Android 12: de privacyrevolutie blijft nog een jaartje uit

We keken gisterenavond met veel belangstelling naar de openingskeynote van Google I/O. Google hield ons ongeveer anderhalf uur in spanning, maar rond 20u30 onze tijd was het de beurt aan Android 12 om op het podium te klimmen. Daarmee kwam een einde aan maandenlange geruchten over wat de nieuwe versie van het mobiele besturingssysteem zal bieden. De publieke bèta is sinds gisterenavond beschikbaar voor de experimentele zielen.

Met Android 12 stapt Google een nieuw tijdperk in. Dat zeggen ze zelf toch. Voor het eerst sinds jaren ondergaat de interface van Android nog eens een volledige make-over. Daarbij legt Google de focus op personalisatie. Zo past de indeling en kleurschema van je interface zich automatisch aan aan de wallpaper die je instelt. Toegegeven, we zijn best wel enthousiast over dit nieuwe design. Android kon nog wel eens een opfrissing gebruiken, het was de voorbije jaren te veel van hetzelfde. Maar net als een persoon mag je een besturingssysteem niet enkel op het uiterlijk beoordelen. Minstens even belangrijk als het design tegenwoordig zijn de tools die we krijgen om onze privacy te bewaren. Daar bleven we gisterenavond toch nog wat op onze honger zitten.

Privacy Dashboard: een grote stap vooruit voor Android

Android heeft nooit echt de reputatie gehad een privacyvriendelijk besturingssysteem te zijn. Van zodra je je smartphone aanzette, werd je langs alle kanten gevolgd. Dat is nu wel aan het veranderen. Google lijkt tot het besef gekomen te zijn dat consumenten meer aandacht besteden aan het bewaren van hun digitale privacy en het techbedrijf is bezig om zijn diensten meer privacyvriendelijk te maken. Google lanceerde eind 2020 de Privacy Sandbox, een initiatief om advertentietracking op het web tegen te gaan. Uit de Privacy Sandbox is ook het inmiddels al verguisde FLoC voortgekomen.

Nu Google eindelijk op de privacytrein is gesprongen, waren we zeer benieuwd hoe die intenties zich in de praktijk zouden omzetten in Android. De meest significante verbetering is het Privacy Dashboard dat aan je instellingen zal worden toegevoegd. Privacy Dashboard is om verschillende redenen baanbrekend voor Android. In één duidelijk overzicht zie je welke apps toegang hebben tot bijvoorbeeld je camera en vooral wanneer en voor hoe lang ze die hebben gebruikt. Nu kan je enkel per onderdeel zien welke app toegang heeft. Met een sneltoets Manage Permission schakel je die toestemming onmiddellijk uit. Andere privacyfuncties komen uit iOS, zoals een indicator die toont als je camera of microfoon wordt geactiveerd door een app en het instellen van een geschatte locatie in plaats van exacte locatie voor apps die hier om vragen. De toevoeging van het Privacy Dashboard verkleint de privacykloof tussen Android en iOS. Maar toch blijft er één aspect over waar Google en Apple een heel andere benadering aanhouden: datatracking.

iOS 14.5: een hardere aanpak

Een vergelijking met de eeuwige rivaal iOS dringt zich op. iOS staat veel verder op vlak van privacybeheer dan Android. Android 12 neemt dan ook enkele privacyfuncties over die Apple al vorig jaar met iOS 14 introduceerde. De meest recente versie van iOS biedt geen ruimte meer voor toegevingen als het op privacy aankomt. Het begon met de verplichte privacylabels die Apple sinds december oplegt aan privacyontwikkelaars. Via dat label moet elke applicatie het privacybeleid tonen vooraleer de applicatie wordt gedownload. Apple ging met de update iOS 14.5 echter nog een stap verder. Nu moet elke applicatie aan de gebruiker expliciet de permissie vragen om gebruisgegevens te mogen ophalen voor een ‘advertentie-ID’. Geen kleine lettertjes of achterpoortjes, de gebruiker zit aan de knoppen van zijn eigen privacy.

Als Android-gebruiker heb je ook wel de optie om datatracking voor advertentiedoeleinden uit te schakelen. Maar de juiste functies daarvoor vinden is een moeilijke zoektocht. Daarvoor moet je naar het privacymenu gaan in je instellingen en vervolgens Apparaat-ID. Hier kan je dan reclametracking gaan beperken, uiteraard staat dit niet standaard aan. Het Privacy Dashboard was de unieke kans voor Google om Android-gebruikers op een laagdrempelige manier over datatracking te laten beslissen. Daarom schrijven we in de titel dat de privacyrevolutie is uitgebleven.  

Verschillende belangen tussen Google en Apple

Er is natuurlijk een logische verklaring waarom Google je het niet te makkelijk wil maken om datatracking uit te zetten. Ze raken daar op termijn hun eigen portefeuille mee. Google is samen met Facebook verantwoordelijk voor zowat 70-80% van alle advertenties op het internet. Adverteerders kopen bij hen gebruikersdata aan om hun advertenties tot bij een relevant publiek te krijgen. De praktijken zijn inmiddels wel gekend. Het is voor Google dus niet zo interessant als het gros van de Android-gebruikers geen toestemming voor datatracking meer geeft.

Google balanceert altijd op steeds dunner wordende evenwichtslijn tussen internetgebruikers die meer controle over hun privacy eisen en hun eigen belang in de (digitale) advertentiemarkt. Het Privacy Dashboard van Android 12 is het resultaat van die delicate evenwichtsoefening. Voor veel Android-gebruikers zal dit meer dan voldoende zijn, andere blijven toch wat jaloers richting iOS kijken. Tot welk kamp jij behoort, hangt af van hoe hard je je stoort aan datatracking. Apple kan zich die agressieve privacyaanpak wel veel meer permitteren omdat het bedrijf in een achtervolgingspositie zit op de advertentiemarkt. Als Google en Facebook hun advertentie-inkomsten in elkaar zien stuiken zal dat Apple worst wezen. Daarom verdenkt Facebook Apple er ook van de nieuwe privacyregels als een rechtstreekse aanval op hun advertentiemodel te richten.

Privacy en technologie, het blijft ook na de lancering van Android 12 een vurig debat. Wat is jouw mening over Android 12? Vind jij het Privacy Dashboard voldoende of had je graag wat meer privacyinstellingen gezien? En wat vind je van de manier waarop iOS privacy aanpakt? We horen het graag in de reacties.