Digitaal welzijn: hoe technologie voor stress zorgt

FOMO

De obsessie die we momenteel hebben met onze smartphone vindt zijn oorsprong in FOMO, oftewel “fear of missing out”. Op permanente basis toegang hebben tot wat onze vrienden, familie en favoriete merken aan het doen zijn, leidt tot een overvloed aan impulsen. Denk even na over hoeveel notificaties je op een dag krijgt of hoe vaak je zelfs zonder herinnering op zoek gaat naar nieuwe sociale media posts. Veel van die informatie is trouwens helemaal niet relevant voor jezelf, je wordt er niet beter van en in bepaalde gevallen ga je je er zelfs slechter door voelen. Het spiegelen van je eigen leven aan wat je op sociale media ziet is een echt probleem en de angst om minder waard te zijn dan iemand anders is echter dan ooit.

Dopamine

Vaak weten we wel dat we niet op de juiste manier bezig zijn, maar doen we het toch. Waarom? Uit onderzoek blijkt dat we over dit gedrag lang niet zoveel invloed hebben als we dachten. De oorzaak ligt hiervoor bij dopamine, een stof die ontstaat in onze hersenen en ervoor zorgt dat we op zoek gaan naar zaken zoals eten, genot en soms ook verslavende middelen. Wanneer we deze vinden, komt er dopamine vrij en dat zorgt voor een gevoel van beloning. Als we met een kleine moeite, zoals het vernieuwen van een nieuwsfeed, dus meer dopamine kunnen laten vrijkomen, zullen we dit ook zeer herhaaldelijk gaan doen. Het hele idee is enorm vergelijkbaar met slotmachines, daarbij gaat een gokker steeds weer op zoek naar een zo groot mogelijke beloning voor weinig moeite (er moet enkel aan een hendel worden getrokken).

Vaak weten we wel dat we niet op de juiste manier bezig zijn, maar doen we het toch.

JOMO

Je hebt de term “digitale detox” misschien al wel eens horen vallen en we kunnen dat dus zeer letterlijk nemen. Het compleet afstand nemen van de smartphone en andere apparaten buiten de werkuren is de laatste jaren steeds meer aan populariteit aan het winnen. Gedaan met het nog beantwoorden van een email om 11 uur ‘s avonds en al helemaal geen vakanties meer met de smartphone in de hand, het is opnieuw mode om dingen te missen. De “joy of missing out” met andere woorden.

Time well spent

Ook bij app-ontwikkelaars is deze manier van denken recentelijk populair aan het worden. Grote namen zoals Google zetten volop in op digitaal welzijn want “technologie moet ons leven verbeteren, maar mag er niet van afleiden”. Toch was het geen makkelijke bestemming om te geraken. Het idee werd bij Google bijvoorbeeld al in 2012 aangehaald en voorgesteld aan CEO Larry Page, maar het duurde zes jaar voordat het resulteerde in Dashboard voor Android telefoons.  Zo ook bij Facebook, dat zich met de slogan ‘time well spent” richt op het zo relevant mogelijk maken van de nieuwsfeed, met een grotere prioriteit voor vrienden en familie.

Digitaal welzijn apps onder de loep

Android Digital Wellbeing

De eerste stap in het oplossen van je smartphoneverslaving is leren waar het probleem zich juist bevindt. In het Android Dashboard, dat beschikbaar is voor iedereen die gebruikmaakt van Android 9 Pie, wordt dat al snel duidelijk. De app geeft in detail weer hoeveel tijd je nu precies spendeert op je smartphone en welke apps je het meest gebruikt. Verder wordt ook het aantal notificaties bijgehouden en kan je zien hoe vaak je per dag je telefoon unlockt.

Nu je weet waar het probleem zich situeert, kan je App Timers gaan gebruiken om er iets aan te doen. Ook een nieuwe functionaliteit in Android P trouwens, die zich binnen Dashboard bevindt. Per app kan je hier instellen hoeveel tijd je er dagelijks maximaal aan wil spenderen. Wanneer je in de buurt van die zelf ingestelde limiet komt, krijg je eerst nog een waarschuwing, alvorens de app gepauzeerd wordt en je hem die dag niet langer kan gebruiken. Tenzij je natuurlijk de beperking terug uitzet in de Digital Wellbeing app.

Voor wie nog een stap verder wil gaan is er de Wind Down functie. Daarmee kan je op een bepaald tijdstip automatisch je smartphone in “Do Not Disturb”-modus zetten en kleurt het scherm grijs om je te demotiveren. Instagram foto’s zullen er zo alvast een pak minder aantrekkelijk uitzien.

iOS Screen Time

Apple’s Screen Time werkt grotendeels hetzelfde als zijn Android tegenhanger, maar ziet er nog net iets anders uit. De functionaliteit is te vinden in de instellingen van je apparaat en geeft op het eerste zicht weer welke categorieën van apps je het meest gebruikt en hoe lang. Wanneer je dan verder kijkt, kan je ook de informatie per app vinden. Als je wil, kan je dan gebruikmaken van App Limits om een tijdsduur in te stellen. Ook bij iOS krijg je een notificatie als je bijna aan je limiet zit, waarna de app wordt gepauzeerd. Hier krijg je echter wel de mogelijkheid om de limiet te negeren voor 15 minuten of zelfs voor de rest van de dag. Net iets te makkelijk, niet?

Verder komt Screen Time nog met een instelling voor content en privacy, waarin je zelf kan kiezen wat voor content er is toegestaan op het apparaat, losstaande van de andere instellingen. De functionaliteit is enorm uitgebreid en geeft je de controle over alles van website content tot cameratoegang en volumelimieten. Misschien niet nuttig om je eigen digitale welzijn te verbeteren, maar wel dat van je kinderen.

RescueTime

Gebruik je minder vaak je smartphone en meer je computer? Dan is RescueTime een enorm handige tool. De app registreert je computergebruik en geeft je een beeld van hoeveel tijd je besteedt aan productieve zaken, zoals tekstverwerking, en het aantal uren dat je niet nuttig invult met gamen of het bezoeken van entertainment websites. Je kan RescueTime zelfs zo instellen dat het specifieke websites gaat blokkeren na een bepaalde tijd. Op die manier blijf je productief terwijl je digitale welzijn er toch op vooruit gaat.