7 tips voor een grondige computerschoonmaak

Wanneer de temperaturen langzaam weer opklimmen naar het t-shirt-en-zomerkleedjes-niveau, heeft zelfs de meest toegewijde sloddervos er last van: schoonmaakkriebels. Eindelijk krijg je weer de kans om je vensters open te zetten en duffe kamers te laten uitwaaien. Als je bezig bent met opruimen, kan je dat enthousiasme evengoed doortrekken naar je computeromgeving, waar je tot slot van rekening toch ook redelijk wat tijd spendeert. Een goede poetsbeurt verschaft een wat oudere machine een tweede adem op het vlak van snelheid.

1. Ingebouwde poetshulp

Om je pc in goede staat te houden, levert Microsoft bij Windows een ingebouwd schoonmaakprogramma, dat zich concentreert op het opvegen van bestanden die het besturingssysteem zelf aanmaakt. Het zit alleen een beetje verstopt tussen de instellingen. Sla het navigeren door mappen over en zoek rechtstreeks via het startmenu naar ‘Schijfopruiming’. Klik op het gelijknamige programma en je opent meteen het juiste venster. Schijfopruiming serveert een lijstje van tijdelijke bestanden die je kan laten verwijderen Als je ook nog eens op ‘Systeembestanden opschonen’ klikt, gaat het OS op zoek naar werkingsbestanden die gedumpt kunnen worden. Deze worden nog niet gewist, dat gebeurt pas wanneer je onderaan ‘ok’ selecteert.

Bij elke aparte categorie kan je aanvinken of je deze in de prullenbak wilt smijten of niet. Deze zijn allemaal veilig: je hoeft niet te vrezen dat je een cruciaal bestand laat verwijderen en je computer naar de vaantjes helpt. Wel kan het zijn dat bepaalde onderdelen, zoals de foutrapportages, informatie bevatten die je liever bijhoudt. Als je schijfopruiming in eerste instantie opent, zijn enkel de categorieën aangeduid die zonder meer gewist kunnen worden: je kan het altijd op veilig spelen en enkel deze bestanden laten verwijderen. In de tab ‘Meer opties’ van ‘Schijfopruiming’ (beschikbaar als je op systeembestanden opschonen hebt geklikt) voorziet Windows tevens een snelkoppeling naar het venster programma’s en onderdelen, waar je weinig gebruikte software kan deïnstalleren, en een knop die oude systeemherstelfiles afvoert.

2. CCleaner: de gevestigde waarde

Wil je met de bezem door je computersysteem gaan, dan is CCleaner de software die bij velen als eerste zal opborrelen uit het geheugen. Het programma heeft zich voornamelijk bij Windowsgebruikers opgewerkt als schoonmaker bij voorkeur om overbodige bestanden uit het geheugen te kieperen, maar heeft ook een evenknie op Mac OS X. CCleaner blinkt uit door zijn eenvoud en grondige aanpak – het gaat veel ruimer op zoek naar overtollige bestanden op je pc dan Schijfopruiming. CCleaner verwijdert, naast files die stof vergaren in je mappen, ook deze die gegevens bevatten over je persoonlijke computergebruik – denk hierbij aan onder andere cookies. De gratis versie van het programma is meer dan genoeg om je pc zorgvuldig onder handen te nemen.

Open je CCleaner, dan kom je rechtstreeks in de cleaner terecht, het onderdeel waarmee je overbodige bestanden opspoort en verwijdert. Je vindt hier twee tabs: Windows en Toepassingen. Onder die eerste staan alle verwijderbare bestandstypes aangemaakt door het besturingssysteem en Windows Verkenner, plus Microsoft browsers Edge en Internet Explorer; toepassingen herbergt de rest. CCleaner vinkt standaard de onderdelen aan die je zonder al te veel erg bij het vuilnis kan zetten, al kan je daar voor sommige bestanden een voetnoot bij plaatsen, waar we zo meteen nog op terugkomen. Voor de geavanceerde opties die onder de Windows-tab resideren, krijg je bij het aanvinken van een categorie trouwens specifiek te lezen wat het verwijderen van de bestanden inhoudt. Wil je eerst weten wat je wint aan geheugenruimte, vooraleer je overgaat tot het buitengooien van bepaalde files, klik dan op analyseren. Om effectief de bestanden weg te smijten, selecteer je schoonmaken.

