Op reis naar Myanmar: hoe ik voor het eerst echt onder de indruk was van VR

Ik zie een eindeloos potentieel in virtual reality, maar ik zag het er nog nooit uitkomen. Tot voor kort dan. Ter referentie: ik ben geen leek als het over VR gaat. Ik ging al meermaals aan de slag met de HTC Vive en de Oculus Rift, net als met eenvoudigere headsets zoals de Gear VR en zelfs de Google Cardboard. Zoals je kan lezen bij eerdere indrukken, kan ik de technologie wel pruimen. Ik ben steevast onder de indruk van de demo’s en sta versteld van de technische mogelijkheden. In de praktijk blijf ik echter op m’n honger zitten. Er is veel mogelijk met virtual reality, maar het lijkt moeilijk om het gimmick-gehalte te overstijgen en een echt waardevolle ervaring te creëren.

VR als dataslokop

CyArk slaagt er als eerste in om me echt onder de indruk te krijgen. Ik ontmoet CyArk in de marge van CES 2017. Tijdens mijn laatste dag in Las Vegas passeerde ik bij de Seagate-stand in Caesars Palace. Seagate wilde met een interactieve stand duidelijk maken dat de harde schijf nergens heen gaat. De hoeveelheid data die we willen opslaan, stijgt exponentieel en voor die massa-opslag is er volgens de fabrikant maar één antwoord: meer harde schijven. Veel meer.

Eén van de datavreters van de toekomst is virtual reality en de vzw CyArk is aanwezig ter illustratie. Soms kom je mensen tegen waarvan de passie er afdruipt. Het team van CyArk ademt enthousiasme. De nonprofit trekt er sinds 2003 op uit om waardevolle historische sites te bewaren. Hogeresolutiefoto’s gecombineerd met 3D-laserscans zorgen voor massa’s waardevolle data. De kwaliteit waarin CyArk van het begin af aan opnames maakt, leent zich vandaag tot het maken van virtuele versies van de gearchiveerde sites.

Myanmar in Vegas

Of ik eens wil proberen? Absoluut. Aanvankelijk zijn mijn verwachtingen niet te groot. Zodra het wow-effect van de VR-technologie zelf gaat liggen, is het niet vanzelfsprekend om nog onder de indruk te raken.

Op naar Myanmar dus, waar ik een stokoude Bagan-tempel bezoek. De tempel zelf is fotorealistisch weergegeven en lijkt bijna tastbaar. Omdat de demo gebruik maakt van een HTC Vive kan ik een beetje rondwandelen, maar verder teleporteer ik me doorheen het stokoude gebouw. Ik kan m’n hoofd in nissen steken en mozaïeken bewonderen zoals dat in het echt nooit zou mogen.

Bibliotheek van plaatsen

“Zie je die stenen plaat?”, vraagt Makenna Murray, Development Officer bij CyArk. “Daarop vind je één van de oudste voorbeelden van het lokale schrift. De plaat is uit de tempel verwijderd nadat ze beschadigd raakte door een aardbeving.” In de virtuele versie is alles nog wel intact. De tempel werd immers gedigitaliseerd voor de schade.

“We archiveren de historische sites in eerste instantie voor historici”, vertelt Murray. “Zo hebben zij ook na natuurrampen nog toegang tot belangrijke gebouwen en plaatsen.” Dat natuurrampen niet altijd een even natuurlijke oorsprong hebben, bewijst terreurgroep IS tot vandaag. Erfgoed dat onder de handen van barbaren verloren gaat, kan toch op z’n minst voor een stuk digitaal gered worden. Dat CyArk en virtual reality zo goed samengaan is een gelukkig toeval. “We besloten al in 2003 om de sites in de hoogst mogelijke kwaliteit te archiveren en dat komt nu uitstekend van pas.”

CyArk heeft nu al een mooie bibliotheek van prachtige gebouwen en tempels die allemaal in VR passen, al vereist de conversie nog wel wat werk. Tijdens CES 2017 heeft CyArk vijf plaatsen in de aanbieding, waaronder een kerkhof uit de eerste wereldoorlog in West-Vlaanderen. “We zijn bezig met meer sites in VR te gieten”, bevestigt Murray.

Teddy’s snor

Ik besluit intussen om van Myanmar weer iets dichter naar Las Vegas te gaan. Plots sta ik onder de monumentale snor van Teddy Roosevelt. “Mount Rushmore ken je waarschijnlijk wel”, lacht Murray, “maar ik denk niet dat je het monument al vanuit dit perspectief hebt bekeken. Ik wandel onder de neusgaten van de presidenten door en vind plots een 3D-model van een drilboor. Daarmee kan ik enkele gaten in de rots boren waar dan explosieven inpassen. “We willen meer doen dan alleen historische sites in VR tonen”, verduidelijkt mijn gids vanuit het verre Vegas. “Hier zie je op een interactieve manier hoe de presidenten uit de rots werden gehouwen.”

Onopzettelijk educatief

Omdat ik het te vroeg vind om weer aan het werk te gaan, passeer ik nog even langs Korinthe. Zelfs met de Vive op m’n hoofd voel ik Makenna’s ogen oplichten. Het enthousiasme werkt aanstekelijk. “Teleporteer eens naar die paal iets verder.” Ik sta plots voor een digitaal museumplaatje. Ik klik erop en onmiddellijk verandert de site waarin ik sta van kleur. “Zo kan je duidelijk zien welk deel de Grieken gebouwd hebben, en welk deel later door de Romeinen is bijgezet”, glundert mijn gids. Ik zit midden in een les architectuurgeschiedenis, en ik ben zowaar intens geboeid.

De drie sites blinken uit in hun realisme. Ik ga je hier niet wijsmaken dat een virtueel bezoek aan een historisch monument net zo goed is als een bezoek in levenden lijve, maar de ervaring komt in de buurt. Enkele voordelen zijn meteen duidelijk: je kan kruipen op plaatsen waar je anders niet mag komen en er zijn geen andere toeristen aanwezig. Nooit waren de verste uithoeken van de wereld zo dichtbij.

Bij het afzetten van de bril wil ik meteen weten wanneer de ganse ervaring op de markt komt. “Dat weten we nog niet”, twijfelt Murray. “We onderzoeken nog hoe we dat gaan aanpakken. We zijn een nonprofit en willen dus geen winst maken met de virtuele reizen.” Of ze er toch wel iets voor zullen vragen, om op z’n minst de kosten van de archivering te dekken? “Waarschijnlijk zal het zoiets worden.”

Inspirerende reis

Ik vocht al met aliens, maakte een eigen film, kroop in het menselijk hart, sloeg zombies tot moes en viel van een flatgebouw m’n dood tegemoet, maar de virtuele reis naar Myanmar, Korinthe en South Dakota wint. De ervaring was het mooist en het meest inspirerend. De realistische weergave van oude monumenten doet iets wat een virtuele wereld niet kan: de bijna tastbare stenen ademen historisch belang en realisme uit.

Ik kijk uit naar een uitgebreide VR-toepassing waar ik langs allerhande belangrijke en mooie gebouwen en monumenten uit de geschiedenis kan wandelen. De ervaring is ronduit indrukwekkend en voor je het weet, leer je iets bij. Ik denk dat de VR-ervaring van CyArk bovendien geweldige toepassingen kan hebben in het onderwijs. Geschiedenis is plots een stuk minder stoffig wanneer je bijna letterlijk door de restanten van een oude beschaving wandelt.