Cryptomunten ontleed: digitaal geld

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, staan Bitcoin en cryptogeld niet noodzakelijk synoniem voor elkaar. In tegendeel zelfs; het aantal cryptomunten waar je in kan investeren wordt continu groter. Wist je dat er (op het moment van dit schrijven) 209 verschillende digitale munten zijn met een marktkapitalisatie (totale waarde van de munten in omloop) van meer dan tien miljoen dollar? Nemen we één miljoen dollar als ondergrens, dan tellen we al 411 verschillende cryptomunten.

Net zoals Bitcoin en cryptogeld nog voor veel mensen synoniemen zijn, wordt de blockchaintechnologie vaak met Bitcoin verward. Deze technologie is geboren als fundering van de digitale Bitcoin-munt, al heeft blockchain eveneens enorm veel potentieel buiten de sector. Om het grote potentieel van blockchain te begrijpen, moet je eerst weten hoe de technologie werkt.

Hash-functies

Alles draait rond zogenaamde hash-functies. Dat zijn wiskundige berekeningen waarbij gegevens met de hulp van een formule omgezet worden in een reeks hexadecimale tekens met een specifieke lengte (256 bit bijvoorbeeld). Het is erg eenvoudig om een hash te verkrijgen van data, zoals bijvoorbeeld een transactie van Bitcoin. Iedereen die de originele gegevens heeft, kan daar meteen de hash van berekenen. Die zal altijd hetzelfde zijn, en is min of meer uniek voor de gegevens die er in zitten.

Omgekeerd te werk gaan, is virtueel onmogelijk. Je kan niet vooraf gegevens verzinnen in een poging op een specifieke hash uit te komen. De hash-berekening werkt dus maar in één richting. De blockchain is een digitaal logboek waarin gegevens zoals transacties worden bijgehouden in de vorm van een hash.

Ketting

Laten we samen een hypothetische blockchain beginnen. Als Ann geld geeft aan Bert, wordt die transactie gehashed en opgeslagen als Hash1: dit is de start van onze ketting. Bert geeft nu geld aan Chantal. Die transactie wordt samengenomen met Hash1, en het geheel gaat door een hashfunctie. Het resultaat: Hash2 heeft de gegevens van de tweede transactie in zich, samen met de hash van de eerste transactie.

Voor de derde transactie gebeurt hetzelfde: Hash3 is het resultaat van transactie 3 samen met Hash2. Zo gaat de ketting steeds verder. Zodra iemand ergens in de ketting gegevens wil veranderen, verandert ook de hash gepaard met die gegevens. Beeld je in dat Bert wil foefelen, en de transactie uit de vorige paragraaf wil veranderen zodat Bert geen geld geeft aan Chantal, maar geld krijgt van Chantal. Aangezien de data is veranderd, verandert ook Hash2. Hash3 is de combinatie van de derde transactie samengevoegd met het nu veranderde Hash2, zodat het foefelen van Bert ook invloed heeft op Hash3. Wanneer iemand iets van data in een blockchain verandert, valt de hele ketting uit elkaar.

Hoe zo’n hash precies werkt, is niet belangrijk. Het is wel interessant om te weten dat het om een erg transparante wiskundige functie gaat, die als eigenschap heeft dat ze maar in één richting werkt. Het is niet zo dat blockchain beveiligd is met een mysterieuze technologie waarvan je maar moet vertrouwen dat ze veilig is. De beveiliging van de ketting stoelt op een heel duidelijk wiskundig principe dat iedereen kan inkijken en veilig is in zijn eenvoud.

Wanneer iemand probeert te foefelen met data in blockchain, valt heel de ketting uit elkaar.

Mining

Voor Bitcoin komt er nog één moeilijkheid bij: de persoon die een transactie toevoegt aan de ketting, kan die in theorie aanpassen voor de hash wordt uitgevoerd. De oplossing daarvoor komt er in de vorm van ‘proof of work’. Iedereen mag proberen een nieuwe transactie (of ‘blok’) aan de blockchain te naaien, maar enkel wie het eerst een proof of work aflevert doet dat ook effectief.  De proof of work is de bron voor een hashfunctie waarvan het resultaat kleiner is dan een gegeven maximum.

