Huawei: wat is er nu echt aan de hand?
Sinds midden 2018 is Huawei het middelpunt van internationale kritiek. Verschillende landen hebben hun bezorgdheid uitgesproken over de producten van de Chinese telecomgigant, en de VS riep zijn bondgenoten ertoe op om Huawei te weren van de uitbouw van hun nationale 5G-netwerken. Eind vorig jaar gooide de VS samen met Canada olie op het vuur wanneer Huawei-CFO Meng Wanzhou werd opgepakt in Vancouver op verdenking van het verhandelen van Amerikaanse handelsgeheimen. Things are getting ugly.
Bezorgdheid
De officiële verklaring voor het agressieve Amerikaanse optreden tegen Huawei is dat China Huawei als spionagepion zou gebruiken bij concurrerende landen, zodat de Chinese telecomreus (en volgens de Amerikaanse regering dus ook de Chinese Volksrepubliek) in het bezit zou raken van handelsgeheimen. Huawei heeft echter al meermaals te kennen gegeven dat die aantijgingen absurd zijn en dat het een privéonderneming is. Ligt de waarheid dan toch in het midden?
Professor David Criekemans, hoofddocent internationale politiek aan de Universiteit van Antwerpen en auteur van het boek “Geopolitieke kanttekeningen 2011 – 2018, en daarna. Een wereld in volle geopolitieke transitie”, meent dat we die bezorgdheid wat breder moeten kaderen. “De VS en bondgenoten menen dat de 5G-technologie heel belangrijk zal worden in de toekomst. Het wordt als het ware een platform voor digitale groei. Al die nieuwe technologieën die op 5G gebouwd worden – zelfrijdende wagens, IoT, smart cities – zijn zodanig strategisch dat het land met het leiderschap op die technologie meteen ook enorm veel macht in handen krijgt.”
Huawei staat bekend om zijn investeringen in onderzoek en ontwikkeling van digitale technologieën, waaronder ook 5G. De Chinese telecomgigant spendeerde in 2017 meer dan 13,2 miljard dollar aan onderzoek en ontwikkeling. Het cijfer voor 2018 zou nog hoger liggen. De budgetten spreken tot de verbeelding en critici vrezen dat de Chinese overheid op elk moment Huawei zou kunnen opdragen om te beginnen spioneren. Criekemans; “De Amerikanen vrezen dat China daardoor een sterke strategische positie in handen zou kunnen krijgen als Huawei 5G begint uit te rollen in de Europese bedrijven. Daardoor komt ook de Amerikaanse machtspositie in het gedrang. Trump voert bijna een technologie-oorlog om dat proces te vertragen.”
Ook Jurgen Thysmans, PR-verantwoordelijke bij Huawei Belgium is die mening aangedaan. “Dit is niets meer dan een politiek manoeuvre om Huawei af te remmen”, steekt hij van wal. “Technologisch gezien staat Huawei vooruit. Op dit moment hebben wij een grote voorsprong qua innovatie op onze concurrenten. Waarschijnlijk doet dat heel wat stof opwaaien.”
Komt daarbij ook nog eens dat de CEO van Huawei, Ren Zhengfei, banden heeft het Chinese Volksleger. Thysmans: “Zhengfei heeft inderdaad als ingenieur voor het Chinese Volksleger gewerkt, en heeft uiteraard zijn politieke voorkeur, maar wij zijn een privébedrijf, en Zhengfei houdt zijn politieke mening strikt gescheiden van zijn onderneming”
Toch is dat voor een aantal landen niet voldoende. De internationale Huawei-malaise swingt sinds midden 2018 echt de pan uit. Op 19 juli 2018 meldt een Brits rapport dat de overheid slechts “beperkte geruststelling” geniet dat de mobiele en breedbandinfrastructuur van Huawei geen risico inhoudt voor de nationale veiligheid.
Toch blijft de boodschap volgens Thysmans bij Huawei: “Het hoofd koel houden, en rustig verder werken aan de bedrijfsstrategie.“ Opvallend genoeg hangt dat Britse veiligheidsrapport ook nauw samen met een ander historisch moment. Op 30 juli stoot Huawei Apple van de troon als de tweede grootste smartphonefabrikant ter wereld. Of een aantal wereldspelers een opkomende macht vrezen, of dat er ook effectief gespioneerd wordt bij Huawei, valt moeilijk uit te vissen. Toch blijven de verkoopcijfers tot dat moment meer dan ongedeerd.
