Vergelijking: een domoticapakket voor elk budget

Elektronische systemen om allerhande zaken in je huis te automatiseren, zo kan je domotica (de samenstelling van het Latijnse “Domus” of “huis” en “elektronica”) nog het best omschrijven. Onder domotica vallen tegenwoordig zowel apparaten om de verlichting te regelen, om muziek en videobeelden doorheen het hele huis te sturen, om de rolluiken op en neer te laten gaan, om de verwarming en airconditioning te bedienen, alsook bijvoorbeeld alarmsystemen en beveiligingsuitrusting.

Domotica kan heden ten dage je leven echt wel een flink stuk vergemakkelijken. Tegelijkertijd is ook de prijs spectaculair gedaald. De systemen zijn ondertussen in het bereik gekomen van een veel grotere groep bouwheren en ook steeds meer jonge mensen, die zich voor het eerst aan een bouwavontuur wagen, blijken in domotica geïnteresseerd te zijn.

[related_article id=”161540″]

Samen met de democratisering van de markt, is ook het aantal merken en systemen gigantisch toegenomen. Waar er vroeger slechts een handvol spelers op de markt waren, zijn er nu tientallen bedrijfjes, installateurs en elektriciens die zich met domotica bezighouden.

Voor dit artikel hebben we geprobeerd om een soort dwarsdoorsnede te maken van de Belgische domoticamarkt. Alle systemen bespreken die er te koop zijn, is onbegonnen werk, dus hebben we ons noodgedwongen beperkt tot drie merken: een aan de onderkant van de markt, eentje in het middensegment en eentje in de hoogste prijsregionen, respectievelijk het Velbus-systeem van Velleman, Bticino en Crestron.

Voor elk van die merken hebben we ons oor te luisteren gelegd bij een installateur en hem de vragen en problemen voorgelegd die waarschijnlijk elke potentiële domotica-koper heeft. En uiteraard krijg je ook meteen een idee van welk budget je moet voorzien om deze drie systemen in (je nog te bouwen) huis te halen.

Velbus van Velleman: minder risico zonder centrale

Voor het eerste systeem, Velbus van Velleman, kloppen we aan bij installateur Solivi in Schriek. “Wij zijn meer dan een gewone installateur, want we helpen Velleman ook bij de ontwikkeling en het ontwerp van het systeem en testen voor hen nieuwe componenten”, zegt zaakvoerder Philippe Van Gastel. “Velleman is een op en top Belgisch bedrijf dat in Gavere gevestigd is. De oprichters zijn ex-werknemers van andere elektronica- en domoticamerken die het beter wilden doen dan hun vorige werkgevers (lacht).”

Het grote voordeel van Velbus, naast de democratische prijs, is dat het een volledig gedistribueerd systeem is, legt Van Gastel uit. “Er is geen centrale eenheid die kan uitvallen en daardoor heel de installatie onbruikbaar maakt. Elk onderdeel staat op zichzelf. Als er dus ergens een relais of zo stuk is, kan je dat er gewoon tussenuit halen en blijft de rest van je systeem gewoon werken.”

Nog een pluspunt is het gebruik van het CANBUS-protocol, dat zijn sporen in de auto-industrie verdiende en dat het systeem robuust en betrouwbaar moet maken. Voor de rest zijn ongeveer alle wensen in te vullen die de klant maar heeft, maakt Van Gastel zich sterk. “Ik ben eerlijk gezegd nog nooit op de praktische limieten gestoten, alles wat 0 tot 10 volt aanneemt, kan je sturen. Verlichtingssferen oproepen, muziek distribueren naar verschillende kamers, rolluiken laten opkomen als de zon opkomt, alles in huis uitschakelen als het alarm aangezet wordt, noem maar op en het kan. In elke schakelaar zit bijvoorbeeld standaard ook al een temperatuursensor, wat handig kan zijn als je ook de verwarming mee wil aansturen.”

