Naar Oost-Europa voor mainframes

Het is een vreemde tegenstelling. Terwijl oude technologieën als het mainframe aan een revival bezig zijn, wordt het steeds moeilijker om er specialisten voor te vinden. Opvallend genoeg bevindt veel kennis zich in het voormalige Oostblok. Moeten we binnenkort naar Oost-Europa voor onze mainframes?

In IT duikt regelmatig een nieuwe trend of vondst op, maar al de vorige uitvindingen blijven gewoon netjes bestaan. Dat geldt ook voor het mainframe, zeg maar de dinosaurus in informatica.

Een mainframe, waarvan de eerste exemplaren zo’n veertig jaar geleden doorbraken op de markt, is een zeer grote computer, waar honderden tot duizenden gebruikers gelijktijdig op kunnen werken.

Vaak wordt een mainframe bij een groot bedrijf ingezet voor het werk aan één applicatie, zoals transactieverwerking bij een bank.

De vergelijking met de dinosaurus gaat overigens niet op. Want terwijl de dinosaurus al jaren geleden is uitgestorven, kan dat niet meteen van het mainframe worden gezegd. Voorspeld is het echter al meermaals.

Verkooptoename
In 1991 voorspelde bijvoorbeeld de hoofdredacteur van Computer World al dat in 1996 de stekker uit het laatste mainframe zou worden getrokken. Niet is minder waar. Tussen 2.000 en 2008 is de mainframeverkoop (uitgedrukt in MIPS, million instructions per second) met 300 procent toegenomen.

Ook al is de verkoop de laatste twee jaar wat afgevlakt, toch blijft het een opmerkelijke toename. En bovendien voorspellen onderzoeksbureaus als Gartner in de komende kwartalen een hernieuwde opleving in de aankoop van verwerkingsvermogen.

Vooral in de opkomende economieën worden nieuwe mainframegebruikers gewonnen. Terwijl de expertise zich vaak elders situeert. Opvallend is namelijk dat dergelijke oudere technologie vandaag nog veel meer is ingeburgerd in voormalige Oostbloklanden dan bij ons.

“Dat komt doordat in de periode van het communisme nogal veel is gewerkt met oudere technologieën. Vaak gewoon omdat er geen andere keuze was”, vertelt Radovan Janecek, vicepresident software-engineering bij CA Technologies en verantwoordelijk voor het R&D-team in het Center in Praag.

Vanuit die uitvalbasis wordt ondersteuning gegeven en onderzoek gedaan voor de technologie en worden opleidingen georganiseerd tot in de VS toe. “In ons land zijn jongeren nog bereid om zich verder te specialiseren in zogenaamd oudere technologie. Dat blijkt in westerse landen niet meer zo evident”, vertelt hij.

Het mainframe lijkt toe aan een revival. Zo lanceerde IBM met veel tromgeroffel de nieuwste versie van zijn zEnterprise-mainframe.

Met deze lancering pakt de fabrikant, naar eigen zeggen, het probleem aan op het gebied van datacenters van grote bedrijven: de wirwar van talloze ongelijksoortige technologieën die in de loop der tijd zijn toegevoegd om specifieke applicaties te laten draaien, en die allemaal afzonderlijk werken. Ook onder meer bij zogenaamde cloudleveranciers moeten kansen bestaan voor mainframes.

Een blijvende uitdaging voor IBM is wel het businessmodel rond software, waar de prijs van mainframesoftwarelicenties voor veel gebruikers een pijnpunt vormt.

Band raakt verloren
Wereldwijd staan er ongeveer tienduizend mainframes, schat onderzoeksbureau IDC. Dat cijfer neemt in aantal niet echt toe, al blijven bedrijven wel in hun mainframe investeren. Waardoor ook (stok)oude ontwikkelomgevingen zoals Cobol en zelfs Assembler relevant blijven.

Ook al worden die in onze contreien nog maar amper onderwezen aan universiteiten en hogescholen. Westerse bedrijven lijken hun band met deze technologieën dan ook wat te verliezen. In onze contreien is een mainframe-informaticus eerder iemand die tegen de pensioengerechtigde leeftijd aanloopt.

“In mijn team gaat het van late dertigers tot iemand die 57 is. Maar de klemtoon ligt toch bij de vijftigers”, vertelt Keith Willard, IT-manager bij de Britse retailketen JD Williams, die ook voor zijn e-commerce-activiteiten voor het mainframe kiest. “Het tekort aan mainframespecialisten begint in veel bedrijven wel nijpend te worden.

Zeker bij banken, omdat vaak erg kritieke toepassingen op dergelijke machines draaien. Ik ken heel wat gepensioneerde IT’ers die aan een tweede carrière zijn begonnen als freelance mainframeconsultant. Voor hen is dat vaak een lucratieve handel.”

De sector probeert het tij te keren. Vanuit Praag worden bijvoorbeeld opleidingen in mainframe- en andere oude technologieën georganiseerd. Ook wordt de mainframe-interface en managementsoftware grondig aangepast aan de huidige tijd. Weg met de post-its en de lijnen code die systeembeheerders moeten ingeven.

Specialistentekort ook in België
Maar terwijl het mainframe een hedendaagse softwarelaag krijgt, blijft het tekort aan mensen die ermee willen werken een ernstig probleem. Uit onderzoek van CA blijkt dat meer dan de helft van de bedrijven in Europa die een mainframe gebruiken ook werkelijk problemen heeft. Al blijkt dat cijfer in ons land een stuk lager: 28 procent.

Of hoe België ook in het tekort aan specialisten oude technologie uit de band springt. Een verklaring hiervoor heeft men ook bij CA niet meteen.

Een kleine rondvraag bij enkele Belgische banken leert ons dat de nood aan mainframe-experts wel nijpend is, maar nu ook niet weer problematisch. “Vanuit zijn opleiding heeft een afstuderende informaticus weinig voeling met de klassieke mainframewereld. Hij of zij voelt zich bijgevolg zelden aangetrokken tot dit type van vacatures”, beaamt Tilly De Keyser, HRM-manager ICT bij bankverzekeraar KBC.

Al tracht men dit op te lossen en komt die oplossing ook wel eens vanuit de technologie zelf. “De hedendaagse mainframewereld is er een waar je niet langer in een zogenaamde native mainframe-programmeertaal werkt. Wel één waar je in een grafische user interface-omgeving modelleert en waarbij achterliggend de code voor jou wordt gegenereerd. In extremis kan de gegenereerde code dan zowel draaien op het mainframe als in een zogenaamde opensystemenwereld”, stelt De Keyser.

“De technieken en technologieën die in een mainframewereld hun sporen verdiend hebben, worden vandaag in de wereld van de zogenaamde open systemen getransponeerd. Hierdoor kunnen wij ook aan afstuderende ICT’ers in die klassieke wereld nieuwe uitdagingen bieden.”