Je hebt de mogelijkheid om CCleaner automatisch te laten draaien tijdens het opstarten van je pc, een functie die valt in te schakelen onder Opties en instellingen. Regelmatig gebruik van de software kan echter een averechts effect hebben. We stipten het hierboven al even aan. Bepaalde tijdelijke bestanden worden juist aangemaakt om je computer sneller te laten reageren. Dat is het geval voor de cache van je browser, die ervoor zorgt dat websites die je vaak bezoekt vlug geladen kunnen worden. Je cache mag zeker eens opgeruimd worden als dat al lange tijd niet gebeurd is, maar geregelde poetsbeurten kunnen een negatieve invloed hebben op je surfsnelheid. Ook cookies helpen je sneller te surfen, omdat ze je ingelogd houden op websites. Je kan specifieke cookies laten uitsluiten van het schoonmaakproces van CCleaner door deze onder opties en cookies bij de “te behouden” lijst te plaatsen.

3. Sneller uit de startblokken

Heb je een puffende pc die er de tijd voor neemt om zich startklaar te maken? Kijk dan eens naar de software die tijdens het bootproces loopt. Elke computer heeft een lijst van programma’s die al tijdens het opstarten in gang schieten. Tussen de belangrijke software in durven na verloop van tijd ook minder cruciale dingen te sluipen. Heb je Windows 8.1 of later, dan kan je via taakbeheer (CTRL+ALT+DEL) controleren welke software in je opstartlijst staat onder de tab ‘Opstarten’. Spot je meteen enkele programma’s waarvan je weet dat je die niet gebruikt, of toch niet meteen nodig hebt na het lanceren van je pc, dan kan je deze selecteren en onderaan op de knop uitschakelen drukken om je opstarttijd in te korten. Je kan daarbij al inschatten hoeveel winst je boekt door de beschrijving die taakbeheer toont bij elk programma. Die duidt aan wat de relatieve impact ervan is op het opstartproces.

Zij die nog met Windows 7 werken, kunnen vertrouwen op het toolpakket Glary Utilities. Die biedt in zijn gratis versie een opstartmanager met net dezelfde mogelijkheden als taakbeheer, naast een resem andere opties die kunnen concurreren met CCleaner en andere programma’s die we verder nog bespreken.

4. Hulplijn inroepen

Soms is het moeilijk om in te schatten welke programma’s en bootprotocollen je misschien nog nodig hebt en welke je veilig kan wegsmijten of op een lager pitje hun werk kan laten doen. SlimCleaner heeft daar een handige oplossing voor gevonden: gebruik maken van de kennis van de groep. Het verzamelt de meningen van zijn gebruikers over een bepaald programma om een indicatie te geven van hoe nuttig de meerderheid bepaalde software vindt.

SlimCleaner wordt in een gratis versie aangeboden op www.slimwareutilities.com. Het onderdeel ‘optimize’ plugt in op de kennis van SlimCleaners’ gemeenschap, zowel voor software die tijdens het booten draait (onder startup), als programma’s die op dat moment lopen (services). Elk proces krijgt een kleurencode mee die aangeeft wat de gemeenschap ervan denkt. Bovendien kan je via de more info-knop bij het leeuwendeel van de software heldere informatie lezen over waarom men gelooft dat een bepaald programma beter wel of niet uitgeschakeld wordt. Hetzelfde geldt voor de onderdelen ‘Software’ en ‘browsers’, die tonen wat de gebruikersgemeenschap vindt van je geïnstalleerde programma’s en de extensies op je browser(s). Heb je moeite om zelf vast te stellen of een bepaald programma of onderdeel belangrijk is of veilig kan worden gedumpt, dan zorgt SlimCleaner voor een uitstekende houvast.