In hoe verre je van de diensten van Solivi gebruik wil maken, bepaal je ook zelf, benadrukt Van Gastel. “De elektriciteitskast in elkaar steken, zullen wij over het algemeen doen, maar ze installeren en de leidingen trekken, mag de klant voor zijn rekening nemen als hij dat wil. Programmeren idem: de software is vrij beschikbaar op de site, wie zich geroepen voelt, mag die zelf downloaden en er mee aan de slag gaan. Het is vrij eenvoudig om het systeem helemaal zelf aan je wensen aan te passen. En dan moet je natuurlijk ook geen specialist aan je huis laten komen die daarvoor 100 euro per uur vraagt.”

Solivi rust momenteel twee à drie woningen per maand uit met het Velbus-systeem. Met nieuwe klanten die bij Van Gastel aankloppen wordt aan de hand van een checklist bekeken wat ze precies nodig hebben. “We gaan dan alle mogelijke kamers en de tuin af en kijken wat hun wensen zijn. Heel vaak komen dan ook zaken aan het licht waar ze niet aan gedacht hadden, maar die toch nuttig blijken te zijn. Als dat buiten het budget valt, kunnen we ook al de voorbereidende leidingen voorzien en de componenten later integreren.”

Wat budget betreft, berekent Van Gastel dit als een meerprijs bovenop een klassieke elektro-installatie. “Het hangt natuurlijk af van je wensen, maar gemiddeld moet je uitgaan van 3.000 tot 5.000 euro”, zegt hij. “Ik heb ook al klanten gehad die voor 12.000 euro kochten, maar dan ben je in mijn ogen zelfs al stilaan aan het overdrijven.”

Bticino My Home: basissysteem uit de middenklasse

Voor ons tweede merk gaan we langs bij D-CTRL uit Roeselare, waar we kennismaken met het My Home-systeem van de van oorsprong Italiaanse fabrikant Bticino. “Muziek, verlichting, rolluiken, verwarming, alarm,…ook hier zijn de toepassingen quasi eindeloos”, zegt zaakvoerder Dieter De Bels. “De meeste klanten vragen achter een domotica-installatie om het comfort in de woning te verhogen, maar ook om ze future proof te maken. Wie weet wat er nog allemaal op ons afkomt? Als je de basis al hebt liggen, dan is het meestal vrij gemakkelijk om die later uit te breiden. Een traditionele elektrische installatie verschilt niet eens zo gek veel van de installaties uit de jaren twintig van vorige eeuw. Dat is eigenlijk niet meer van deze tijd.”

My Home van Bticino is volgens De Bels een vrij basic systeem uit de middenklasse, met als sterke troef de grote aandacht voor het design en de esthetiek van bijvoorbeeld de schakelaars (het blijven ten slotte Italianen…). Qua bediening zijn er, zoals bij de meeste concurrenten, verschillende mogelijkheden: de lichtsferen aanpassen of het alarm aanzetten, kan je bijvoorbeeld doen via schakelaars aan de muren, via aanraakschermpjes, via de pc of via een app op je smartphone of tablet. Daarvoor hoeft die smartphone zich ook niet in huis of zelfs maar in hetzelfde land te bevinden, overal waar je een internetverbinding hebt, kan je je woning “bedienen”.

“Voor nieuwe klanten werk ik bijna altijd zelf een concept uit van wat in hun woning moet komen”, zegt De Bels. “Natuurlijk op maat van hun wensen, maar met dien verstande dat de overgrote meerderheid van de mensen totaal geen idee heeft van wat domotica is of allemaal kan (lacht). De basiselementen zitten daar meestal wel in: sfeerscènes instellen voor de verlichting bijvoorbeeld of een knop die alles in huis kan uitzetten, bijvoorbeeld als je gaat slapen, dat wil bijna iedereen. Ook een alarm beschouw ik bijna al als basis. En dan kan je dat natuurlijk ook gaan koppelen aan andere elementen: bijvoorbeeld als je het alarm aanzet wanneer je onder de wol kruipt, dan kunnen meteen ook alle lichten op de benedenverdieping uit gaan, dat soort zaken.”

Het sturen van je verwarming via domotica vindt De Bels dan weer een stuk minder zinvol. “Daar wordt wel eens naar gepolst, maar de meest nieuwbouwwoningen zijn al uitgerust met thermostaten die eigenlijk al slim zijn. Zeker bij vloerverwarming zie ik het nut van domotica totaal niet in. Bij de traditionele radiatoren eventueel nog wel.”

