Het tijdperk van de ‘Natural User Interface’

In 1986, toen de vandaag alomtegenwoordige computermuis nog maar net om de hoek kwam piepen, dacht John Vincent al een stap verder. De Canadees bedacht een systeem om een computer, de Commodore Amiga, te bedienen met eenvoudige handgebaren, die geregistreerd werden via een rudimentaire op de computer aangesloten camera.

Het eerste product van Vincents bedrijf GestureTek, een eenvoudig spelletje waarin de gebruiker zichzelf op het scherm zag en een dansje moest nabootsen, kwam nooit op de markt. De hardware kostte toen nog zo’n slordige 20.000 euro. Maar de technologische doorbraak was bereikt, en daar ging het om. "Het was verre van perfect, maar het deed op een heel rudimentaire manier wat we wilden", zegt Vincent. "De gebruiker in het computerprogramma brengen."

Kinect
GestureTek richtte zich al snel op allerhande commerciële installaties: interactieve reclamepanelen, eenvoudige evenementsspelletjes enzovoort. Door de sensortechnologie te mixen met projectie, konden ze de ervaring die ze eerst op die Commodore Amiga tevoorschijn hadden getoverd plots op een veel grotere schaal en oppervlakte leveren.

[related_article id=”152275″]

Ondertussen sleutelden John Vincent en Francis MacDougall, de medeoprichter en directeur technologie van het bedrijf, ook verder aan de uitvinding zelf. Dat resulteerde in de jaren die volgden in een hele resem patenten, waarvan er twintig jaar later een paar terechtkwamen in een product dat ineens wél klaar bleek voor een brede consumentengroep: Microsoft Kinect.

Een batterij van sensoren, camera"s, microfoons en een soort infrarode "sonar", die iedereen die ervoor postvat herkent aan zijn lichaamsbouw, zijn bewegingen één op één registreert en zelfs tot op grote hoogte zijn stem en zijn gelaatsuitdrukkingen waarneemt. Microsoft lanceerde het ding eerst voor de Xbox 360, waar het vandaag wordt gebruikt om (eenvoudige) spelletjes te spelen.

Er zijn al zo"n twintig miljoen Kinect-setjes verkocht, goed voor meer dan een kwart van alle Xbox 360-eigenaars. "Dat Microsoft er op heel korte tijd een succesvol consumentenproduct van heeft kunnen maken, is een niet geringe verdienste", zegt Vincent. "Ze slaagden erin om een goed werkende lichaamssensor te maken voor een materiaalfactuur van 30 euro, wat een consumentenprijs van 150 euro mogelijk maakte."

Al snel na de lancering van de Kinect in 2010 doken er op het internet hacks op die het toestel ook deden werken op een pc, en begin dit jaar ging Microsoft zelf overstag: er kwam een officiële pc-versie van het toestel, die onder meer kan samenwerken met het gloednieuwe besturingssysteem Windows 8. Het nieuwe plan, zegt Microsoft zelf, gaat verder dan videogames spelen: de Kinect wordt stilaan getransformeerd naar de computerbesturing van de toekomst.

Tom Cruise achterna
Een computer bedienen door gewoon met de handen te wapperen, nauwelijks tien jaar geleden kon het alleen nog maar in de cinemazaal. In de film Minority Report (2002) bladerde Tom Cruises personage simpelweg door dossiers op een computer door middel van een halve slag met zijn hand. 

Op de holografische computerschermen uit de film zal je nog eventjes moeten wachten, maar via handgebaren door inhoud bladeren op een gewoon computerscherm is nu al mogelijk. Dat laat Microsoft zien met de tegelinterface in Windows 8, die zich gemakkelijk laat bedienen op een multitouch-scherm, en dus ook met de Kinect. De interface in kwestie zag zijn oorsprong op de Xbox 360, waar je Microsofts sensorbalk ook kan gebruiken om door de gebruikersinterface te bladeren.

En het stopt niet bij Microsoft-producten. PrimeSense, het Israëlische bedrijf dat de sensor- en camerahardware in de Kinect ontwikkelde, maakte voor de Taiwanese pc-producent Asus een soortgelijk toestel, en de bedoeling van het bedrijf is nu om de zwaaitechnologie in te bouwen in allerhande consumentenelektronica, zoals televisietoestellen.