Onder vijf ogen
Later op het jaar krijgt de Chinese telecomgigant weer een paar klappen te verwerken. Op 23 augustus en 28 november ontzeggen respectievelijk Australië en Nieuw-Zeeland Huawei de toegang tot hun 5G-infrastructuur. Op 7 december zegt Andrus Ansup, de technologiecommissaris van de Europese Unie dat we “ons zorgen moeten maken” over Chinese fabrikanten. Op 24 december volgt ook de Britse telecomoperator BT in de voetsporen van Australië en Nieuw-Zeeland en bant de operator Huawei van de uitbouw van hun 5G-netwerk. Canada buigt zich ondertussen ook over de vraag of ze Huawei moeten toelaten op hun 5G-netwerk.
Criekemans is niet helemaal verbaasd dat net die landen onmiddellijk zijn meegegaan met de Amerikaanse vraag om Huawei-infrastructuur te weren. Toevallig maken die landen allemaal deel uit van de zogenaamde Five Eyes Alliance, een inlichtingenalliantie tussen de VS en Australië, Canada, Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk. De alliantie dateert al van 1941 en kan het best omschreven worden als een soort netwerk van inlichtingendiensten die als een van hun belangrijkste opdrachten alle satellietverkeer moeten opvolgen.
Misschien leed Huawei volgens de alliantie wel aan het Icarus-syndroom. De Chinese telecomreus was zich bij verschillende landen aan het inkopen en was van plan om datakabels aan te leggen richting Australië. Huawei vloog daardoor misschien wat te dicht bij de zon, en Australië trok zich vanuit privacy-oogpunt prompt terug van een mogelijke samenwerking met Huawei.
Het Verenigd Koninkrijk heeft overigens nog geen officieel verbod uitgevaardigd tegen het gebruik van Huawei-technologie. Er wordt wel hevig over gedebatteerd in het Britse parlement, en Huawei-producten worden regelmatig onderworpen aan strenge veiligheidscontroles door het Britse inlichtingenbureau GCHQ. Huawei ging op zijn beurt eerder al akkoord met een reeks technische eisen die hun producten veiliger zouden maken tegen aanvallers. Het laatste rapport van dat inlichtingenbureau meldde wel dat sommige Huawei-producten tekortkomingen vertoonden.
One Belt, One Road
Thailand, een land dat van oudsher een Amerikaanse bondgenoot is binnen Zuid-Oost Azië, gaat dan weer wel samenwerken met Huawei voor de uitbouw van 5G-proefbanken. Dat doet het Aziatische land niet zonder zijn opties open te houden. “We houden onze ogen open”, meldde de Thaise Minister voor Digitale Economie Pichet Durongkaveroj bij de lancering. “Deze 5G-proefbank is echter een testperiode voor het land”, liet hij weten aan Reuters. “Ondertussen observeren we en kunnen we zo de aantijgingen bevestigen of ontkennen.”
Doorbreekt Thailand daarmee het patroon? Toch niet, meent Criekemans. Want ook hier klopt het geopolitieke plaatje weer. “China voert het ‘One Belt, One Road’-beleid waarbij het de oude Zijderoutes van weleer weer nieuw leven wil inblazen. Thailand is typisch een land dat in die strategie vervat zit.”
Op 1 december 2018 vindt dan de diplomatieke nachtmerrie plaats voor Canada. De CFO van Huawei, Meng Wanzhou wordt In Vancouver door de Canadese autoriteiten gearresteerd terwijl ze wilde overstappen naar haar tweede vlucht. Bij haar verhoor aan het hoogerrechtshof van British Columbia, zei een Canadese overheidsadvocaat dat Meng een dochterbedrijf van Huawei, genaamd Skycom, had gebruikt om sancties voor haar handelstransacties met Iran te vermijden tussen 2009 en 2014. Meng zou Skycom verkeerdelijk vertegenwoordigd hebben als een apart bedrijf. Meng werd op borgtocht vrijgelaten, maar kan nog steeds uitgeleverd worden aan de VS, aangezien de VS en Canada met elkaar een uitleveringsverdrag hebben. China eist ondertussen dat Meng vrijgelaten wordt en beweert dat ze geen enkele wet heeft geschonden. Volgens Criekemans lijkt de arrestatie van de Huawei-CFO Meng Wanzhou echter veeleer op een geo-economische en -politieke strijd, dan op voorzichtigheid voor een technologiespeler. “CFO Wanzhou is nu eenmaal een belangrijke politieke pion.”
Begin 2019 wordt pas echt duidelijk hoe groot het wederzijdse wantrouwen is. Op 12 januari ontslaat Huawei een medewerker die in Polen was opgepakt op verdenking van spionage. Huawei beweert dat de werknemer voor eigen rekening handelde. Drie dagen later geeft Huawei-CEO Ren Zhengfei een zeldzaam interview waarin hij ontkent dat de Chinese autoriteiten zijn bedrijf ooit hebben gevraagd om te spioneren. Op 16 januari bericht de Amerikaanse zakenkrant The Wall Street Journal dat de VS een onderzoek heeft lopen tegen Huawei voor spionage bij Amerikaanse zakenpartners.
