De vergrijzing van gebruiksgemak

Het is weer zover. Een paniekerig telefoontje van mijn moeder omdat “de sms kapot is”. Tijd om even langs te lopen. Inderdaad, het sms-geheugen van haar GSM zit weer vol. “Oudere mensen kunnen echt niet meer mee,” denk je dan. “Informatica evolueert te snel voor hen.”

Toch wordt technologie steeds noodzakelijker voor senioren. Banken sluiten bijvoorbeeld hun kantoren en bouwen hun offline diensten af. Ze willen hun klanten meer en meer via het internet bedienen. Als je minder mobiel wordt, is het vaak ook handig om administratieve zaken online te kunnen regelen. En ook in de gezondheidszorg wordt het gebruik van het web steeds belangrijker. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat senioren niet uit de boot vallen? Bieden eenvoudigere software of een simpelere interface de oplossing?

Het Italiaanse Eldy ontwikkelde een vereenvoudigde interface voor besturingssystemen, zodat nieuwe gebruikers sneller aan de slag kunnen met e-mail, Skype, het internet…  Dat verlaagt de drempel om met technologie aan de slag te gaan, maar tegelijk ziet deze ‘oudemenseninterface’ er weinig aantrekkelijk uit en ruikt het naar betutteling.

Als ik 75 ben en iemand stelt mij voor om aangepaste software voor “opa’s en oma’s” te gebruiken, zal ik me waarschijnlijk ook op mijn tenen getrapt voelen. Bovendien is het geen sluitende oplossing: sommige diensten, die ook voor senioren nuttig kunnen zijn zoals thuisbankieren en e-commerce, worden via specifieke websites aangeboden die niets met deze interface te maken hebben. Je helpt senioren op deze manier dus nog altijd niet echt verder.

Misschien lost dit probleem zich uiteindelijk wel vanzelf op: jongere generaties hebben op vroegere leeftijd geleerd met technologie om te gaan en zijn beter op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen, dus zij zullen ook op oudere leeftijd allicht gemakkelijker mee kunnen. Maar is dat zo?

Senioren hebben vaker specifieke noden, bijvoorbeeld vanwege visuele of auditieve beperkingen. Daarnaast is het niet onwaarschijnlijk dat ook wij, net zoals onze ouders of grootouders, met een gigantische technologische evolutie te maken zullen krijgen. Even terug naar die GSM van mijn moeder. Ik vond zelf ook niet onmiddellijk hoe ik oude berichtjes moest verwijderen. Wat is het echte knelpunt dan in dit geval: de leeftijd van mijn moeder of de onhandige interface van het toestel?

Fabrikanten mikken te nauw
Het belangrijkste probleem is misschien wel dat ontwikkelaars de doelgroep van hun producten nog altijd te smal inschatten. Fabrikanten maken nog teveel coole gadgets voor een jongere populatie en bedienen een steeds uitgebreider en mondiger wordend én kapitaalkrachtig marktsegment van oudere gebruikers niet of nauwelijks.

Technologie die aan een brede leeftijdsgroep is aangepast, komt nochtans zowel de producent als de gebruiker ten goede. Naarmate de samenleving verder vergrijst, groeit bovendien de noodzaak om senioren meer te betrekken bij het ontwerpen en testen van technologische producten. Anders riskeren bedrijven om klanten kwijt te spelen, of om potentiële klanten onvoldoende te bereiken.

Het National Institute on Aging heeft een aantal richtlijnen om websites toegankelijker te maken voor senioren. In deze richtlijnen staat weinig dat niet voor websites in het algemeen van toepassing is. Een intuïtieve navigatie, een leesbaar lettertype en een toegankelijke schrijfstijl zijn nooit overbodig.

Verder kan het ontwikkelen van toegankelijkheidsoplossingen ook voor innovatie zorgen die de “jongere” gebruiker ten goede komt. De VoiceOver schermleestechnologie van Apple vind je bijvoorbeeld ook terug in de iPod Shuffle. Ondertitels voor YouTube in combinatie met automatische vertaling, zorgen ervoor dat je filmpjes in vele talen met Nederlandse ondertitels kunt bekijken.

Producenten die ervan uitgaan dat gebruikers vanaf een bepaalde leeftijd toch niet meer meetellen, zijn dus zelf in een vervlogen tijdperk blijven steken – en missen een schitterende opportuniteit om een marktsegment aan te boren waar goede aanbiedingen nog te schaars zijn. ZIJ zijn stilaan rijp voor het museum.