Zoals hierboven gezegd is het alleen mogelijk om van data te beginnen en een hash te berekenen en kan je niet met een hash beginnen en omgekeerd uitrekenen welke data aan de basis ligt. Je kan wel in het wilde weg berekeningen maken en hashfuncties uitvoeren in de hoop dat één er van een resultaat heeft dat kleiner is dan het gegeven maximum. Als heel veel computers heel veel berekeningen uitvoeren, zal er vroeg of laat ééntje quasi per ongeluk een proof of work afleveren die aan de vereisten voldoet. De winnaar van die wedstrijd naait de transacties aan de ketting, en krijgt in ruil daarvoor een Bitcoin. ‘Mining’ heet dat, en het is hoe Bitcoins gemaakt worden.

Mining en de proof of work zijn een essentieel onderdeel van de digitale munt. Ze zorgen er voor dat je onmogelijk vooraf kan voorspellen wie een transactie aan de ketting zal toevoegen, zodat je niemand vooraf kan omkopen om de gegevens van de transactie bijvoorbeeld in jouw voordeel aan te passen. Bovendien is mining noodgedwongen moeilijk. Moest dat niet het geval zijn, zou de instantie met het meeste computerkracht de wedstrijd om de proof of work winnen. Die instantie zou op termijn het gros van de transacties aan de ketting naaien en opnieuw dienst doen als een soort bank, terwijl Bitcoin net gemaakt is om gedecentraliseerd te werken met miners van over heel de wereld.

Altcoins

Alle cryptomunten hebben één ding met elkaar gemeen: ze zijn gebaseerd op een blockchain. Munten die minder bekend zijn dan de grootste namen gaan door het leven onder de noemer ‘altcoins’. Ze willen een alternatief bieden op de gevestigde waarden en hebben vaak enkele kleine troeven in handen om zich te onderscheiden van de concurrentie. Denk aan snellere of veiligere transacties, of een erg specifiek doel waarvoor je ze kan gebruiken.

Inherent heeft geen enkele cryptomunt waarde. Bitcoin kon alleen doorbreken omdat mensen bereid waren de digitale munten te wisselen voor dollars en euro’s. Start-ups zoals Coinbase sprongen op die kar en rolden digitale beurzen uit waarop mensen cryptomunten kunnen wisselen voor klassiek geld. Zo ontstaat er op basis van vraag en aanbod automatisch een wisselkoers.

Dat verklaart meteen het bestaan van de honderden verschillende cryptomunten. Zolang er ergens een marktplaats bestaat waar iemand bereid is een gegeven munt te wisselen in dollars of euro’s, kan je een waarde aan de munt toeschrijven. Het systeem is volledig vrij van regulering zodat de enige beperking op het ontstaan van nieuwe cryptomunten de interesse van investeerders is. We overlopen de belangrijkste exemplaren.

Bitcoin

Op Bitcoin na is geen enkele andere cryptomunt echt doorgebroken in het dagelijkse leven. Met Bitcoin kan je echt betalen, met obscuurdere munten niet. Ze dienen dus hoofdzakelijk als investering: een schaars goed waarin mensen hun geld beleggen in de hoop dat het spel van vraag en aanbod de waarde van hun investering zal doen stijgen. Precies daarom denken veel experts dat de cryptocurrencymarkt momenteel in een zeepbel zit. Veel mensen hebben er al van gehoord en wagen hun kans met een investering, maar weinigen weten in wat voor product ze precies investeren. Bij Bitcoin zelf is dat niet het geval. Omdat je met Bitcoin kan betalen in verschillende webshops en zelfs fysieke winkels, kan je de digitale munt gerust naast klassiek geld zetten. In de praktijk heeft het enthousiasme in Bitcoin als investeringsgoed het oorspronkelijke nut van de munt echter onderuit gehaald. Het is niet verstandig om belwaarde voor je smartphone te kopen met Bitcoin als de waarde van de munten die je hebt op een jaar tijd kan verdubbelen. Bitcoin is zo geëvolueerd naar een digitaal equivalent voor goud: het heeft directe koopwaarde, maar wordt vrijwel uitsluitend als investering behandeld. Momenteel heeft Bitcoin een marktkapitalisatiewaarde van maar liefst 72 miljard dollar.

