Overheid: veel meer doen met veel minder!
Vorige week een vroegere collega uit de overheid ontmoet: ‘En François hoe gaat het met ‘ons’ ICT-megaproject waarmee ‘wij’ een doorbraak gingen forceren én in de kwaliteit van de dienstverlening én in de productiviteit van ons overheidsapparaat.’ ‘Zeer goed Karel, de oprichting van de nieuwe parastatale nodig om dit project in goede banen te leiden zit op schema.’ François zag mij verbleken: ‘Karel jij naïeveling ,je huivert nog steeds bij de creatie van een nieuwe overheidsinstelling. Jij, met je bedrijfsachtergrond, beseft nog altijd niet dat de overheid ‘anders’ draait.’
Toch moet de overheid dringend draaien als een goed geleid privé-bedrijf. Zij moet lessen trekken uit de ervaringen van de privé die erin slaagt om met veel minder veel meer te doen. Bedrijven die, in een gemondialiseerde economie, over de laatste tien jaar niet in dat opzet slaagden bestaan vandaag niet meer. De burger eist inderdaad steeds meer van de overheid (veiligheid, gezondheidszorg, onderwijs).
Dat mag echter geen excuus zijn om steeds meer middelen te vragen. De doorbraak van de mondialisering en van internet veranderde één en ander grondig. De ondernemer moet veel sneller dan vroeger nieuwe producten en diensten op de wereldmarkt brengen. Hij heeft geleerd, om dit doel te bereiken, ook anderen, waarover hij geen hiërarchische macht heeft, te mobiliseren.
De overheid raakt nog nauwelijks aan de autonomie van de verschillende ministeries (Federale Overheidsdiensten). Voor coördinatie tussen FOD’s grijpt zij gemakkelijk terug naar een nieuwe instelling. Deze laatste wordt bij wet gemachtigd om met de afzonderlijke FOD’s te handelen. Veel goedkoper, sneller en efficiënter zou zijn dat één FOD (de voornaamste stakeholder in het geheel) horizontaal, multilateraal, informatiestromen beheert tussen de eindgebruiker (burger, onderneming) en de andere betrokken FOD’s.
Een praktisch voorbeeld. Onze veelgelauwerde Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (KSZ) werd vijftien jaar geleden opgericht als een afzonderlijke vzw, onder toezicht van de parastatalen en overheden waarvoor zij een kruispuntfunctie verzekert. Destijds was dat de enig werkbare optie. Ook de privé kende het concept van virtuele samenwerking nauwelijks. Vandaag werken alle bedrijven op één of andere manier samen met complementaire partners. Ook voor de ondernemer vergde dat een enorme mentaliteitsverandering. Ook hij was gedurende de voorbije eeuw gewend geraakt zijn bedrijfsprocessen netjes, hiërarchisch gestructureerd, te managen. Bij de Kruispuntbank van de Ondernemingen (KBO) werkt het virtueel concept wel. De FOD Economie beheert niet enkel ‘haar’ databank van de ondernemingen (met de unieke ondernemingsnummers die andere nummers overbodig maken). Zij verzekert, bij de registratie van een nieuwe onderneming, ook de informatiestromen met de FOD Justitie (het Handelsregister), de FOD Financiën (het BTW-nummer), enzovoort.
Dankzij het initieel falen van de KBO, onder druk van de publieke opinie, én onder druk van naïeve, neofiete kabinetschefs, onbekend met de wetmatigheden van de overheid, werd destijds geen tijd gevonden om een afzonderlijke vzw op te richten.
De CEO uit de privé wordt afgerekend op zijn vaardigheid om in een virtueel team samen te werken, ook buiten ‘zijn’ onderneming. ICT vergemakkelijkt prettig collaboreren. Hoog tijd dat ook FOD-voorzitters geëvalueerd worden op hun vaardigheid om horizontaal met gelijken samen te werken. Zij moeten vooral willen ‘willen’.
Karel Uyttendaele was in een vroeger leven directeur bij Agoria en bij HP en kabinetschef van de Staatssecretaris voor Informatisering van de Staat.
