar lees je ook hoe je een opstart-usb-stick kan maken. Je hebt een exemplaar van minstens 2 GB nodig.

In de Bios

Vervolgens moet je heel even in de Bios van je computer kijken. Hoe die eruitziet, verschilt van laptop tot laptop, maar meestal zal je tijdens het opstarten een toets moeten indrukken om naar het Bios-menu te gaan. Daar kan je de opstartvolgorde aanpassen. Standaard kijkt je computer eerst naar de harde schijf voor een besturingssysteem, maar omdat we Windows vanop een usb-stick willen installeren, moet je die volgorde even veranderen. Start nu de computer opnieuw op.

Als alles goed gaat, krijg je vanzelf een dialoogvenster te zien. Koos je voor de nieuwste versie van Ubuntu, dan kan je het OS nu proberen vanop je usb-stick, of het installeren. Klik je op installeren, dan krijg je na enkele stappen automatisch de optie om het besturingssysteem naast Windows te plaatsen.

Menu

Wanneer je na de installatie je computer opstart, krijg je onmiddellijk een menu te zien waar je kan kiezen tussen Windows en Linux. Aan je Windowsinstallatie zal verder niets veranderen. Lukt het niet om je computer via de usb-stick te laten opstarten, ga dan nogmaals naar de Bios en zoek een menu-optie waar UEFI staat. Verander die in Legacy (usb-support) en start opnieuw op.

OS X

Ook OS X hoeft niet alleen te blijven. Apple maakt z’n besturingssysteem niet compatibel met andere computers, maar andere besturingssystemen zijn wel compatibel met Apple-computers. Om van start te gaan, heb je Windows-installatiebestanden nodig. Die download je via de website van Microsoft zelf. Je hebt een iso-bestand nodig (een virtuele DVD). Start vervolgens Boot Camp. Die tool zal Windows naast OS X installeren en zit in iedere Mac ingebouwd. Volg de instructies en start je pc opnieuw op. Om te kiezen tussen Windows en OS X houd je tijdens het opstarten de Alt-toets ingedrukt.

Uitdaging

Je kan ook Linux naast OS X installeren, maar dat is niet zo eenvoudig. Boot Camp werkt enkel met Windows en Ubuntu kan zichzelf niet automatisch naast OS X zetten zoals bij Windows wel het geval is. Ik ga er hier verder niet op in en raad het alleen aan als je weet waar je mee bezig bent. Zoals altijd geldt de gouden regel: back-up (en bezint) eer ge begint.