U zapt toch ook?
Het Amerikaanse Tivo, maker van een populaire reeks digitale videorecorders, ontlokte behoorlijk wat reacties toen het aankondigde om geanonimiseerde statistieken van het videokijkgedrag van miljoenen abonnees door te verkopen aan geïnteresseerde marketingfirma’s.
Elke Tivo-videorecorder houdt minutieus bij welke programma’s bekeken worden en welke toetsen op de afstandsbediening worden ingedrukt. Die informatie wordt anoniem verzonden naar de centrale Tivo-database, zodat Tivo op gedetailleerde wijze kan nagaan welke televisieprogramma’s worden bekeken, op welke tijdstippen en met hoeveel onderbrekingen. Nog interessanter is dat Tivo berekent welke reclame bekeken wordt en welke doorgespoeld wordt. Het spreekt voor zich dat deze informatie goud waard is, en dat Tivo hier munt uit wil slaan.
Hoewel de Tivo-videorecorders niet verkocht worden in Europa, is het interessant om na te gaan of de verkoop van informatie over het videokijkgedrag geoorloofd zou zijn volgens de Europese wetgeving op de verwerking van persoonsgegevens.
Welnu, ondanks het erg strenge karakter van de Europese wetgeving, zou er geen vuiltje aan de lucht zijn. Tivo waarschuwt haar gebruikers voldoende dat elke videorecorder deze informatie bijhoudt, en via één telefoontje kan men de registratie bovendien permanent ongedaan maken. De Europese wetgeving zou zelfs helemaal niet van toepassing zijn, omdat er geen sprake is van verwerking van persoonsgegevens. Tivo garandeert immers dat het videokijkgedrag anoniem wordt geregistreerd, zodat het onmogelijk is om via individuele records de oorspronkelijke abonnee te traceren. Zolang het niet mogelijk is om individuele personen te identifi ceren, op welke wijze ook, is de wetgeving op de verwerking van de persoonsgegevens eenvoudigweg niet van toepassing.
Hoewel de verkoop van de statistieken dus naar Europees – en ik neem aan ook Amerikaans – recht perfect geldig is, roept deze praktijk bij mij toch vragen op, net zoals het publiceren van 20 miljoen geanonimiseerde zoekopdrachten door AOL en het doorsturen van geanonimiseerde bugreports dat doet. Nog afgezien van het feit dat geanonimiseerde informatie blijkbaar niet altijd anoniem is (zonder moeite konden tussen de AOL-zoekresultaten bepaalde personen worden getraceerd), overvalt mij een gevoel van onbehagen, want mijn gedrag wordt blijkbaar voortdurend geregistreerd en gevaloriseerd.
Ik ben niet de enige, want het publiceren van anonieme statistieken over kijkgedrag is ook vele Amerikaanse privacyactivisten in het verkeerde keelgat geschoten. Tivo is immers niet aan zijn proefstuk toe: in 2004 verspreidde het al statistieken over het kijkgedrag van haar abonnees tijdens de populaire Super Bowl. Die statistieken toonden duidelijk aan dat vele Amerikanen de technische mogelijkheden van hun Tivo-videorecorder ten volle benut hadden door de ontboezemingen van Janet Jackson tijdens dit evenement (het ‘Nipplegate’ schandaal) meerdere keren te bekijken en terug te spoelen.
Patrick Van Eecke is advocaat gespecialiseerd in IT-recht bij DLA Piper. Hij doceert tevens IT-recht aan Queen Mary University, London en aan de Universiteit Antwerpen.
