Auteursrecht op het internet: water en vuur?
Op 13 februari 2007 veroordeelde een Belgische rechter Google voor het hergebruik van stukken uit artikels van Franstalige en Duitstalige kranten. Het vonnis vormt aanbevolen leesvoer voor Belgische juristen, al was het maar omdat het aantal spraakmakende IT-rechtszaken op één hand te tellen is.
Het vonnis vormt voor het grote publiek echter vooral een illustratie van het feit dat de internetpraktijk en het traditionele auteursrecht nog steeds conflicteren met elkaar. En dit ondanks een wetswijziging in 2005 die er nu net op gericht was het auteursrecht weer in lijn te brengen met de digitale ontwikkelingen.
Uitgaande van het basisprincipe dat, op enkele uitzonderingen na, altijd de toestemming van de auteur nodig is om een werk te reproduceren of aan te bieden aan het publiek, vond de rechter verschillende auteursschendingen in de Google News en de Google cachediensten.
Maar de rechter ging verder en stelde, conform het auteursrecht, dat elke (zelfs gedeeltelijke) reproductie zonder toestemming een inbreuk vormt. Het vonnis kan daardoor met wat slechte wil zó gelezen worden dat ook de typische samenvattingen en uittreksels onder elk zoekresultaat in een zoekmachine – en zelfs de weergave van de titel van een gevonden website – een auteursrechtelijke inbreuk kunnen uitmaken. De samenvattingen en titels kunnen immers een beperkte, maar niet-gevraagde, reproductie vormen van auteursrechtelijk beschermd materiaal.
De rechter negeerde overigens bewust het feit dat er technieken bestaan (bijvoorbeeld via het robot.txt-bestand) om webpagina’s te weren uit zoekmachines. Het ontbreken van een robot.txt-bestand mag volgens de rechter immers niet als een impliciete toestemming worden beschouwd om webpagina’s op te nemen in een zoekmachine.
Het vonnis is trouwens niet beperkt tot zoekmachines. Ook eenvoudige hyperlinks op doorsnee websites kunnen volgens dit vonnis het auteursrecht schenden, namelijk wanneer zij worden weergegeven met een beschrijving (in plaats van de URL waarnaar ze verwijzen) en die beschrijving een ongevraagde overname van auteursrechtelijk beschermd materiaal vormt.
De teneur mag dus duidelijk zijn: het auteursrecht geldt onverkort op het internet. Dat mag als principe natuurlijk niet verbazen, maar de vraag is hoe ver men dit wil drijven wanneer basisideeën als hyperlinks, zoekmachines en mirroring websites onder vuur worden genomen. Veel courante internetpraktijken vormen zeer strikt gezien inderdaad een beperkte schending van het auteursrecht.
Doordat de ideeën van het auteursrecht niet volledig rijmen met de ideeën van de informatiesnelweg, kan het auteursrecht, net zoals de privacywetgeving, als wapen worden ingezet tegen bonafide spelers. Ik begrijp de houding van de kranten: het maken van krantenartikels kost handenvol geld, en zij willen hun investeringen zien renderen. Men kan het hen niet kwalijk nemen dat zij alle wettelijke middelen aangrijpen om hun eisen hard te maken.
Maar er wringt hier toch iets: men kan moeilijk ontkennen dat dit vonnis door velen in de informatica-industrie als onterecht wordt beschouwd. Het wordt dus tijd dat de positie van het auteursrecht op het internet wordt herdacht en aangepast. Want met een strikte toepassing van de huidige auteurswet vindt men altijd wel een stok om een digitale hond mee te slaan.
Prof. Dr. Patrick Van Eecke is advocaat gespecialiseerd in IT-recht bij DLA Piper en doceert IT-recht aan de Universiteit Antwerpen en Queen Mary University, London.