Een bedremmeld Europa
Tussen al die Amerikaanse en Chinese technologiekrachtpatserij, staat Europa er maar bedremmeld bij. Deels heeft dat te maken met de Europese concurrentieregel. Criekemans: “De concurrentieregel zorgt ervoor dat er geen grote Europese varianten van Google of Amazon ontstaan die in staat zijn om deze nieuwe technologie versneld uit te rollen. Daardoor heeft Europa het moeilijk om stand te houden in de huidige technologische strijd.”
Dan is er volgens Criekemans nog het hele ethische verhaal. “China lijkt een aantal van die digitale technologieën te gebruiken om mensen in de pas te laten lopen, en om zo door middel van het social credit system en gezichtsherkenning een nieuw maatschappelijk model te creëren. Vanuit Europees oogpunt is dat beangstigend.” Voorlopig liggen de Europese waarden dan nog steeds dichter bij de Amerikaanse.
Kerktorenpolitiek
Opvallend genoeg werken alle Belgische providers samen met het zo beschimpte Huawei voor de uitrol van hun 5G-netwerk. Jurgen Thysmans, woordvoerder van Huawei: “Huawei werkt inderdaad nog steeds samen met alle Belgische operatoren. Momenteel is het hele 5G-dossier om politieke redenen tot stilstand gekomen, maar de officiële instanties hebben nooit aanwijzingen gevonden die doen vermoeden dat wij iets mispeuterd hebben.”
5G lijkt In België inderdaad nog verre toekomstmuziek. Het land meldde recent nog dat het de frequentieveiling voor 5G-banden niet zal halen dit jaar omwille van politiek gelanterfant. Gezien het belang van 5G dreigt België daardoor nu de boot te missen. Criekemans: “Dat is inderdaad een spijtig gegeven. Dat België die nieuwe technologie niet mee ontwikkelt, is één zaak, maar wanneer je er niet als de kippen bij bent om de standaarden omtrent die technologie te ontwikkelen, dan val je pas helemaal uit de boot.”
Het probleem dat zich hoe langer hoe meer laat voelen, is de tegenstelling tussen de snel evoluerende technologie en het logge staatsapparaat. “Al die verkiezingen leggen ons lam”, meent Criekemans. Dat zou wel eens waar kunnen zijn. Op 26 mei zijn het federale verkiezingen. Gezien de Belgische records in lang aanslepende regeringsformaties, getuigt het verwachten van een nieuwe regering op 11 juli van heel wat optimisme. In een minder optimistisch scenario, komt die nieuwe regering er pas in oktober, en wordt het 5G-dossier op de lange baan geschoven. Volgens Criekemans geen goede zaak: “Er is een volledig nieuwe diensteneconomie gekoppeld aan het 5G-dossier. Daar wacht je best niet te lang mee.”
Toch is er nog hoop. Technologiefederatie Agoria opperde begin februari het voorstel om de veiling van 5G-frequenties los te koppelen van de rest van het 5G-dossier. Agoria stelt voor om enkel de 3,5 GHz-band eruit te halen en die al te veilen zonder een bestaand akkoord over de verdeling van de centen. Op die manier zou er al 5G uitgerold kunnen worden in België. Thysmans ziet alvast geen enkele reden waarom Huawei dan niet opnieuw de handen in elkaar zou kunnen slaan met de Belgische telecomproviders: “We respecteren volledig de Belgische wetgeving en de processen van onze klanten. Wij bezitten trouwens ook geen enkele data en hebben er zelfs ook geen toegang tot. Wij leveren enkel de infrastructuur.”
Thysmans is zich wel pijnlijk bewust van de bedenkingen die tegen Huawei lopen. “Meer dan transparant zijn, kunnen we helaas niet doen”, zucht hij. We werken actief mee aan het onderzoek van het CCB, dat trouwens al heeft aangegeven dat er geen enkele reden is om aan te nemen dat we foute dingen doen.” We contacteerden ook het kabinet van Minister voor Digitale Agenda en Telecommunicatie, Philippe De Backer. Een kabinetsmedewerker liet ons echter weten dat “de bevoegde administraties momenteel een analyse van het dossier aan het maken zijn en dat de Minister die dan ook afwacht.”
“Huawei is gewoon een hoge boom binnen de technologiesector”, concludeert Thysmans. “Maar wel eentje met diepe wortels, die sterk genoeg zijn om deze storm te overleven.”
