De opkomst van het digitale welzijn

Digitale detox

De laatste jaren schijnen we ons bewuster te worden van ons digitale welzijn. Wie op vakantie gaat naar de Malediven of Koh Pangan spamt Instagram niet meer vol met vakantiefoto’s van hemelsblauwe zeeën, al dan niet vakkundig bijgewerkt door een Juno-filter, of toch maar Clarendon.

Neen, wie nu op vakantie gaat, post een inspirational quote in de trant van offline is the new luxury, (#kohpangan) om dan vervolgens helemaal te detoxen van de smartphone. Af en toe een schuin oog op het aantal likes van je inspirational quote kan nog net.

Waar een trend is, is Silicon Valley

Ook Silicon Valley begint in te spelen op die digitale detox-beweging. Want in plaats van de godganse dag aan een smartphonescherm gekluisterd te zitten, wil de milennial niets liever dan af en toe ontsnappen uit de wurggreep van onze slimme toestellen.

De opkomst van ‘dumb phones’ en de populariteit van digitaal detoxen bevestigen stilzwijgend dit fenomeen. De technologiegigant die daar blind voor is, loopt het gevaar weggeconcurreerd te worden. Ziehier de opkomst van het digitale welzijn.

Een van de eerste technologiemastodonten die concreet gehoor gaf aan die onderstroom was Google. In mei dit jaar liet de internetgigant weten dat het een aantal nieuwe features zou introduceren waarbij Androidgebruikers via een gebruiksinterface een duidelijk overzicht zouden krijgen over hoeveel tijd ze nu precies doorbrengen op sociale media en internet. Daarnaast wordt ook een timer ingesteld die aangeeft hoeveel tijd je kan doorbrengen op een bepaalde applicatie.

Google als pionier 

Het is ook Google die aanspraak mag maken op de term ‘digitaal welzijn.’ Zelf laat Google op haar productpagina weten dat “fantastische technologie je leven moet verbeteren, maar er niet van mag afleiden.” Die strijd om een betere digitale balans begon inderdaad bij Google, maar veel eerder dan gedacht, in 2012, toen de jonge productmanager Tristan Harris net een 144-slides tellende presentatie over digitaal welzijn had opgesteld.

Het manifest ging als een lopend vuurtje, en belandde uiteindelijk bij de toenmalige CEO Larry Page. Die zag potentieel in de ideeën van Harris en benoemde hem prompt tot Google’s eerste design ethicist. Maar Google is Google, en omdat de technologiegigant zich zo lang mogelijk aan je data wil vastklampen, duurde het ook zes jaar voor het principe effectief ingevoerd werd.

Ook Facebook gaf eerder dit jaar al aan dat sociale media de voorrang moet geven aan posts van vrienden in plaats van die van de media of grote ketens. Zuckerberg kaderde die strategie binnenin de slogan ‘time well spent’. Toch is het vooral Google die het segment van digitaal welzijn leidt.

De nieuwe Androidfeatures die Google dit jaar introduceerde zorgen ervoor dat gebruikers meer inzicht krijgen in hun eigen smartphonegebruik. Hoewel hen dat er nog niet meteen toe aanzet om hun telefoon aan de kant te gooien, houdt het wel een spiegel voor.

Zo biedt het nieuwe dashboard een gedetailleerd overzicht van iedere keer dat je je telefoon hebt ontgrendeld, de tijd dat je op je toestel hebt doorgebracht op een dag, het aantal notificaties dat je ontvangen hebt, de tijd die je op een bepaalde applicatie hebt doorgebracht. Die gegevens worden daarna allemaal ondergebracht in een handig en overzichtelijk schema.

Daarnaast is er ook nog een functie die een timer zet voor bepaalde applicaties. Gedaan met eindeloos getricked worden door het youtube-algoritme; na een tijdje videobingen krijg je nu al gauw de melding dat je het best voor bekeken houdt. (pun intended).

The joy of missing out 

Waar we vroeger dus nog met z’n allen in de ban waren van FOMO (the fear of missing out), komt er nu een nieuwe beweging op gang, die – hoe kan het ook anders, we zijn millenials – ook wordt aangeduid met een afkorting, namelijk “JOMO”, oftewel, the joy of missing out.

Je smartphonegebruik een plaats geven hoeft zo moeilijk niet te zijn: zo kan je je de lichtsterkte van je telefoon wat minder sterk instellen, zodat je ook minder geneigd bent om te blijven kijken. En als je gaat wandelen in de natuur, hoef je je smartphone niet bij je te hebben. ‘s Nachts zet je trouwens ook best je telefoon op ‘niet storen’, gewoon, om je een betere nachtrust te garanderen. (Ikzelf ben daar persoonlijk redelijk hardcore in en zet mijn iPhone steevast op vliegtuigstand. Tot spijt van wie dat benijdt.)

Apple’s versie van digitaal welzijn 

Maar niet alleen Google surft mee op die golf van digitaal welzijn. Ook Apple ziet potentieel in de nieuwe trend. Op de jaarlijkse World Wide Developers Conference stelde de technologiegigant een maand later ook een aantal features voor die verdacht veel deden denken aan het Google-dashboard. Ook de Apple-features helpen gebruikers om hun screen time drastisch te verlagen. En de app heet ook nog eens screen time. 

Middels de nieuwe features kunnen iPhone- en iPad-gebruikers op een speciaal dashboard zien hoeveel tijd ze op een bepaalde app hebben doorgebracht, hoeveel notificaties ze hebben ontvangen en hoe vaak ze hun toestel ter hand hebben genomen. Daarnaast worden die gegevens ook afgetoetst aan de gemiddelden in jouw leeftijdscategorie.

Net als bij Google kan je ook tijdslimieten instellen voor aparte apps, en krijg je een melding wanneer die tijdslimiet bijna overschreden is. Screen Time is beschikbaar bij de iOS 12, de laatste versie van Apple besturingssysteem, dat later dit jaar te verkrijgen is.

“Sommige apps voorzien ons van een continue stroom aan meldingen, en proberen zo onze interesse vast te houden door in te spelen op onze FOMO”, aldus Craig Federighi, senior vice-president Software Engineering van Apple. “Voor sommigen onder ons het (je smartphone checken, nvdr) zo’n gewoonte geworden, dat we zelfs niet meer beseffen hoe afgeleid we eigenlijk zijn.”

Een groeiend besef 

Silicon Valley lijkt eindelijk te beseffen dat een betere verdeling tussen het digitale en het echte leven de toekomst is. Google en Apple hebben alvast de stap in de juiste richting gezet. Daarmee zetten ze ook druk op andere technologiebedrijven om dergelijke features aan te bieden.

Technologiebedrijven als Facebook, Twitter staan nu steeds meer onder druk omdat ze “mindless scrolling” en een kortere aandachtspanne in de hand werken. Ter illustratie: voor de digitale revolutie bedroeg onze aandachtslimiet nog 12 seconden. Ondertussen is onze aandachtspanne al teruggevallen naar 8 seconden. Zelfs een goudvis kan zich een seconde langer concentreren.

Maar digitaal welzijn hoeft niet noodzakelijk gelinkt te zijn aan een app: zo riep de CEO van Amazon India Amit Agarwal zijn werknemers recent nog op om na 18u geen werkgerelateerde mails of telefoontjes meer te beantwoorden.

Agarwal hamerde daarbij op het belang van een gezonde work–life balance. Hij heeft het alvast bij het rechte eind. Want digitaal ontstresste werknemers zijn meer gefocust en presteren beter tijdens de werkuren.

En laten we vooral niet vergeten dat er niets gaat boven JOMO!