Virtual reality: het geheime wapen in de strijd tegen corona

Virtual reality bestaat ondertussen al tientallen jaren: de eerste VR-headsets dateren al van het einde van de vorige eeuw. Toen was virtual reality een quasi ondenkbare technologische doorbraak, maar toch heeft VR zoveel jaren later nog steeds niet echt kunnen doorbreken in de maatschappij. Het idee achter virtual reality is dat een omgeving gesimuleerd en geprojecteerd wordt via een speciale bril. Dit kan een nabootsing van de realiteit zijn, maar ontwerpers van die virtuele wereld kunnen uiteraard ook hun eigen realiteit scheppen. Vaak wordt de headset nog gecombineerd met een speciale bodysuit, handschoenen of een joystick zodat de gebruiker zich helemaal kan onderdompelen met de virtuele wereld en ermee in interactie kan gaan. Één van de nieuwe ontwikkelingen binnenin vr is dat ook tast zou gesimuleerd worden om de ervaring nog authentieker te maken.  

Vandaag de dag zien we dat virtual reality vooral gebruikt wordt binnen onder andere architectuur, de medische wereld, defensie en enkele industrieën zoals petrochemie en de auto-industrie. Het kan dienen om op een goedkopere en efficiënte manier opleidingen aan te bieden in de vorm van gesimuleerde oefeningen. In de auto-industrie wordt het ook al ingezet om onderdelen te assembleren. Deze toepassingen onthullen één van de redenen waarom veel mensen nog niet al te veel geven om virtual reality: er zijn nog steeds weinig tot geen toepassingen gevonden voor het dagelijkse leven. Je kan virtual reality naar je huiskamer brengen door een Oculus Quest of HTC Vive te kopen, maar deze gamingconsoles zijn zeer duur. En dan spreken we nog niet over de bijhorende apparatuur om de headset aan te sluiten. Daarnaast kan jezelf onderdompelen in een andere realiteit oogproblemen of zelfs misselijkheid veroorzaken als je niet op tijd terugkeert.  

Een nieuwe kans 

2020 lijkt echter voor een ommekeer te gaan zorgen. Virtual reality is een onverwachte reddingsboei toegeworpen: het coronavirus. Dat virus heeft al veel industrieën lamgelegd, maar langs de andere kant ook technologische ontwikkeling (uit noodzaak) gestimuleerd. En daar profiteert virtual reality van. Één van de grote voordelen van virtual reality is namelijk dat het fysieke afstanden kan overbruggen. Vooral de fel geteisterde evenementensector heeft virtual reality de voorbije maanden leren omarmen. De trend van 2020 zijn virtuele evenementen, waarbij sommige evenementen opteren om een virtual reality-optie aan te bieden. Zo lijkt het alsof je het concert toch nog in levende lijve meemaakt. Dat deed bijvoorbeeld Tomorrowland, dat alle podia namaakte op een virtuele festivalweide en de artiesten verschenen ook ‘live’ om het beste van zichzelf te geven. Zulke virtuele evenementen zullen nooit een volwaardig alternatief worden, maar het toont dat virtual reality voor heel creatieve doeleinden kan ingezet worden.  

Medische sector 

We gaan vooral dieper in op hoe virtual reality de medische sector kan bijstaan in de strijd tegen het coronavirus. Het coronavirus is een volledig nieuwe ziekte waarover virologen nog elke dag nieuwe informatie ontdekken. Maar de frontlinie bestaat uit artsen, verpleeg- en zorgkundigen en zelfs vrijwilligers die de ziekte eigenlijk helemaal niet kennen maar er wel mee geconfronteerd worden. In spoedtempo moeten zij aangeleerd krijgen hoe ze symptomen van de ziekte moeten herkennen, en hoe ze patiënten op de juiste manier moeten behandelen. Medisch personeel opleiden moet altijd snel gaan, maar wanneer een onbekend virus zich als een lopend vuurtje verspreid onder de bevolking, dan is er helemaal geen tijd te verliezen. Virtual reality zou hier het verschil kunnen maken wanneer fysieke opleidingscursussen niet tot de mogelijkheden behoren. Met vr kunnen crisissituaties vrij geloofwaardig nagemaakt worden, om het personeel ook te confronteren met de druk die met zo’n situaties gepaard kan gaan. Dat dokters trainen via simulaties een positief effect kan hebben is in het verleden al bewezen: een wetenschappelijk experiment bij heupchirurgen verhoogde de accuraatheid van hun operaties met 83% als ze die virtueel konden oefenen¹.  

Virtual reality kan ook de veiligheid van zowel dokter als patiënt verhogen tijdens de behandelingen. Een goed voorbeeld daarvan is een project in het Verenigd Koninkrijk dat door Microsoft ondersteund wordt. De medische experts maken daar gebruik van de virtual reality-headset HoloLens van Microsoft. De dokters dragen die headset wanneer ze in contact komen met een patiënt. De bril projecteert dan alles wat de dokter ziet naar een computerscherm waar collega-experts de behandeling vanop afstand mee kunnen volgen en bijsturen. Volgens de eerste cijfers zou dit het fysieke contact tussen dokter en patiënt met 83% verminderen, wat het risico op doorbesmetting aanzienlijk verkleint². Het dient wel opgemerkt te worden dat de intrede van virtual reality in de medische sector ook in coronatijden met mondjesmaat verloopt. Het potentieel dat de technologie heeft wordt nog lang niet ten volste benut. Wellicht omdat het leren werken met virtual reality ook een aanpassing vergt van het medische personeel, en die tijd is er niet. 

Isolatie 

Tenslotte is er nog het psychologische luik van het coronavirus dat wel eens over het hoofd wordt gezien. Het doorbreken van de sociale routines en de onzekerheid over hoe lang deze situatie nog gaat aanhouden, kan mentaal zwaar wegen op iemand. Zeker in de vroegere fase van de lockdown voelden veel mensen zich geïsoleerd. Er werd massaal gegrepen naar allerlei digitale hulpmiddelen waarmee het sociale contact met onze naasten toch maar onderhouden kon worden. De populariteit van videochatapplicaties demonstreerden hoe hard we nood hebben aan mensen te kunnen zien. Maar in de luwte van de videochatapplicaties kenden ook vr-tools een kleine heropleving. Samenkomen in een virtuele ruimte kan het gevoel van samenhorigheid opnieuw terugbrengen. Denk daarbij aan de virtuele concerten die we eerder bespraken.  

De definitieve doorbraak van virtual reality durven we voor dit jaar nog niet te voorspellen. Maar dat de technologie nutteloos, is een mening die wel definitief de vuilbak in mag.  

“Virtual Reality moet nu haar waarde voor de maatschappij bewijzen.”