5. Reclame weggooien

Krijg je tijdens een internetsessie heel wat ongewenste vensters met advertenties te verwerken, dan is er grote kans dat er adware over je computersysteem woekert: software die advertenties op je pc injecteert. Niet alleen werkt te veel reclame je ongetwijfeld op de zenuwen, het vertraagt het surfen en het kan goed zijn dat de software stilletjes ook data over je internetgedrag verzamelt. Adware mag je zonder medelijden uit je geïnstalleerde programma’s wegsnoeien.

Elke goede antivirus gooit spionerende programma’s snel buiten. Word je geplaagd door adware, check dan eerst of de virusdefinities van je antivirusprogramma recentelijk bijgewerkt zijn en geen update nodig hebben. Sommige ontwikkelaars bieden een aparte tool aan om specifiek met programma’s om te gaan die eerder irritant dan gevaarlijk zijn. Zo heb je onder andere Bitdefender Adware Removal Tool en G Data Clean Up, beide eenvoudige en competente programma’s die zich focussen op één taak, en daarom snel kunnen werken bij het aanpakken van de ongewenste programma’s.

6. Tot in de hoekjes

Het verwijderen van programma’s via de bijgeleverde uninstaller of het venster ‘Programma’s en onderdelen’ in het Windows-configuratiescherm is niet 100 procent nauwkeurig. Bij deze methodes blijven er altijd restjes op je systeem, of dat nu in de vorm van folders is of overgebleven toevoegingen aan het register. Bovendien zal je soms merken dat niet elk programma zich even gemakkelijk laat buitenwerken. Wil je ook de laatste pluimpjes stof uit je computer blazen, dan heb je gespecialiseerde software nodig.

Er zijn heel wat opties op de markt. Een van de beste is IoBit Uninstaller, dat in een volledig gratis versie beschikbaar is. Opgelet: Ontwikkelaar IoBit bundelt IoBit Installer met opruimprogramma Advanced SystemCare.  Wil je ASC niet downloaden, vink dan de optie af die je in kleine lettertjes te zien krijgt op het eerste scherm van het installatieproces van IoBit Uninstaller.

In eerste instantie doet IoBit Uninstaller wat ook Windows kan: het programma gewoon deïnstalleren. Stribbelt de software tegen, dan voorziet IoBit de mogelijkheid om deze geforceerd te verwijderen. Het is na de standaardacties dat de Uninstaller laat zien wat het waard is: dankzij de knop krachtig verwijderen gaat het op zoek naar alle restjes van een programma op een systeem, zodat er niets meer overschiet. Weet je niet zeker of het wissen van een bepaald programma slim is, dan laat het toe om een herstelpunt te maken waar je eventueel naar kan terugkeren. Denk er alleen aan dat het aanmaken van een dergelijk herstelbestand tijd in beslag kan nemen.

7. Alles moet weg

Zelfs met het krachtig verwijderen van IoBit Uninstaller heb je eigenlijk je bestanden nog niet echt gewist van je pc. Dat geldt voor alle gegevens die je van je computer gooit. Wis je bijvoorbeeld een bepaalde tekst op je computer, dan is deze niet helemaal verdwenen. Het systeem zorgt er gewoon voor dat het stukje geheugen waar die data geschreven staat opnieuw als beschikbare ruimte wordt beschouwd. Je document verdwijnt pas als die geheugenruimte effectief wordt overschreven door een ander bestand, iets wat een hele tijd later kan gebeuren nadat je het bestand “verwijderde”.

IoBit Uninstaller, SlimCleaner en CCleaner hebben allen tools die alle beschikbare geheugenruimte op je pc reinigt en de nog aanwezige, maar gewiste data definitief en onomkeerbaar vernietigt. Bij IoBit is dit het onderdeel ‘bestandenvernietiger’ onder gereedschap, in CCleaner vindt je de optie terug als ‘wis vrije schijfruimte’ bij de geavanceerde Windowscategorieën, voor SlimCleaner navigeer je naar Disk Tools en Disk Wiper. Je geheugenruimte uitmesten, is een langzaam proces waar je tijd voor moet uittrekken. Het is enkel nodig als je elk spoor van een bepaald bestand wilt uitwissen.