Mobiele revolutie in kaart gebracht
De verkoop van nieuwe mobiele telefoontoestellen nadert inmiddels de kaap van één miljard stuks op jaarbasis. Het kan niet anders of draadloze communicatie heeft een maatschappelijke revolutie veroorzaakt. Maar de vraag is: welke revolutie?
Zouden draadloze communicatienetwerken de allereerste technologie zijn die massaal door ontwikkelingslanden wordt geadopteerd? Daar lijkt het inmiddels wel op. Een decennium geleden was mobiele telefonie een vrijwel exclusief West-Europese, maar vooral een Aziatische aangelegenheid. Japan nam daarbij een enorme voorsprong tegenover Europa, wat overigens niet wegnam dat Europa op zijn beurt (dankzij de gsmstandaard) een flinke voorsprong had ten opzichte van de Verenigde Staten.
Het is nauwelijks voor te stellen, maar Amerikanen waren tot voor kort niet in staat om sms-berichten te sturen naar gebruikers van een ander netwerk dan het netwerk dat ze zelf gebruikten. Maar dat even terzijde.
Op dit moment overtreft het aantal draadloze toestellen dat in gebruik is het aantal vaste, of zogenaamde landline- of fixed-linetoestellen. En dan te bedenken dat dit in ongeveer tien jaar tijd tot stand is gekomen. Het is net daar dat ‘ontwikkelingslanden’ een rol van formaat hebben gespeeld. Om de eenvoudige reden dat het aanleggen van draadloze netwerken aanzienlijk goedkoper is dan het aanleggen van een bedraad netwerk. En dan spreken we nog niet over het feit dat het aanleggen van bedrade netwerken in onherbergzaam gebied vaak om heel praktische redenen volkomen moet worden uitgesloten.
De enorme verbreiding van mobiele telefonie in ontwikkelingslanden zou wel eens het begin kunnen zijn van een oplossing voor de digital divide. Maar dat betekent niet dat daarmee ook meteen de internet divide opgelost wordt. Onderzoekers spreken desalniettemin de hoop uit dat bijvoorbeeld Wi-Fi een bijzonder interessante mogelijkheid biedt om ook dat probleem van de baan te ruimen. Laten we hopen dat die onderzoekers gelijk krijgen.
ONDERZOEKSPROJECT
‘Mobile Communication and Society, A Global Perspective’ is het resultaat van een onderzoeksproject dat twee volle jaren tijd in beslag nam en dat werd uitgevoerd door een indrukwekkend aantal onderzoeksinstellingen en researchers, verspreid over drie continenten. Het onderzoek werd in hoofdzaak gesponsord door de Annenberg Foundation van de universiteit van Los Angeles. De onderzoekers hebben de betrachting gehad om, ver weg van de soms fel gekoesterde emoties van fears and dreams, een zo realistisch mogelijk beeld te krijgen van de sociale transformaties die de opkomst en de verbreiding van draadloze communicatienetwerken hebben veroorzaakt en mogelijkerwijze nog zullen veroorzaken.
Maar alle goede wil ten spijt komen de auteurs tot de conclusie dat het draadloze communicatiefenomeen nog te nieuw is. Zo nieuw dat het vrijwel onmogelijk is om alle trends volledig in kaart te brengen. Het getuigt van een onnodige bescheidenheid van de kant van de auteurs. Want ons lijkt het, dat nooit eerder zo’n omvangrijke studie, over zo’n revolutionaire technologie, zo’n veelzijdig beeld heeft opgeleverd over de maatschappelijke impact van die revolutie. Het is zoals de auteurs zelf opmerken in de openingszin van het boek: ‘Draadloze communicatienetwerken verspreiden zich sneller over de wereld dan welke andere communicatietechnologie ooit.’ Dit boek is een aanrader voor iedereen die geboeid is door de sociale impact van mobiele communicatie.
Manuel Castells, Mireia Fernández-Ardèvol, Jack Linchuan Qiu & Araba Sey, Mobile Communication and Society, A Global Perspective, 330 pagina’s, Uitgeverij MIT Press, ISBN (10) 0 262 03355 0, ISBN (13) 978 0 262 03355 0, €28,25
