Nederlandse overheid overweegt locatiegegevens burgers te delen met RIVM

De Nederlandse Tweede Kamer houdt vandaag een speciale zitting waar experts zijn uitgenodigd om te overleggen over een nieuwe informatieverstrekkingswet. Het zou gaan om een nieuwe (en vrij extreme) maatregel om de verdere verspreiding van het coronavirus te kunnen indijken. Net als in België is het aantal besmettingen in een spoedtempo aan het stijgen in Nederland, en de overheid ziet zich genoodzaakt strenger op te treden. De horecazaken moeten al vier weken de deuren sluiten, maar de overheid wil nu ook verplaatsingen van burgers beter in kaart brengen.

Wie weg is, is gezien

Wat houdt de nieuwe wet precies in? Telecomproviders zouden verplicht worden om locatiegegevens van hun klanten te delen met het RIVM, het nationale instituut voor volksgezondheid. Als je locatie aan hebt staan op je smartphone, wat redelijk onvermijdelijk is om bepaalde applicaties te kunnen gebruiken, dan wordt die locatiedata opgeslagen als je telefoon verbinding maakt met een nabije telefoonmast. Telecomproviders weten in principe dus waar je wanneer bent geweest (of in ieder geval je smartphone) maar privacywetten verbieden hen om die data te gebruiken of openbaar te maken.

Die privacybescherming zou door de nieuwe wet dus van de baan worden gegooid. Volgens het RIVM kan met de locatiedata veel sneller op regionaal vlak worden bijgestuurd. Vindt er in een bepaalde stad een stijging van het aantal besmettingen plaats, dan kan met de data worden opgespoord of er ook inwoners van andere steden waren. Zo kunnen steden met een verhoogd risico op besmettingen worden geïdentificeerd voor het te laat is.

Massasurveillance

Het wetsvoorstel roept logischerwijs heel wat vraagtekens rond de individuele privacy van burgers op. Ondanks dat minister van Economie Eric Wiebes de Nederlandse bevolking wil geruststellen dat locatiegegevens niets vertellen over wie je bent, zijn privacy-experts kritisch over het wetsvoorstel. De burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom neemt in een reactie aan RTL Nieuws zonder aarzelen het woord ‘massasurveillance’ in de mond, die de vrije samenleving ernstige schade kan toebrengen. Matthijs Koot, een onderzoeker binnen het gebied data-anonimiteit van de universiteit van Amsterdam, stelt zich ook bedenkingen of de locatiedata wel zo anoniem is als de overheid beweert.

Ook telecomproviders spreken hun bezorgdheden uit. T-Mobile, één van de grootste providers in het land, vindt het onduidelijk wat het RIVM met de data van plan is, en welke data het instituut in de toekomst nog zal kunnen opvragen. De provider is ook niet van mening dat de wet zal bijdragen in het bestrijden van het virus, en wacht het oordeel van de Autoriteit Persoonsgegevens af vooraleer hun medewerking te verlenen. De privacywaakhond lijkt echter niet snel groen licht te zullen gaan geven voor de wet. Enkele commerciële bedrijven zoals Google zouden zich al hebben aangeboden bij de Tweede Kamer om data te bezorgen die met toestemming van burgers is wordt opgeslagen, maar het RIVM zou er op staan om de data zelf te verzamelen. Kort samengevat: er lijkt maar weinig steun te zijn voor het wetsvoorstel.

CoronaMelder

Voor de Nederlandse lezers: het wetsvoorstel heeft niets te maken met de smartphoneapplicatie CoronaMelder, die sinds dit weekend nationaal in gebruik is. De overheid zal dus geen data opvragen van de applicatie, die net als de Belgische Coronalert-app werkt met geanonimiseerde bluetoothsleutels. Je hoeft de applicatie dus niet meteen van je smartphone te verwijderen!

Eind deze maand komt de Tweede Kamer bijeen om over het wetsvoorstel te stemmen. Als ze wordt goedgekeurd, zou ze een jaar van kracht zijn. Gaat de Nederlandse overheid te ver met deze maatregel? En wat zou je ervan vinden moest de Belgische overheid onze locatiegegevens volgen? Geef je mening in de reacties onderaan dit artikel!