Natural User Interface
Zo komen we stilaan bij de Natural User Interface, zoals een hoop experts deze nieuwe besturing zijn beginnen noemen. De Graphical User Interface, met zijn icoontjes op het scherm die met de muis aangeklikt kunnen worden, maakte het gebruik van een computer zo’n dertig jaar geleden al een pak intuïtiever, maar nu zouden we stilaan klaar moeten zijn voor de volgende stap.

Stemherkenning en aanraakschermen waren het begin, maar een volwaardige lichaamssensor katapulteert ons resoluut in het tijdperk van de Natural User Interface.

Wordt aan gewerkt
Ondertussen heeft ook de Windows-versie van Kinect een hele hoop startupbedrijfjes rond zich geschaard, die stilaan met hun eerste prototypes en zelfs producten op de proppen komen. Zo is er het Amerikaanse bedrijf Ubi Interactive, dat via Kinect van eender welk oppervlak (en dus ook gewoon dat van je salontafel) een multitouch-aanraakpad wil maken.

Zo zijn er vandaag al tientallen bedrijven, in sectoren die uiteenlopen van gezondheidszorg tot reclame, die de nieuwe technologie als speerpunt gebruiken voor talloze nieuwe toepassingen.

"Tot nu toe hebben we ons altijd moeten aanpassen aan de limieten van de technologie, en de manier waarop we werken moeten baseren op een set arbitraire conventies en procedures. Met de Natural User Interface zullen computers zich voor het eerst aanpassen aan onze noden en voorkeuren, zodat mensen technologie beginnen gebruiken op de manier die voor hen het comfortabelst en natuurlijkst is," opperde ex-Microsoft-baas Bill Gates in zijn blog.

Nadelen
Niet iedereen is even lyrisch over die Natural User Interface. Volgens onderzoeker Jan Derboven, die gebruikersinterfaces bestudeert aan het Center for User Experience van de Leuvense universiteit, moeten nieuwe besturingsmogelijkheden als Kinect hun belangrijkste test nog doorstaan: die van langdurig gebruik door de consument. Die laatste moet er, verder dan wat spelletjes spelen en bladeren door een interface, het nut van blijven inzien, want anders werkt het niet.

"Ten eerste: je kan nog geen echte killer application aanwijzen", zegt Derboven. "Er is nog geen toepassing gevonden die iedereen er meteen het nut van doet inzien. Bovendien valt er iets belangrijks weg: je hebt geen enkele vorm van tactiele feedback meer. Terwijl dat net een van de sterkste punten van de toetsenbord-en-muiscombinatie is: het systeem geeft iets terug."

Computer groeit mee
Naarmate de technologie verbetert, duiken er ook nieuwe toepassingen op. "Onze volgende stap zijn keukentoestellen", zegt productmanager Jeremie Kletzkine van PrimeSense. "Het zal makkelijker worden om koelkasten en microgolfovens te bedienen. Een andere grote stap is het inbouwen van onze sensoren in bestaande producten. Maar dat zal veel trager gaan, omdat je de fabricagecycli van de producten in acht moet nemen. Het voordeel van de Kinect was dat het een op zichzelf staand toestel is: daardoor kon het op anderhalf jaar tijd op de markt worden gebracht."

Een niet onbelangrijke functie van de natuurlijke interface is dat hij ons een beetje tegemoet komt. Daarom wordt met name het stem- en gelaatsherkenningselement ook wel eens perceptive technology genoemd: technologie die als het ware zintuigen krijgt, en reageert op prikkels van jezelf of je omgeving.

Hulp voor truckers
Zo investeerden Microsoft en chipmaker Intel twee jaar geleden in onderzoek aan de universiteit van de Amerikaanse staat Illinois, waar de Kinect-camera al ingezet kan worden om basisemoties van een gezicht af te lezen en – om maar één praktische toepassing te noemen – aan het gelaat van een truckchauffeur kan zien of hij aan een rustpauze toe is. "De camera laat computers toe om meer prikkels van buitenaf op te vangen", zegt onderzoeker David Raila van de universiteit van Illinois.

Dat zintuiglijke element maakt de computer een pak dynamischer. “De traditionele muis-en-toetsenbordcombinatie draagt bij tot een sedentaire levensstijl”, zegt Vincent. “Je wordt ernaartoe gedwongen, je moet ervoor gaan zitten. Een natuurlijke gebruikersinterface daarentegen kan je overal in huis gebruiken: zowel aan de computer als voor het tv-scherm in de huiskamer. En naarmate de technologie ingeburgerd geraakt, zal je het op steeds meer plaatsen tegenkomen.”