Als je D-CTRL een systeem laat plaatsen, kan de basisfunctionaliteit daarvan door de eigenaar aangepast worden. “Stel bijvoorbeeld dat je je rolluiken aanvankelijk om 8 uur ’s ochtends laat omhoog komen, maar voor een of andere reden moet dat half negen worden. Wel, dan kan je dat zelf instellen, daar moet je dus niemand voor aan huis laten komen.”

En de prijs? “Reken op een meerprijs van pakweg een 6.000 euro voor een basissysteempje”, zegt De Bels. “En dat gaat tot maximaal 25.000 of 30.000 euro voor iemand die echt alles erop en eraan wilt.”

Crestron: voor goedgevulde beurzen

Voor het derde systeem trekken we naar Kapellen, waar we een afspraak hebben met Gwen De Meyer, de directeur van Van Havere. De roots van Van Havere liggen in de audiovisuele wereld, maar het zag daarnaast de nood groeien om die toestellen beter met elkaar en met huissystemen te laten communiceren.

“Connectivteit werd een probleem”, zegt De Meyer. “Mensen hadden een A/V-netwerk, hadden een IT-netwerk, hadden een elektrisch netwerk en de vraag kwam om al die netwerken te integreren zodat het comfort en gebruiksgemak optimaal werden. Onze klanten willen bijvoorbeeld geen 26 verschillende afstandsbedieningen gebruiken en aanleren. Alles moet bediend kunnen worden via één systeem, met een logische lay-out die voor alle apparaten in huis hetzelfde is.”

Het is vooral die mate van integratie, de manier waarop je verschillende apparaten met elkaar laat spreken, die een goed deel van de kwaliteit van een domoticasysteem uitmaakt, zegt De Meyer. “Het is niet genoeg dat je een alarm met vijftig contactpunten kunt uitlezen en visualiseren. Je moet daar niet alleen mee op je alarmklavier aan de slag kunnen, maar je moet dat ook kunnen voorstellen op een grondplan van je huis op je iPad.”

Vaak komen klanten bij Van Havere terecht omdat bouwfirma’s als Vlassak Verhulst de firma inschakelen als onderaannemer voor de elektriciteitswerken. Zo’n naam duidt er al op dat er vooral op de bovenkant van de markt gemikt wordt. Het mag dan ook niet verbazen dat 80 procent van alle instalaties van Van Havere zijn opgebouwd met apparatuur van het Amerikaanse Crestron.

“Het programmeren van een Crestron-systeem is niet weggelegd voor leken, maar de mogelijkheden zijn letterlijk onbeperkt”, zegt De Meyer. “Natuurlijk zijn er bestaande blokken software die we vaak hergebruiken, maar als er een klant met een heel exotische wens is, dan schrijven we de boel gewoon zelf. En als het zelfs ons niet lukt, dan vragen we het aan Crestron Europe die hier bijna om de hoek zitten.”

Opmerkelijk wel: Sonos, een van de meest populaire merken om muziek doorheen heel het huis te krijgen, laat zich lastig met Crestron bedienen. “Hun protocollen zijn helemaal afgeschermd”, zegt De Meyer. “Tja, dat is een politiek van de fabrikant. Voor audiodistributie gebruiken we daarom vaak Nuvo of Russound.”

Update: Hoewel Sonos niet actief meewerkt aan integratiet met Crestron, is het niet helemaal onmogelijk om de twee te laten samenwerken. "Sonos maakt zoals vele andere players gebruik van de UPnP-standaard en het is wel degelijk mogelijk om dat met systemen als Crestron aan te sturen", zegt Niko Brasseur van A-Knowledge, een bedrijf dat Crestron-systemen programmeert.

Wat veel beter lukt, is het distribueren van tv- en videobeelden door het hele huis. De Meyer noemt het zelfs een van de sterkste punten van Crestron. “Je Apple TV, Netflix, je Telenet-kastje, je Kaleidescape DVD-server, je Bluray-speler, je beveiligingscamera’s,…je kan alles naar om het even waar sturen, in 4K-kwaliteit als het moet en met compleet dezelfde interface op alle tv’s. Ook hier: geen gedoe met afstandsbedieningen of stappenplannen die je moet aanleren. Gewoon op een knop drukken en kijken.”

