TOGAF: inspiratie voor architecten

Een onderwerp dat veel aandacht krijgt in de IT-wereld is vaak snel onderhevig aan pogingen tot standaardisatie. Dat is ook het geval voor enterprise-architectuur.

Een aanrader binnen dit vakgebied is TOGAF, een framework ontwikkeld door de organisatie ‘The Open Group’. TOGAF is de afkorting voor ‘The Open Group Architecture Framework’.

Het is meer dan tien jaar geleden ontstaan als een raamwerk voor – in hoofdzaak – technische architectuur en is gedurende de laatste jaren geëvolueerd naar een volwaardig enterprise architecture framework.

ZACHMAN FRAMEWORK
Een ander, en bovendien alom gekend, framework is dat van Zachman. John Zachmans framework geeft op een zeer begrijpelijke manier weer welke inhoudelijke topics men mooet meenemen in een enterprise-architectuur, en ook welke verschillende detailniveaus men daarbij kan onderscheiden. Dit framework zegt echter niets over de wijze (het proces) waarop zo’n architectuur tot stand kan of moet komen.

TOGAF = METHODE
Dat brengt ons meteen bij de essentie en de grote toegevoegde waarde van TOGAF. De kern van dit raamwerk wordt immers gevormd door de ADM (Architecture Development Method). Die methode is gebaseerd op een iteratief toe te passen architectuurlevenscyclus, opgedeeld in opeenvolgende fases (zie fi guur).

Hoewel we in dit model natuurlijk de klassieke elementen van architectuur terugvinden, ligt mijns inziens de sterkte in het feit dat alle fases telkens terugkoppelen naar de requirements. Door het beheer van de behoeften centraal te plaatsen, wordt ook visueel duidelijk gemaakt dat, ongeacht welke architectuurfase, men steeds moet kunnen garanderen dat er naar de behoeften toe gewerkt wordt.

TOGAF = FRAMEWORK
Voor elke fase van de ADM worden de objectieven en de aanpak beschreven. TOGAF blinkt in het bijzonder uit in het gedetailleerd aangeven welke inputinformatie vereist is, welke de resulterende informatie moet zijn en welke stappen er genomen moeten worden om dat laatste te bereiken.

Hieruit zou u kunnen afleiden dat TOGAF een zeer dogmatisch beschreven standaard is; niets is echter minder waar. TOGAF is een framework in de ware zin van het woord. Zo wordt er wel aangeven welk soort informatie in een document of in een model weergegeven moet worden, maar het vertelt niet hoe u die informatie moet weergeven. TOGAF zal dus zeker niet opleggen welke templates of modellen u moet gebruiken.

Hoewel er soms wel voorbeelden worden aangegeven, heeft TOGAF enkel de intentie om het ‘waarom’ en het ‘wat’ te beschrijven en wordt het exacte ‘hoe’ overgelaten aan de architecten zelf.

U zou dit als een minpunt van TOGAF kunnen beschouwen; ikzelf denk dat dit vooral zorgt voor de fl exibiliteit die u broodnodig hebt als u een methode wil invoeren in een organisatie.

TOGAF: À LA CARTE
TOGAF is echter niet alleen interessant als u op zoek bent naar een methode om uw architectuurproject aan op te hangen. Ikzelf gebruik het vooral als een handig naslagwerk als ik op zoek ben naar ideeën en tips voor een welbepaald architectuuronderwerp.

Het volledige TOGAF-document (in pdf-versie) bestaat dan ook uit meer dan vijfhonderd bladzijden. Naast de ADM bestaat dit framework nog uit twee andere delen, namelijk het ‘Enterprise Continuum’ en de ‘Resource Base’.

In het ‘Enterprise Continuum’ worden een reeks van – in hoofdzaak technisch georiënteerde – referentiemodellen betreffende architectuur toegelicht. Dat gaat van het beschrijven van alle mogelijke functies (‘services’) van een applicatieplatform tot het oplijsten van alle mogelijke nietfunctionele behoeften.

De ‘Resource Base’ – die meer dan de helft van het document beslaat – gaat dieper in op tal van architectuuronderwerpen. Te veel om hier allemaal op te noemen, maar ik wil er drie uitpikken die me in het verleden van nut zijn geweest.

ARCHITECTUURPRINCIPES
Een eerste onderwerp betreft de architectuurprincipes. Zoals ook het ADM-proces duidelijk maakt (zie fi guur), vindt TOGAF het cruciaal om bij de start van een architectuur duidelijke principes vast te leggen. Die principes kunnen betrekking hebben op alle lagen van de architectuur en gedreven zijn door interne beweegredenen als de productstrategie, of externe beweegredenen, zoals bijvoorbeeld technologische trends.

De hoofdboodschap hier is dat door het vastleggen van een set van relatief stabiele principes, een beslissingsraamwerk wordt vastgelegd voor toekomstige architectuurdiscussies.

GOVERNANCE VAN ARCHITECTUUR
Een ander interessant topic is datgene over architectuurgovernance. De belangrijkste karakteristieken van dit soort governance worden beschreven, evenals een positionering ten aanzien van andere types governance: onderneming-, technologie- en IT-governance. Het omvat ook een referentiemodel dat als vertrekpunt kan dienen voor het inpassen van architectuuractiviteiten in de organisatiestructuur.

COMPETENTIES
Een laatste hoofdstuk dat de moeite waard is om te vermelden, betreft de beschrijvingen van de competenties en vaardigheden die een architect hoort te hebben. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen de verschillende types architecten. Dit is zeker een waardevolle input voor het inschatten van kandidaat-architecten of als input voor profielbeschrijvingen.

CERTIFICATIE
Een grote troef van TOGAF is dat het – zijn doelstellingen getrouw – zijn framework gratis ter beschikking stelt. Het volstaat om enkele basisgegevens, zoals naam en e-mailadres, te verstrekken en u krijgt toegang tot zowel een pdf-versie als een webversie van de standaard. Vooral de webversie is zeer praktisch in gebruik.

TOGAF wil zijn ambitie van standaard dus waarmaken door deze lage instapdrempel te creëren. Tegelijk wil het ook een bepaalde kwaliteitsgarantie invoeren en dat doet The Open Group door het aanbieden van een systeem van certificatie.

Om ‘TOGAF Certified’ architect te worden zijn er twee mogelijkheden: ofwel volgt u een erkende TOGAF-opleiding, ofwel legt u -na zelfstudie – een examen af. Dit laatste is een schriftelijk examen dat ook in België afgelegd kan worden. NETWERK VAN ARCHITECTEN Sinds begin dit jaar heeft The Open Group ook een associatie opgericht die de ambitie heeft om wereldwijd enterprise-architecten te verenigen. Die associatie heet ‘Assocation of Open Group Enterprise Architects’, afgekort AOGEA.

TOGAF = NASLAGWERK
Slotsom is dat TOGAF in de eerste plaats een gratis te gebruiken naslagwerk is, interessant voor elke architect om inspiratie op te doen bij de uitvoering van zijn functie. U kan vrijelijk kiezen op welke vlakken u TOGAF volgt en waar u wenst af te wijken. Voor wie een stap verder wil gaan, zijn er de nodige opleidingen en certificaten voorhanden.

Jeroen Ghysel is program manager bij Fortis.