Geef een oude pc nieuw leven als NAS

Wie met het ganse gezin aan een thuisnetwerk hangt, voelt al snel de behoefte aan een centrale opslagruimte die vanaf elke pc in het netwerk bereikbaar is. Zo’n gedeelde schijf luistert naar de naam NAS, wat staat voor network attached storage. Nu is het ook perfect mogelijk bepaalde mappen alleen voor specifieke gebruikers toegankelijk te maken, terwijl je andere mappen voor het ganse gezin open gooit. Dat is precies het opzet van deze workshop. Met behulp van de gratis openbronsoftware FreeNAS toveren we een wat oudere pc om in zo’n NAS, waarbij we de ouders de sleutel tot alle mappen geven, maar de kroost bewust beperken tot hun eigen map. De configuratie is niet echt de makkelijkste, maar als je de workshop nauwgezet volgt, kom je er heus wel uit!

STAP 1 / Software downloaden

FreeNAS vind je op www.freenas.org, alwaar je via de Download-knop de juiste pagina bereikt. Hier klik je onderaan op Disk Image. Het is namelijk de bedoeling dat we FreeNAS op een USB-stick installeren (met een capaciteit van minstens 3 GB). Daarmee starten we straks onze oudere pc op en blijft de harde schijf van dat toestel volledig beschikbaar voor opslagruimte. Haal het bestand FreeNAS-9.2.1.6-RELEASE-x64.img.xz binnen (circa 200 MB). Mocht je pc geen 64-bits ondersteunen, dan ga je voor de x86-versie.

[related_article id=”160734″]

STAP 2 / Stick prepareren

De kans is groot dat je Windows niets weet wat aan te vangen met zo’n xz-bestand. Gelukkig is er – gratis – software die met zo’n gecomprimeerd imagebestand wél overweg kan. Download 7-Zip, rechterklik op het xz-bestand en selecteer 7-Zip, Pak hier uit. Het resultaat is een potig img-bestand van maar liefst 1,86 GB. Installeer Win32 Disk Imager. Pak het gedownloade zip-archief uit en start de bijhorende tool op. Verwijs bij Image File naar het uitgepakte img-bestand, duid de (juiste!) USB-stick aan bij Device en bevestig met Write. Enige tijd later is je stick klaar.

STAP 3 / FreeNAS opstarten

Zorg in elk geval dat ook de oude pc via een ethernetkabel met je thuisnetwerk is verbonden. Het is nu de bedoeling dat je deze pc met die USB-stick opstart. Je krijgt nu enkele minuten Chinees te zien – of liever: meldingen van FreeBSD, het besturingssysteem waarop FreeNAS draait. Op het einde van de rit lees je op het scherm af met welk IP-adres je FreeNAS-systeem bereikbaar is. In mijn geval was dat bijvoorbeeld 192.168.0.110. Scherm, toetsenbord en muis heb je op die pc in feite niet meer nodig. De stick laat je echter zitten en de pc laat je draaien. Terug naar de Windows-pc uit de vorige stap…

STAP 4 / Basisopties instellen

Dit IP-adres voer je vervolgens in je browser in, bij voorkeur in Chrome – in mijn Internet Explorer 11 kwamen namelijk niet alle menu’s netjes op het scherm. Rechtsboven flikkert al meteen een rode alarmknop. Open in het linkerpaneel het menu Account en kies Admin Account, Change Password. Vul je wachtwoord in (2x), laat het vinkje staan bij Change root password as well en bevestig met Change Admin Password. Open vervolgens – en nog steeds in het linkerpaneel – het menu System en kies Settings. Stel de Timezone in op Europe/Brussels en kies bij Language de optie Dutch (die je net onder Nepali vindt). Bevestig met Save en ververs het browservenster met F5.

STAP 5 / Volume creëren

Tijd nu om een ‘logisch volume’ op je NAS-schijf te creëren. Open daartoe het menu Opslag en kies Volumes, View Volumes. Druk op de knop ZFS Volume Manager, geef het volume de naam freenas mee en klik het plusje bij Available Disks aan. Met de knop Add Volume is het nieuwe volume een feit. Binnen dit volume had ik nu graag twee mappen gecreëerd, die ik ‘ouders’ en ‘gezin’ zal noemen. Klik onderaan het menu op Shell en voer de onderstaande commando’s uit:

cd /mnt/freenas
mkdir ouders
mkdir gezin
ls

Die mappen heb je alvast. Je mag het Shell-venster nu (tijdelijk) sluiten.

STAP 6 / Gebruikers(groepen) aanmaken

Nu moeten we nog gebruikers aanmaken, bij voorkeur met exact dezelfde namen en wachtwoorden als je al op je Windows-toestel(len) hebt voorzien. In mijn geval is dat papa, mama en (dochter) Sarah. Open het menu Account en kies Gebruikers, Gebruiker Toevoegen.  Vul de Gebruikersnaam en het Wachtwoord (2x) in en voorzie een passende Volledige naam. Voor zowel papa als mama verwijs ik via de Browse-knop naar de Thuismap /mnt/freenas/ouders. Bevestig met OK. Ik herhaal deze procedure voor gebruiker mama en voor Sarah, maar deze laatste ken ik als thuismap /mnt/freeware/gezin toe. Nu voorzie je nog een passende groep voor je gebruikers. Open hiervoor Account, Groepen, Groep Toevoegen. Ik voorzie twee groepen: gezin en ouders. Vervolgens open je Bekijk Groepen en selecteer je de eerste groep (gezin). Klik onderaan op de knop Leden en voeg alle gebruikers toe aan deze groep. In de groep ouders plaats je logischerwijze alleen mama en papa.

STAP 7 / Rechten & shares toekennen

Om de juiste rechten aan elke map toe te kennen moeten we nog even de Shell opnieuws aanspreken. Hier vul je dan de volgende, ietwat cryptische commando’s in – het commentaar tussen haakjes neem je uiteraard niet mee:

cd /mnt/freenas
chown nobody:ouders ouders (maak de groep ouders eigenaar van de map ouders)
chown nobody:gezin gezin
chmod 070 ouders (geef alle rechten aan de groep ouders voor de map ouders)
chmod 070 gezin

Je kan het Shell-venster nu (definitief) verlaten. Nu moet je nog shares creëren naar beide mappen en wel zodanig dat je daar ook met je Windows-toestel(len) aan kan. Die magie gebeurt vanuit het menu Delen, waar je Windows (CIFS) Shares kiest. Begin je met ‘ouders’, vul dan ouders in bij Naam, verwijs naar de map /mnt/freenas/ouders, laat het vinkje bij Te verkennen door Netwerk Cliënten staan.

STAP 8 / Activeren en testen

De mappen, shares en gebruikers staan paraat, maar de CIFS service zelf moet je nog even configureren. Ga naar het menu Diensten en selecteer CIFS. Zorg dat bij Authenticatie Model de optie Lokale Gebruikers staat geselecteerd, vul bij Werkgroep de werkgroepnaam in zoals je die op je Windows-toestel(len) gebruikt (die lees je daar af via de toetscombinatie Win+Pause), laat de overige opties voor wat ze zijn en bevestig met OK. Veel plezier met FreeNAS!