Het zal duidelijk zijn: zoveel gebruiksgemak komt met een pittig prijskaartje. “Qua budget moet je rekenen op ongeveer 5 tot 8 procent van de totale waarde van je woning”, zegt De Meyere. “De installaties die wij verzorgen gaan al snel richting 100.000 euro. Voor de helft daarvan heb je, wat ik zou noemen, een basissysteem. Een bovengrens is er eigenlijk niet. Ons duurste systeem ooit? Rond de 800.000 euro.”

Conclusies en eindbesluiten

Wat hebben nu geleerd tijdens onze reis doorheen domotica-land? Ten eerste dat er tegenwoordig domotica voor elke beurs is. Bij Velbus heb je een systeem voor minder dan 10.000 euro, bij Crestron kan je probleemloos het tienvoudige uitgeven. Bticino zit daar ongeveer tussen. Is een Crestron-systeem dan tien keer beter? Wel neen, maar zoals alles in het leven hangt het er allemaal een beetje vanaf van wat je wilt. Als je echt elke gril die je hebt, vervuld wenst te zien, kan een Crestron-systeem dat meestal probleemloos aan. Desnoods wordt de software zelfs voor jou op maat geschreven. Om die laatste tien procent van je wensen te vervullen, zal je echter exponentieel dieper in je portefeuille moeten graaien dan voor de kostprijs van een basaal syseem. Crestron is daarnaast bijvoorbeeld ook erg goed in het switchen van video, wat op zich al een kostelijke zaak is.

Naast pure merkoplossingen bestaat er overigens ook een bekende domoticastandaard waar verschillende merken zich achter geschaard hebben en waarmee je apparaten van verschillende fabrikanten kan mixen en matchen: KNX. Erg veel goedkoper is deze aanpak echter niet, maar het biedt ook weer extra flexibiliteit. Het is zeker de moeite waard om dit op je shortlist te zetten als je domotica wenst te installeren.

Denk er ook aan dat domotica in een nieuwbouw en in een bestaand huis twee verschillende dingen zijn. Bij een nieuwbouwwoning zal het opzetten van een domotica-installatie een stuk eenvoudiger zijn dan in een bestaand huis waar zo weinig mogelijk (of helemaal niet) in de muren gekapt mag worden. Velbus probeert dit probleem te omzeilen door bijvoorbeeld relaiscontacten in valse plafonds te verstoppen. Er bestaat ook wel draadloze domotica, maar de mogelijkheden zijn toch beperkter dan bij installaties met draden en ook de reputatie op het gebied van betrouwbaarheid is nog niet helemaal je dat. Of zoals een van de installateurs (D-CTRL) het uitdrukte: “Ik ben niet gek, daar begin ik niet aan.”

Als laatste punt willen we het hier ook nog even over het alarm hebben. Alarmsystemen die over een INCERT-certifcaat beschikken, mag je wettelijk gezien niet zomaar aan een domotica-systeem hangen. Dat INCERT-certificaat is bijvoorbeeld belangrijk als je een buitensirene wilt hangen of van de diensten van een meldkamer wenst gebruik te maken. Als dat niet zo is, kan je je domoticasysteem wel gebruiken om je alarm te sturen en te bedienen. Je kan dan als alternatief een binnensirene hangen en bijvoorbeeld meldingen over het alarm rechtstreeks op je smartphone laten toekomen.

Samengevat: hoeveel geld je ook te spenderen hebt, domotica is en blijft altijd een behoorlijke investering. Een goede installatie is ook voor een groot deel maatwerk die specifiek op jouw behoeften en wensen is afgestemd. Laat je dus grondig door professionals informeren voor je naar je chequeboekje of kredietkaart grijpt. Bezoek verschillende installateurs en laat ze hun aanpak gedetailleerd uit de doeken doen. Te goed geïnformeerd ben je maar zelden als het over zulke sommen gaat.