Ethereum

Voor de op één na populairste munt, Ethereum, liggen de kaarten al anders geschud. Ethereum heeft helemaal niet de ambitie om met Bitcoin te concurreren. De Ether-munt dient uitsluitend als betaaleenheid om het gebruik van het Ethereum-blockchainnetwerk aan te drijven. Ethereum is een publieke blockchain waarop ontwikkelaars zelf toepassingen kunnen ontwikkelen. Als vergoeding voor het gebruik van de blockchain betalen ze in Ether. Voor het gros van de mensen heeft Ethereum echter geen waarde, behalve dan als investeringsgoed. Ze rekenen er op dat de blockchaintechnologie met de hulp van Ethereum zal doorbreken. Meer blockchainapplicaties op het Ethereum-netwerk zorgen voor een grotere vraag naar Ether om die transacties aan te drijven, wat de prijs van een investering in Ethereum dan weer omhoog jaagt. Een Ether is daarom veel meer waard dan het eigenlijke doel er van verantwoordt. Het resultaat is een marktkapitalisatiewaarde van bijna 29 miljard dollar. Je kan een investering in Ether nog het best vergelijken met een investering in olie. Met de olie zelf koop je niets, maar ze dient als grondstof voor tal van industrieën. Wanneer die boomen, verdien jij geld.

Ethereum heeft niet de ambitie om met Bitcoin te concurreren.

Ripple

Op de derde plaats, met een totale marktwaarde van ongeveer negen miljard dollar, zit Ripple. Die ‘munt’ is opnieuw niet bedoeld als echt betaalmiddel. Ripple is een token dat het Ripple Transaction Protocol aandrijft. Dat protocol moet grote transacties tussen bijvoorbeeld banken faciliteren. Verschillende grote bedrijven zoals Santander en UniCredit maken gebruik van de blockchaintechnologie. Een investering in Ripple is zo opnieuw een investering in een erg specifieke grondstof met de verwachting dat de Ripple-technologie het de komende jaren erg goed zal doen.

Bitcoin Cash

Met een marktkapitalisatie van meer dan zes miljard is Bitcoin Cash de tweede echte cryptomunt in onze lijst. Net als het klassieke Bitcoin heeft Bitcoin Cash de ambitie om een betaalmiddel te zijn dat functioneert naast klassiek geld. De munt ontstond toen een deel van de miners afsplitsten van het ‘gewone’ Bitcoin. De blockchain van beide munten is identiek tot op het moment van de afsplitsing. Iedereen die toen al Bitcoin had, bezit zo automatisch ook Bitcoin Cash. Zo is de 6 miljard dollar die de munt waard is op het moment van de afsplitsing de facto uit het niets gecreëerd. Dat de koers van Bitcoin Cash niet fataal is gekelderd, en de koers van de klassieke Bitcoin zichzelf niet gecorrigeerd heeft na de splitsing, illustreert verder dat er iets erg vreemd gaande is met de waardering van cryptocurrency. Het voornaamste verschil tussen Bitcoin en Bitcoin Cash (naast de koers) heeft te maken met snelheid. De Cash-variant kan meer transacties verwerken, maar concentreert het beheer van de blockchain omwille van technische redenen meer bij datacenters in China. Dat gaat in tegen het decentralisatieprincipe eigen aan de originele Bitcoin.

Litecoin

Litecoin heeft als derde munt de ambitie om een echt betaalmiddel te worden. De ontwikkelaars van de munt gaan er prat op dat ze technologisch sterker is dan Bitcoin, maar het gebrek aan naambekendheid speelt de munt parten. Toch zijn alle Litecoins samen nog zo’n 2,7 miljard dollar waard. Litecoin doet het bovendien niet slecht. De koers van de munt is in vergelijking met de andere grote spelers best stabiel. Na een eerste piek fluctueert de waarde van Litecoin al enkele maanden tussen 30 euro en 50 euro, met een enkele uitschieter naar 69 euro. In vergelijking met dollars of euro’s is dat nog steeds volatiel, maar wanneer je naar andere cryptomunten kijkt, is Litecoin een baken van stabiliteit. Dat maakt de munt dan weer een slecht investeringsgoed.

Dash Monero

Enkele andere munten buiten de top vijf zijn het vermelden nog waard. Monero scheerde bijvoorbeeld kortstondig hoge toppen nadat het gebombardeerd werd tot officieel betaalmiddel van AlphaBay, een illegale marktplaats op het darknet. Intussen is AlphaBay opgedoekt, maar dat heeft Monero niet belet om een stijgende trend aan te houden. Het heeft tegenwoordig nieuwe populariteit gevonden dankzij toepassingen als Coinhive, een JavaScript voor websites dat gebruik maakt van de processorkracht van je bezoekers om de munt te minen. Dash profileert zich tot slot als de meest gebruiksvriendelijke cryptomunt, en gaat prat op onmiddellijke betalingen dankzij enkele eigen transactieprotocollen. Zowel de koers als de marktkapitalisatie van deze munt is vergelijkbaar met die van Litecoin.